Zoologiya uzb 2017. indd

 
21-§. Yashil bronza qo‘ng‘izining ichki tuzilishi
Hazm qilish sistemasi. 
Yashil bronza qo‘ng‘izi o‘simliklar guli, 
yosh barglari va yetilmagan mevalari bilan oziqlanadi. Qo‘ng‘iz 
o‘tkir yuqori jag‘lari yordamida o‘simlik to‘qimasini uzib olib, 
pastki jag‘lari bilan chaynab maydalaydi. Ana shunga o‘xshash 
qattiq oziqni chaynashga moslashgan og‘iz organlari kemiruvchi hi-
soblanadi. Oziq og‘iz bo‘shlig‘ida so‘lak bilan aralashadi va qisqa 
halqum orqali qizilo‘ngachga, undan muskulli oshqozon 
ga tushadi 
(44-rasm). Osh 
qozonda ezilgan oziq ichakka o‘tadi. Ichakda oziq 
hazm bo‘ladi. Hazm bo‘lmay qolgan oziq qoldiqlari orqa chiqaruv 
teshigi orqali tashqariga chiqarib yuboriladi.
Hasharotlar og‘iz organlari har xil tuzilgan. Qattiq o‘simlik va 
hayvonlar to‘qimalari bilan oziqlanadigan hasharotlar (qo‘n 
g‘izlar, 
chigirtkalar, chumolilar, beshiktervatarlar)ning og‘iz organlari yashil 
bronza qo‘ng‘izinikiga o‘xshash kemiruvchi bo‘ladi. Suyuq oziq 
(o‘simlik shirasi, gul nektari, qon) bilan oziqlanadigan hasharotlar-
ning og‘iz organlari uzun va ingichka xartumchadan iborat.
Qon aylanish sistemasi 
hamma bo‘g‘imoyoqlilar singari ochiq 
bo‘ladi. Qoni tana bo‘shlig‘ini to‘ldirib turadi. Ichki organlari va 
to‘qimalari qon suyuqligida joylashgan. Qondagi oziq moddalar 
to‘qimalarga o‘tadi, to‘qimalardan esa moddalar almashinuvi 
ning 
oxirgi mahsulotlari qonga chiqariladi. Hasharotlarning qoni nafas 
olishda ishtirok etmaydi, ya’ni kislorod tashimaydi. Yuragi qorin 
bo‘limida, ichagi ustida tana bo‘ylab joylashgan muskulli naychadan 
7.3. Hasharotlar sinfi
?!

---

77
iborat. Yurakdan bosh tomoniga qarab bitta qisqa qon tomiri keta-
di. Bu tomirning uchi tana bo‘shlig‘iga ochiladi. Yurak qisqarganida 
qon yurakdan ana shu tomir orqali bosh tomonga haydaladi va u 
yerdan tana bo‘shlig‘iga kelib quyiladi. Yurak kengayganda esa qon 
tana bo‘shlig‘idan yurakning ikki yonidagi teshikchalar orqali uning 
ichiga o‘tadi.