«zoologiya»

Lichinkalik dáwiri. Culicinae máyekleri Anophelesnikidan ayırmashılıǵı (Aedes, Culex, Culiseta, Coquilettidia urıwları ) talay ápiwayılaw formada - cho'ziqroq yamasa ellipisimon máyekin bir tamoni, qaǵıydaǵa kóre, talay keńlew hám tumtoq, basqası - toraygan boladı.
Bezgek shıbınları lichinkalarining sırtqı morfologiyasın tariyplewde, bizler Iv jas daǵı lichinkalarni tekseremiz, sebebi naǵız ózi jas daǵı lichinkalardan túrlerdi anıqlawda paydalınıladı. Anopheles urıwı daǵı lichinkalarining denesi ush bir-birinen jaqsı bóleklengen bólimlerden: 1) bası pútin xitin qabıǵı menen oralǵan kapsuladan; 2) ko'kragi, ush bug'imdan dúzilgen, bir komplekske birikkan; 3) juwan qarını, toǵızta bug'imlardan shólkemlesken [3, 9]
Bası joqarıdan qaralganda uzınchoq máyeksimon formada, sol sebepli Culex, Aedes hám basqa shıbınlardan ajralıp turadı. Anopheles lichinkalarining basın keńligi hám úlkenligi suwda tez háreketlenip suw maydanı daǵı zatlardı filtirlab azıqlanıwǵa maslasqan. Bas kapsulasi tómendegi bólimlerden shólkemlesken: qatlam, mańlay, arqa (yoqacha), bas hám eki júzden.
Qatlamında eki jup - sırtqı hám ishki túkler ósip shıqqan. Mańlay maydanında úsh jup jaqsı rawajlanǵan túkler jaylasqan. Aqırǵı kese (dorsal) tukchalar qatarı da jup: sırtqı - kóz, orta - transsutural hám ishki - arqa mıy.
Ko'kragi bir-birine qosılıp ketken ush bo'g'imdan ibarat hám lichinka denesiniń eń keń bólegin quraydı. Hár túrlı uzınlıqtaǵı túkler jelke hám juwan qarın tárepinde top-top bolıp jaylasqan. Tómendegi túkler lichinkani túrin anıqlawda zárúrli áhmiyetke iye: old tósdagi ortalıq, juwan qarın tárepindegi ush qaptal túkler qatarı hám tósning arqa tárepindegi bir tukcha (kóbinese juldızsimon, ózgeriwshen). Lichinkaning juwan qarını 9 bo'g'imdan ibarat, aqırǵı eki buwınnan tısqarı hár qaysı buwında 13 danege shekem túk jaylasqan, olardan tek eki jupi diagnostik áhmiyetke iye (juldızsimon hám qaptal ).

1.2 Lichinkalarning túrlerin anıqlawda terisida payda bolǵan túklerdi dúzilisi
júdá zárúrli áhmiyetke iye. Bul birinshi náwbette túkler hám tukchalar, atların birlestirib ulıwma mániste xetlar dep ataladı. Olardan birinshisi pútkil uzınlıǵı boyınsha teń qalıńlıqqa iye, ekinshisi - tiykarına tárep azmaz qalınlasqan. Túklerdiń forması oǵırı túrme-túr kóriniske, ápiwayınan tartıp (shashsimon) yamasa tegis sterjinsimon yamasa tikenli yamasa ignasimon, hár qıylı daǵı tarmaqlanǵan sırtqı kórinislerge (sanchiqsimon, jelpiwishsimon, palmasimon hám t.b. ) iye
Lichinkaning denesindegi arnawlı atamalar hám denesindegi túklerdi jaylasıwı xetotaksiy dep ataladı. Anopheles urıwına kiretuǵın hám basqa urıw daǵı lichinkalarning túrin anıqlaw qolay bolıwı ushın házirgi waqıtta birden-bir xetotaksiya isletilip atır, olardı denesiniń bóleginde yamasa bo'g'imlarida jaylasqan túklerdi atawda arabsha nomerlerden, háriplerden hám rim nomerlerinen paydalanıladı. Juldızsimon tukchalar (birinshi buwınnan tısqarı ) barlıq buwınlarda hám qaptal tárepdegi tukchalardan tek birinshi besewinde jaqsı rawajlanǵan. Segizinshi buwınında dem alıw organı - stigmal plastinka jaylasqan. Lichinka denesiniń aqırǵı bólegi silindirsimon hám juwan qarın tárepke qaray azmaz qayırılǵan. Jelke tárepinde xitinli - «egar» jaylasqan, lichinka háreketlanganda ol bo'g'imlarga miytinlik beredi. Egarni tómeninde jelke tárepte eki jup quyrıq túkleri jaylasqan. Lichinkaning sırtqı túkleri qıstırıp qoyıwqa uqsap qayırılǵan, ol suw ústindegi hár qıylı zatlarǵa yamasa ósimliklerge jabıwıp turıwına járdem beredi.