Zoologiya uzb 2017. indd

Yassi chuvalchanglar tiði: so‘rg‘ichlilar 
9-§. va tasmasimon chuvalchanglar sinflari
So‘rg‘ichlilar sinfi.
So‘rg‘ichlilarning bargsimon tanasi qalin kuti-
kula bilan qop 
langan. Voyaga yetgan davrida umurtqali hayvonlarda, 
lichinkasi umurtqasiz hay 
vonlarda parazitlik qiladi. Jigar qurti so‘r-
g‘ichlilar sinfining tiðik vakili hisoblanadi.
Jigar qurti 
qoramol, qo‘y, echki, cho‘chqa, tuya va boshqa yi-
rik sut 
emizuvchilar jigarida parazitlik qiladi. Jigar qurtining uzunligi 
3–4 sm, shakli bargsimon (17-rasm) bo‘lib, tanasi 
ning oldingi 
uchida og‘iz so‘rg‘ichi, undan sal keyinroqda esa qorin so‘rg‘ichi 
joylashgan. Parazit so‘rg‘ichlar yordamida jigarning o‘t yo‘llari de-
voriga yopishib oladi.
Hazm qilish sistemasi
og‘iz so‘rg‘ichi o‘rtasida joylashgan og‘iz 
teshigidan boshlanadi. Og‘zi qisqa halqum orqali ikki shoxli ichak 
bilan tutashgan. Ichakning har qaysi shoxi yana ko‘p yon shoxlarga 
ajraladi. Jigar qurti o‘t suyuqligi va qonni so‘rib oziqlanadi.
Ko‘payishi va rivojlanishi.
Jigar qurtining urug‘ 
langan tu 
xum-
lari o‘t yo‘llaridan ichakka va undan tashqi muhitga chiqariladi. 
Tuxumlar suvga tushganida, ulardan juda mayda kiðrikli lichinkalar 
chiqadi (18-rasm). Ular suv shillig‘ining tanasiga kirib oladi va 
kiðrikchala 
rini tashlab, yangi lichinkalarni hosil qiladi. Keyinchalik 
lichin 
kalarda dum paydo bo‘lib, ular suvga chiqadi. Lichin 
kalar 
IV bob. Yassi va to‘garak chuvalchanglar tiрlari
?!

---

35
suvda dumini tashlab yumaloqlanadi va qalin qobiqqa o‘ralib, sis-
taga aylanadi. Suv yoki oziq bilan hayvonlar ichagiga tushgan 
sistadan lichinka chiqadi. Lichinka qon orqali jigarga boradi va 
o‘t yo‘llariga yopishib olib parazitlik qiladi.
Jigar qurti voyaga yetgan davrida parazitlik qiladigan odam va 
sutemizuvchi hayvonlar uning asosiy xo‘jayini, lichinkasi parazitlik 
qiladigan suv shillig‘i oraliq xo‘jayini hisoblanadi.