2. obyekt və prosesləRİn modelləRİ

---

2. OBYEKT VƏ PROSESLƏRİN MODELLƏRİ 
 
İnformatikanın öyrənilməsi zamanı əksər hallarda oxşar mahiyyətlərin (obyektlərin) müəyyən əlamət 
və ya xüsusiyyətlərə malik olub-olmadıqlarından asılı olaraq müxtəlif qruplarda (siniflərdə) birləşdirilməsi 
tələb olunur(İnformatikanın öyrənilməsi zamanı oxşar mahiyyətlərin (obyektlərin) müəyyən əlamət və ya 
xüsusiyyətlərindən asılı olamayaraq müxtəlif qruplar (siniflər) üzrə birləşdirilməsi tələb olunur. Bu üsul 
təsnifat, yəni seçilmiş xassələrə (əlamətlərə, kateqoriyalara, siniflərə) uyğun olaraq eyni tipli əlamətlərin 
paylanması adlanır. 
Obyektlərin bir-birindən asılı olmayan bir neçə ümumi xassələri ortaya çıxa bilər. Bu halda, onları 
təsnifat əlamətlərinə görə ayırmaq olar, yəni eyni obyektlər qrupu üçün təsnifat çoxluğu yarana bilər. 
Obyek – aşağıdakı xüsusiyyətlərə malik olan mürəkkəb birləşmənin ən sadə tərkib hissəsidir. O, 
aşağıdakı xüsusiyyətlərə malikdir: 
− baxılan məsələ çərçivəsində daxili quruluşa malik deyil və vahid tam kimi götürülür; 
− xarici təsirlər nəticəsində dəyişən xassələr (atributlar) yığımına malikdir; 
− o, identifikasiya edilmişdir, yəni ada malikdir. 
Məsələn, dövlətin iqtisadiyyatı çərçivəsində konkret bir müəssisə sadə element kimi, yəni dövlət 
üçün vacib olan müəyyən parametrlər yığımına malik obyekt kimi götrüləbilər: buraxılan məhsulun 
xarakteri və həcmi; müəssisənin yerləşdiyi bölgə, vəsait təminatına qoyulan tələblər, işçilərin sayı və s. Bu 
zaman istehsalın strukturu istehsalat binalarının sayı, rəhbərlərin şəxsiyyəti, binaların rəngi və digərləri 
nəzərə alınmır.
Konkret müəssisənin optimal istehsal sxeminin tapılması tələb olunan digər bir məsələdə ona sadə 
element kimi baxmaq qəti olmaz. Ümumiyyətlə, istənilən mahiyyətin quruluşunun dərinliklərinə istənilən 
dərəcədə nüfuz etmək olar. Lakin baxılan məsələ üçün həmişə münasib bir “sadəlik səviyyəsində” 
dayanmaq lazım gəlir. Beləliklə, mürəkkəb birləşmənin hər hansı tərkib hissələrinin obyektlərə aid edilməsi 
real vəziyyətin sadələşdirilməsi, yəni modelləşdirilməsi deməkdir. Obyekt –model şəklində bir təsvirdir. 
Mürəkkəb birləşmənin tərkib hissələrindən obyektlərin ayrılması təcrübi, real məsələlərin həlli zamanı 
modellərin qurulması mərhələsində həyata keçirilir.