Hepato-Bilier Sistem ve Pankreas Hastal›klar›

‹.Ü. Cerrahpafla T›p Fakültesi Sürekli T›p E¤itimi Etkinlikleri

Hepato-Bilier Sistem ve Pankreas Hastal›klar›

Sempozyum Dizisi No: 28 • Ocak 2002; s. 237-238

S

ü

re

k

li

Tı

p E

ğitimi E

tk

in

lik

le

ri

İ.Ü. Cerrahpaşa

Tıp Fakültesi

Sürekli Tıp Eğitimi

Komisyonu

Pankreatit: Tan›mlamalar ve S›n›flamalar

Prof. Dr. Feridun fiirin

AKUT PANKREAT‹T

Akut pankreatit, pankreas parenkiminin akut inflamatuar sürecidir. Has-

tal›¤›n bafllang›c›nda pankreas asiner hücrelerinden sal›nan enzimlerin paren-

kim içerisinde aktive oluflu ve kendini sindirme rol alsa da hastal›k ilerleyen

aflamalarda inflamatuar mediatörler devreye girerek süreci sistemik bir hasta-

l›¤a dönüfltürür. Akut pankreatitin lokal seyreden hafif flekli hastalarda en s›k

görülen tiptir, ancak %15 – 25 hastada fliddetli akut pankreatit tablosuyla kar-

fl›lafl›l›r ve bu hastalar aras›nda mortalite %5 civar›ndad›r. Akut pankreatit, or-

taya koydu¤u klinik tabloya göre hafif, orta ya da fliddetli akut pankreatit ola-

rak ayr›labilmektedir. 

Akut pankreatitin en s›k iki nedeni safra tafllar› ve alkolizmdir. Bu bellibafl-

l› nedenler aras›nda öne ç›kan› co¤rafi özellikler belirler. Sözgelimi, ülkemiz-

de safra tafllar› en önde gelen akut pankreatit nedenidir. Akut pankreatit altta

yatan nedene göre tan›mlanabilir: akut biliyer pankreatit, akut alkolik pankre-

atit gibi. Etyolojik ajan›n saptanamad›¤› durumlarda ise akut idiopatik pank-

reatit söz konusudur.

Akut nekrotizan pankreatit, pankreatitin seyri s›ras›nda parenkim nekro-

zunun geliflti¤i pankreatit tipidir. Bilgisayarl› tomografi (BT) incelemelerinde-

ki  parenkim  nekrozunun  seviyesiyle  klinik  tablo,  sistemik  ve  infeksiyöz

komplikasyonlar aras›nda her zaman birebir iliflki saptanamaz. BT k›lavuzlu-

¤unda yap›lan ince i¤ne aspirasyonlar›nda al›nan kültürde üreme oldu¤u tak-

dirde infekte nekroz, yoksa steril nekrozdan söz edilir.

Akut pankreatitin seyri s›ras›nda görülebilen bir komplikasyon psödokist

oluflumudur. Dört ile alt› hafta içerisinde gerilemeyen kistler genellikle kal›c›-

d›r ve bu süre afl›lmadan kist – s›v› kolleksiyonu ayr›m› yapabilmek güçtür. 

Atlanta’da  1992  y›l›nda  düzenlenen  sempozyumda  klinik  koflullar  gözö-

nüne al›narak akut pankreatit s›n›flamas› yap›lm›flt›r (Tablo 1).

237

• Feridun fiirin

238

KRON‹K PANKREAT‹T

Kronik  pankreatit,  akut  pankreatitten  farkl›  olarak  pankreas›n  kal›c›  ve

ilerleyici parenkim hasar›yla ifllevsel bozukluklar›n›n ortaya ç›kt›¤› bir hasta-

l›kt›r. Klinik tablo kronik kar›n a¤r›s›yla karakterizedir; steatore ve diabet gibi

pankreas yetersizli¤i bulgular› da ortaya ç›kabilir.

Hastal›¤›n  en  s›k  görülen  nedeni  kronik  alkol  al›m›d›r  ve  kronik  alkolik

pankreatit olarak tan›mlan›r. Bunun yan› s›ra önemli bir di¤er grubu da her-

hangi bir etkenin saptanamad›¤› idiopatik kronik pankreatit hastalar› olufltur-

maktad›r. Tekrarlayan akut pankreatit ataklar›n›n saptand›¤› kronik pankre-

atit olgular› da mevcuttur. Ayr›ca hipertrigliseridemi ve çocukluk ça¤›nda kis-

tik fibroz kronik pankreatite neden olabilmektedir. Ender görülen di¤er tipler

herediter, metabolik ve tropikal kronik pankreatittir.

Kronik  pankreatitin  kesin  tan›s›  oldukça  güçtür.  Burada  da  akut  pank-

reatitte  kullan›lan  biyokimyasal  tetikler,  görüntüleme  yöntemleri  ve  biyop-

siden  yararlan›lmaktad›r.  Hastal›¤›n  tedavisi  süreci  geri  döndürmeye  de¤il

a¤r›, steatore ve diabet gibi komplikasyonlar› ortadan kald›rmaya yöneliktir. 

KAYNAKLAR

1.

Vlodov J, Tenner SM. Acute and chronic pancreatitis. Prim Care 2001; 28: 607-628.

2.

Bradley EL. A clinical based classification system for acute pancreatitis: Summary of the international sympo-

sium on acute pancreatitis, Atlanta, GA, September 11 through 13, 1992. Arch Surg 1993; 128: 586-590. 

3.

Karne S, Gorelick FS. Etiopathogenesis of acute pancreatitis. Surg Clin North Am 1999; 79: 699-710.

Hafif akut pankreatit

fiiddetli akut pankreatit

Sistemik komplikasyonlar

Pankreatik kolleksiyonlar

Organ – sistem bozukluklar›n›n minimal olmas› ya da hiç

olmamas›. Tam ve sorunsuz iyileflme

Hayat› tehdit eden sistemik komplikasyonlar›n ya da

pankreatik kolleksiyonlar›n varl›¤›

1. Sistolik kan bas›nc› <90 mHg

2. Arteryel pO

2

<60 mmHg

3. Rehidratasyon sonras› kreatinin >2 mg/dl

4. Trombosit say›m› <100.000/mm

3

; fibrinojen <1 g/l;

fibrin y›k›m ürünleri >80 mµg/ml

5. Gastrointestinal kanama >500 ml/24 saat

6. Hipokalsemi <7.5 mg/dl

1. Pankreatik nekroz – diffuz ya da fokal cans›z pankreas

parenkimi

2. Pankreatik abse – pürülan s›v› içeren, iyi s›n›rl›, çok az

nekrozun bulundu¤u ya da hiç bulunmad›¤› kolleksi-

yon

3. Akut psödokist – Fibröz dokudan oluflan duvarla çevri-

li, enzimden zengin kolleksiyon.

Tablo 1. Atlanta sempozyumuna göre akut pankreatitle ilgili tan›mlar ve s›n›flamalar