Olgu Sunumu / Case Report



Yüklə 57,37 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix10.04.2017
ölçüsü57,37 Kb.
#13805
növüReport

Meandros Med Dent J

Olgu Sunumu / Case Report

© Meandros Medical And Dental Journal, published by 

Galenos Publishing. 

©Meandros Medical And Dental Journal, Galenos 

Yayınevi tarafından basılmıştır. 

124


Meandros Medical Journal 2015;16:124-7

Giriş

Aripiprazol  şizofreni  tedavisinde  onaylanmış,  bipolar  bozukluk 

tedavisinde  etkili  olan  ikinci  jenerasyon  bir  atipik  antipsikotiktir  (1). 

Nöroleptik ve antiemetik gibi santral sinir sistemini bloke eden ilaçlara 

bağlı  olarak,  parkinsonizm,  tardif  diskinezi,  tardif  distoni,  akatizi, 

myoklonus  ve  tremor  gibi  hareket  bozuklukları  ortaya  çıkmaktadır 

(2).  Bunlar  içinde  en  sık  görüleni  ilacın  indüklediği  parkinsonizmdir 

(İİP).  Olgular  klinik  olarak  idiyopatik  parkinson  hastalığına  (İPH)  çok 

benzediğinden,  yanlışlıkla  İPH  tanısı  alıp,  tedavi  başlanabilmektedir 

(3).  Aripiprazolün  bilinen  en  sık  yan  etkileri  baş  ağrısı,  uykusuzluk, 



Ya­zış­ma­Ad­re­si/Ad­dress­for­Cor­res­pon­den­ce:

Dr. Çetin Kürşad Akpınar, 

Vezirköprü Devlet Hastanesi, Nöroloji Kliniği

Samsun, Türkiye

E-posta : dr_ckakpinar@hotmail.com

doi:10.4274/meandros.1812



Geliş­Ta­rihi/Received  : 04.08.2014 

Ka­bul­Ta­ri­hi/Accepted : 26.08.2014

Keywords

Antipsychotic, aripiprazole, parkinsonism

side effect

Anahtar­Kelimeler

Antipsikotik, aripiprazol, parkinsonizm, 

yan etki

Abstract

Öz

Aripiprazoli  şizofreni,  depresyon,  bipolar  bozukluk  ve  parkinson  hastalığında  

kullanılan  yeni  kuşak  antipsikotiklerdendir.  En  iyi  bilinen  yan  etkileri  arasında 

insomni,  anksiyete,  baş  ağrısı,  bulantı,  kusma  ve  somnolans  yer  alır.  Aripiprazol 

sık  olmayan  ekstrapiramidal  yan  etkilerle  ilişkilidir.  Bazı  ilaçların  dopaminerjik 

reseptörleri  blokajı  sonucu  parkinsonizm  tablosu  ortaya  çıkabilmektedir.  İlaca 

bağlı  parkinsonizm  de  belirtiler  genelde  subakut  yerleşir  ve  tabloya  genel  de 

akinetik-rijid bir sendrom hakim olur. Parkinsonizm belirtileri, kural olarak ilacın 

kesilmesiyle birkaç ay içinde kaybolur. Aripiprazol dopamin sistemini dengeleyici 

ilaçlar grubundadır, böylece daha az ekstrapiramidal yan etki profiline sahip olduğu 

öne sürülmektedir. Bu yazıda aripiprazol ilişkili parkinsonizmli iki olgu sunulmuştur.

Aripiprazole  is  one  of  the  recently  introduced  atypical  antipsychotics  used  in  the 

treatment  of  psychosis  related  to  schizophrenia,  depression,  bipolar  disorder,  and 

Parkinson’s  disease.  Well-documented  side  effects  associated  with  the  use  of 

aripiprazole include insomnia, anxiety, headache, nausea, vomiting, and somnolence. 

Aripiprazole is associated with infrequent extrapyramidal side effects. Parkinsonism 

is caused by some drugs that block dopamine receptors. The sign of drug-induced 

parkinsonism (DIP) has a subacute onset and the clinical picture is usually dominated 

by akinetic-rigid symptoms. The symptoms of parkinsonism generally disappear within 

a few months after cessation of the drug. Aripiprazole, a dopamine system stabilizer, 

has fewer extrapyramidal side effects than typical antipsychotics. In this paper, we 

present two cases of aripiprazole-induced parkinsonism.

Çetin Kürşad Akpınar

1

, Dursun Aygün



2

, Hakan Doğru

2

, Necdet Bolat



2

1

Vezirköprü Devlet Hastanesi, Nöroloji Kliniği, Samsun, Türkiye



2

Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi, Nöroloji Anabilim Dalı, Samsun, Türkiye

Aripiprazole-Induced Parkinsonism: Report of Two Cases

Aripiprazol’a Bağlı Parkinsonizm: İki 

Olgu Sunumu


125

Meandros Medical Journal 2015;16:124-7

anksiyete,  bilinç  değişikliği,  bulantı  ve  kusmadır  (4). 

Atipik antipsikotiklerin tipik nöroleptiklere göre daha 

az  ekstrapiramidal  yan  etki  profiline  sahip  olduğu 

öne  sürülmektedir.  Literatürde  aripiprazol  ilişkili 

parkinsonizm ile ilişkili yazı son derece azdır ve olgu 

sunumları  şeklindedir.  Bu  yazıda  aripiprazole  bağlı 

parkinsonizm gelişen iki olgu sunulmuştur.

Olgu Sunumları

Olgu 1

Yetmiş yaşında kadın hasta hareketlerde yavaşlama 

yakınması nedeniyle nöroloji polikliniğimize  başvurdu. 

Olgu uzun yıllardır depresyon tanısıyla izlenmiş ve çok 

çeşitli  antidepresan  tedaviler  kullanmıştı.  Başvuru 

sırasında  olguda  ağlama  hissi,  anhedoni,  sinirlilik  ve 

uyku bozukluğu vardı. Hasta nisan 2012 yılından beri 

psikotik özellikli depresyon tanısıyla aripiprazol 5 mg/

gün tedavisi almakta idi. Aripiprazol tedavisinden 20 

gün sonra, sağ üst ekstremite hareketlerinde yavaşlama 

başladığı öğrenildi. Hastanın nörolojik muayenesinde 

hafif-orta  derecede  bilateral  rijidite  ve  bradikinezi 

saptandı.  Yakınmalarının  aripiprazol  kullanımından 

sonra başlaması ilaç ilişkili parkinsonizmi düşündürdü 

ve  aripiprazol  tedavisi  stoplanarak  sertralin  düşük 

dozda  başlandı.  Poliklinik  takiplerinin  ikinci  ayında 

parkinsonizm bulgularının tamamen düzeldiği görüldü 

(Tablo 1). 



Olgu 2

Yetmiş  iki  yaşında  kadın  hasta  uzun  süredir 

içine  kapanıklılık,  ilgi  azlığı,  uykuda  azalma  ve 

iştahsızlık  yakınmasıyla  psikiyatri  polikliniğinde 

dirençli  depresyon  tanısıyla  takip  edilmiş  ve  çeşitli 

antidepresan  tedaviler  başlanmış.  Tedavilere  yeterli 

yanıt  alınamadığı  için  venlefaksin  150  mg/gün 

tedavisine ek olarak aripiprazol 10 mg/gün başlandı. 

Bir  buçuk  yıldır  başta  titreme  ve  son  iki  aydır  olan 

hareketlerde yavaşlamadan yakınan hastanın nörolojik 

bakısında  başta  fleksiyon-ekstansiyon  şeklinde 

(istirahatte  ve  hareketle  ortaya  çıkan)  tremor,  solda 

hafif, sağda hafif-orta bradikinezi ve rijidite saptandı. 

Aripiprazol ilacına bağlı parkinsonizm ve esansiyel baş 

tremoru  düşünüldü.  Psikiyatri  ile  konsulte  edilerek 

antipsikotik  tedavi  bupropion  300  mg/gün  olarak 

değiştirildi ve 10 gün sonra parkinsonizm bulgularının 

gerilediği  gözlendi.  Poliklinik  takibinin  3.  ayında 

yapılan nörolojik muayenesi normaldi (Tablo 1).

Tartışma

Aripiprazol dopamin D2, D3 ve serotonin  5HT1A 

reseptörleri  için  parsiyel  agonist,  serotonin  5HT2A 

reseptörleri için ise antagonist özelliklere sahiptir. Bu 

karışık  mekanizma  nedeniyle  diğer  antipsikotiklere 

göre daha az ekstrapiramidal yan etki profiline sahiptir 

(5).  İİP’nin  tipik  klinik  özelliği;  bilateral,  simetrik 

parkinsonizm  ve  hem  istirahatte  hem  de  postural 

olabilen  tremordur.  Bradikinezi  ve  rijidite  PH’ye 

göre daha fazladır. Olguların %30-50’sinde asimetrik 

parkinsonizm,  olabilmekte  bu  da  İPH  ayırımını 

zorlaştırmaktadır  (6,7).  Dopamin  transporter  (DAT) 

görüntülemesi parkinsonizm etiyolojisini belirlemede 

kullanılmaktadır.  PH  olgularında  striatumdaki  DAT, 

önemli  oranda  azalmıştır.  Erken  evre  PH  tanısında 

yararlı  bir  yöntemdir  (8).  Bu  tetkik  arada  kalınan 

zor  olgularda  kullanılabilecek  bir  yöntemdir.  İİP’ye 

neden  olan  ilaçlar  arasında;  metoklopromid, 

prometazin, valproik asit, fenitoin, lityum, tipik-atipik 

antipsikotikler  (haloperidol,  risperidon,  olanzapin, 

ketiapin, klozapin), antidepresanlar (SSRI), metildopa, 

kalsiyum  kanal  blokerleri  (flunarizin),  sinnarizin 

yer  alır  (9).  Bu  ilaçlar  arasındaki  en  sık  neden 

haloperidoldür. Parkinsonizm gelişme mekanizması, 

ilaç  alımı  ile  dopaminerjik  reseptörlerin  bloke 

olması ve buna bağlı olarakta bazal ganglion motor 

devresinin çalışma düzeninin bozulmasıdır (10). Tipik 

antipsikotiklerin  etkili  olabilmesi  için  dopamin  D2 

reseptörlerini %60-70 oranında bloke edilmelidir. Bu 

oran %75-80 olduğunda ekstrapiramidal yan etkiler 

ortaya  çıkmaktadır  (11).  Literatürde;  aripirazolün 

tetiklediği  PH,  parkinsonizm,  akatizi,  diskinezi, 

akut  distonik  reaksiyon  ve  nöroleptik  malign 

sendrom  olgu  sunumları  şeklinde  bildirilmiştir. 

Akpınar ve ark. Aripiprazol’a Bağlı Parkinsonizm

Tablo 1. Olgularımızın klinik ve demografik özellikleri

Olgu 1

Olgu 2

Yaş


70

72

Cinsiyet



Kadın

Kadın


Altta yatan neden

Psikotik özellikli 

depresyon

Dirençli 

depresyon

Doz 


5 mg

10 mg


Süre

20 gün


2 ay

Semptom başlangıcı

Asimetrik

Simetrik


İlk klinik bulgu 

Bradikinezi

Bradikinezi

Tanı


İİP

İİP


İİP: İlacın indüklediği parkinsonizm

126

Meandros Medical Journal 2015;16:124-7

Parkinsonizm 

semtomlarını 

D2 

reseptörleri 



üzerinden  geliştirmektedir  (12).  Birinci  olgumuzda 

asimetrik  başlayan  parkinsonizm  ilerleyen  günlerde 

simetrikleşmişti.  İkinci  olgumuzda  ise  parkinsonizm 

asimetrik  seyretmişti.  Literatürdeki  İİP  olgularında 

parkinsonizm 

bulguları 

bradikinezi 

şeklinde 

başlamıştı  ve  simetrikti.  İlaç  kesimi  ile  bulguların 

gerilemesi  İİP  tanısını  düşündürdü.  Yapılan  iki 

prevelans çalışmasında İİP %1,7 ve %2,7, PH ise %3,3 

ve %4,5 bulunmuştur. Hastaların %6,8’i, İPH olmasına 

rağmen yanlışlıkla İİP tanısı aldığı bildirilmiştir (2,10). 

İlaç  anamnezinin  iyi  alınmasıyla  yanlış  tanı  alan 

olgu  sayısı  azalabilir.  Yapılan  çalışmalarda  ileri  yaş 

ve  kadın  cinsiyetin  İİP  riskini  artırdığı  gösterilmiştir 

(13,14).  İki  olgumuzda  kadın  ve  ileri  yaşta  idi. 

Depresyon genellikle ileri yaşta ve kadın cinsiyet de 

görülen  bir  hastalıktır.  Aripiprazol  yeni  jenerasyon 

ve  diğer  antipsikotiklere  göre  ekstrapiramidal 

yan  etki  anlamında  daha  güvenli  olduğundan 

ileri  yaşta  kullanımı  artan  bir  ilaçtır.  Bu  nedenle 

genelde olgular 50 yaş üzerindedir. Aripirazole bağlı 

2006  yılından  itibaren  olgu  sunumları  şeklinde  İİP 

hastaları  bildirilmektedir  (Tablo  2).  Literatürdeki 

olgular incelendiğinde yaş aralığı 12 ile 64 arasında, 

aripiprazol  dozu  5-15  mg/gün  ve  parkinsonizm 

bulguları  genellikle  ilk  bir  ay  içinde  ortaya  çıkmıştı. 

Sorumlu ilacın azaltılması veya stoplanmasını takiben 

haftalar-aylar  içinde  semptomların  gerilemesi 

tanıyı  destekler.  İki  olgumuzda  da  günler  içerisinde 

semptomlarda gerileme izlendi. De Schutter ve ark. 

(15) yaptığı çalışmada %10-50 olguda parkinsonizm 

bulgularının devam ettiği bildirilmiştir.



Sonuç

Özellikle  riskli  gruplarda  (yaşlı,  kadın  cinsiyet) 

aripiprazol dikkatle kullanılmalı ve ilişkili parkinsonizm 

değerlendirilmelidir. İlaç ilişkili parkinsonizmin tedavisi 

olan bir hastalık olduğu unutulmamalıdır.

Yazarlık Bilgileri

Hasta  Onayı:  Çalışmamıza  dahil  edilen  tüm 

hastalardan  bilgilendirilmiş  onam  formu  alınmıştır. 

Konsept: Çetin Kürşad Akpınar, Dursun Aygün, Hakan 

Doğru,  Necdet  Bolat,  Dizayn:  Çetin  Kürşad  Akpınar, 

Dursun  Aygün,  Hakan  Doğru,  Necdet  Bolat,  Veri 

Toplama  veya  İşleme:  Çetin  Kürşad  Akpınar,  Hakan 

Doğru,  Necdet  Bolat,  Analiz  veya  Yorumlama:  Çetin 

Kürşad Akpınar, Dursun Aygün, Hakan Doğru, Literatür 

Arama:  Çetin  Kürşad  Akpınar,  Yazan:  Çetin  Kürşad 

Akpınar,  Dursun  Aygün,  Hakem  Değerlendirmesi: 

Editörler  kurulu  tarafından  değerlendirilmiştir.  Çıkar 

Çatışması: Yazarlar bu makale ile ilgili olarak herhangi 

bir  çıkar  çatışması  bildirmemiştir.  Finansal  Destek: 

Çalışmamız  için  hiçbir  kurum  ya  da  kişiden  finansal 

destek alınmamıştır.

Kaynaklar

1.  Kane  JM,  Carson  WH,  Saha  A,  McQuade  RD,  Ingenito  GG, 

Zimbroff  DL,  et  al.  Efficacy  and  safety  of  aripiprazole  and 

haloperidol versus placebo in patients with schizophrenia and 

schizoaffective disorder. J Clin Psychiatry 2002; 63: 763-71.

2.  Sethi  KD. Movement disorders induced by dopamine blocking 

agents. Semin Neurol 2001; 21: 59-68.

3.  Esper  CD,  Factor  SA.  Failure  of  recognition  of  drug-induced 

parkinsonism in the elderly. Mov Disord 2008; 23: 401-4.

4.  Meltzer  HY.  Role  of  serotonin  in  the  action  of  atypical 

antipsychotic drugs. Clin Neurosci 1995; 3: 64-75.

Akpınar ve ark. Aripiprazol’a Bağlı Parkinsonizm



Tablo 2. Literatürdeki olguların klinik ve demografik özellikleri

Olgu

Y/C

Tedavi başlanma 

nedeni

Doz

Süre

İlk klinik bulgu

Semptom 

başlangıcı

Tanı

Yazar

1

37/K



Şizofreni 

10 mg


1 ay 

Bradikinezi

Simetrik

İİP


Pasquier de 

Franclieu et al. 

(11)

2

69/E



Psikoz

10 mg


18 ay

Tremor


Asimetrik

İİP


Hall et al. (12)

3

58/E



Bipolar bozukluk

10 mg


Birkaç ay

Tremor


Asimetrik

İİP


Hall et al. (12)

4

50/K



Depresyon 

15 mg


Birkaç hafta 

Bradikinezi

Simetrik

İİP


Sharma and 

Sorrell (13)

5

12/E


Postravmatik stres 

bozukluğu

5 mg

3 gün


Bradikinezi

Simetrik


İİP

Patel et al. (14)

6

64/K


Bipolar bozukluk

10 mg


18 gün

Bradikinezi

Simetrik

İİP


De Schutter et 

al. (15)


Y: Yaş, C: Cinsiyet, K: Kadın, E: Erkek, İİP: İlacın indüklediği parkinsonizm

127

Meandros Medical Journal 2015;16:124-7

Akpınar ve ark. Aripiprazol’a Bağlı Parkinsonizm

5.  Travis MJ, Burns T, Dursun S, Fahy T, Frangou S, Gray R, et al. 

Aripiprazole  in  schizophrenia:consensus  guidelines.  Int  J  Clin 

Pract 2005; 59: 485-95.

6.  Tinazzi M, Antonini A, Bovi T, Pasquin I, Steinmayr M, Moretto G, 

et al. Clinical and [123I]FP-CIT SPET imaging follow-up in patients 

with drug-induced parkinsonism. J Neurol 2009; 256: 910-5.

7.  Thanvi B, Treadwell S. Drug induced parkinsonism: a common 

cause of parkinsonism in older people. Postgrad Med J 2009; 85: 

322-6.


8.  Kagi G, Bhatia KP, Tolosa E. The role of DAT-SPECT in movement 

disorders. J Neurol Neurosurg Psychiatry 2010; 81: 5-12.

9.  Thanvi B, Treadwell S. Drug induced parkinsonism: a common 

cause of parkinsonism in older people. Postgrad Med J 2009; 85: 

322-6.

10.  Scherfler  C,  Schwarz  J,  Antonini  A,  Grosset  D,  Valldeoriola  F, 



Marek K, et al. Role of DAT-SPECT in the diagnostic work up of 

parkinsonism. Mov Disord 2007; 22: 1229-38.

11.  Pasquier  de  Franclieu  S,  Germain  C,  Petitjean  F.  Aripiprazole 

induced Parkinsonism: A case report. Encephale. 2009; 35: 496-8. 

12.  Hall DA, Agarwal P, Griffith A, Segro V, Seeberger LC. Movement 

Disorders Associated with Aripiprazole Use: A Case Series. Int J 

Neurosci 2009; 119: 2274-9.

13.  Sharma A, Sorrell JH. Aripiprazole-induced Parkinsonism. Int Clin 

Psychopharmacol. 2006; 21: 127-9.

14.  Patel H, Patel A, Mushtaq S, Haq F, Raza S. Aripiprazole-induced 

parkinsonism in a child: a case report. Prim Care Companion CNS 

Disord. 2011; 13. 

15.  De  Schutter  P,  Bouckaert  F,  Peuskens  J.  Aripiprazole-induced 

parkinsonism  in  a  64-year-old  female  patient  diagnosed  with 



bipolar disorder. Tijdschr Psychiatr. 2011; 53: 299-303.

Yüklə 57,37 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin