Zoologiya uzb 2017. indd

Xordasi va muskullari.
Lansetnik xordasi tanasining orqa to-
moni bo‘ylab o‘tgan pishiq o‘qdan iborat. Xorda tig‘iz joylashgan 
maxsus hujayralardan iborat bo‘lib, ichki organlar uchun ta yanch 
VIII bob. Xordalilar tiрi
6
7
2
3
1
5
4
9
8
57-rasm. Lansetnikning tuzilishi:
1 – xorda; 2 – nerv nayi; 3 – halqum; 4 – jabraoldi bo‘shlig‘i; 5 – bo‘shliq teshigi; 
6 – jigar; 7 – ichak; 8 – orqa chiqaruv teshigi; 9 – jinsiy bezlar.

---

99
vazifasini o‘taydi; tanani egiluvchan qilib turadi. Lansetnik va 
unga o‘xshash tuban tuzilgan xordalilarning xordasi butun hayoti 
davomida saqla 
nib qoladi. Bosh miyasi va bosh skeleti bo‘lmaydi. 
Shuning uchun lansetniklar bosh skeletsiz xordalilar kenja tiðiga 
kiradi.
Lansetnikning muskullari ikki yon tomonida tana bo‘ylab uzun 
tasma shaklida joylashgan. Lansetnik juda oddiy harakatlanadi: tana-
sini u yoki bu yoniga egib suzib yuradi yoki qumni yorib ki 
rib 
oladi.
Hazm qilish sistemasi.
Og‘iz teshigi maxsus chuqurcha – og‘iz 
oldi voronkasida joylashgan bo‘lib, paypaslagichlar bilan o‘ralgan. 
Paypaslagichlarning harakati tufayli suv og‘iz teshigiga haydaladi. 
Juda mayda plankton organizmlar suv oqimi bilan og‘iz orqali 
halqumga o‘tadi va uning devoriga ilakishib qoladi. Oziq luqmalari 
halqumdan ichakka tushib hazm bo‘ladi. Suv esa halqum devoridagi 
jabra teshiklari orqali chiqib ketadi. Hazm bo‘lmagan oziq qoldiqlari 
dum suzgich ostida joylashgan orqa chiqarish teshigi orqali tashqa-
riga chiqarib yuboriladi.
Nafas olish organlari.
Lansetnik halqumi ikki yoni bo‘ylab juda 
ko‘p tirqishsimon jabra teshiklari joylashgan. Jabra teshiklarini tash-
qi tomondan qoplab turadigan teri burmalari jabraoldi bo‘shlig‘ini 
hosil qiladi. Jabra teshiklari devori juda ko‘p mayda qon tomirlari 
– ka 
pillyarlar bilan qoplangan. Kapillyarlar devorida qon bilan suv 
o‘r 
tasida gaz almashinuvi sodir bo‘ladi. Teri bur 
ma 
lari jabralarga 
qum kirishiga yo‘l qo‘ymaydi.