oriJİnal məqaləLƏR

---

15

2015/3 (19)

ORİJİNAL MƏQALƏLƏR

UOT: 617.7-053.81

Qasımov E.M., Huseynli S.F.

OFTALMOLOGİYADA SİMULYASİYA HALLARININ AŞKARLANMA 

TESTLƏRİ VƏ MÜASİR DIAQNOSTİK ÜSULLARIN TƏTBİQİNİN 

ƏHƏMİYYƏTİ

Akad. Zərifə Əliyeva adına Milli Oftalmologiya Mərkəzi, Bakı şəh., Azərbaycan

Açar sözlər: simulyasiya, aşkarlanma testləri, müasir diaqnostik müayinə metodları 

Tibbin digər sahələrində olduğu kim oftalmaloqiyadada hər hansı bir xəstəliyin simulyasiya olunması halı hər 

bir həkiminpraktik təcrübədə rast gələ biləcəyi vəziyyətlərdən biridir. Simulyasiya halları hər hansı görmə orqanı 

xəstəliyinin imitasiyası (pozitiv simulyasiya) və ya mövcud xəstəliyin inkar edilməsi (neqativ simulyasiya) şəklində 

müşahidə oluna bilər. Xüsusən həkim ekspert komissiyalarında görmənin simulyasıya olunması halları daha tez-tez 

müşahidə olunmaqdadır. Bu hallar xəstələrin bilərəkdən hər hansı bir xəstəliyi, görmənin azalması və hətta olmaması 

şəklində və ya mövcud xəstəliyin inkar olunması şəklində (hərbi məktəbə və qulluğa daxil olmaq istəyənlər, sürücülük 

vəsiqəsi almaq istəyınlər arasında) senariləşdirilib, “aktyor ifası” kimi müşahidə oluna bilir. Birinci halda məqsəd 

sosial  və  ya  sığorta  yardımının  alınması  ilə  maddi  gəlirin  əldə  olunması  və  ya  hərbi  xidmətdən  yayınma,  ikinci 

halda isə görmə patoloqiyasının peşəkar fəaliyyətə mane olmasını önləməkdən ibarətdir. Bəzi hallarda isəxəstəliyin 

imitasiyası psixopatoloji vəziyyətlə əlaqədar olaraq funksional görmənin pozulması (FGP) şəklində görülməkdədir. 

Belə  hallar  xəstənin  özünün  bilərəkdən  etməməsi  və  onun  tərəfindən  şüurlu  şəkildə  idərə  olunmaması  –  isteriya 

vəziyyəti kimi geri dönən psixopatoloji proses olaraq qiymətləndirilir. Real simulyasiya isə şüurlu şəkildə isterik 

durumdan  fərqli  olaraq  xəstənin  maddi  və  ya  peşəkar  mənfəət  əldə  etməsi  ilə  fərqlənir.  Bəzən  müxtəlif  ailə  və 

ya başqa səbəbli münaqişələr zəmnində sağlamlığa xətər yetirmə zamanı görmənin itirilməsinin simulyasiyası və 

məhkəmə prosesində bundan istifadə etmək hallarınada rast gəlmək olur. Bütün hallarda mövcud vəziyyətin düzgün 

qiymətləndirilməsi,  uyğun  müayinə  üsulları  və  ya  testlərin  həyata  keçirilməsi  simulyasiya  hadisəsinin  həkimin 

peşəkarlığı nəticəsində üzə çıxmasına səbəb olur. Simulyasiyaya şübhə hallarında həkimin sərt, ağıllı və hansı testləri 

aparması ilə düzgün taktiki addımları böyük peşəkarlıq və məsuliyyət tələb edir. Simulyasiyaya şübhə hallarında 

mümkün qədər asan, vaxta və daha bahalı müayinələrə qənaət edən üsullara əl atmaq lazımdır. Simulyasiya hallarının 

düzgün dəyərləndirilməməsi isə son nəticədə xəstələrin istədikləri niyyətlərinə çatmaları, hətta mənfəət əldə etmələri 

ilə nəticələnə bilər. Belə ki, hələ 1995-ci ildə Qandi və Amulanın apardığı araşdırmada ABŞ-da sığorta şirktlərinin 

simulyasıya edən xəstələrə ödədiyi təzminatın dəyəri 59 milyard dollar təşkil etmişdir [1].

Demək olar ki, bir çox oftalmoloji sensor və motor funksiyaların simulyasiyasına rast gəlinir. Görmə itiliyi, 

görmə sahəsi, rəng görmə, binokulyar görmə, gecə görməsi simulyasiyanın obyektinə çevrilə bilər. Həkim hər 

zaman simulyasiya hadisəsinə şübhə hallarında ən tez və asan testləri seçməlidir. Bu testlər iki qrupa bölünür: I – 

çaşdırıcı və II –dumanlandırıcı [2]. Hansı testlərin seçilməsi çox hallarda xəstəyə bağlı bəzi hallarda isə obyektiv 

olaraq  müayinə  avadanlıqlarına  bağlı  dəyişə  bilir.  Çox  hallarda  hər  iki  üsullardan  istifadə  olunur.Hal  hazırda 

müasir oftalmoloqiyada simulyasiya hallarında daha müasir və obyektiv diaqnostik müayinə üsullarının tətbiqi 

simulyasiya halını aşkara çıxartmağa geniş imkanlar verməkdədir.

Məqsəd  -  müxtəlif  simulyasiya  hallarını  aşkarlamaq  və  onların  hər  birində  müvafiq  testlər  və  ya  müasir 

diaqnostik müayinə üsullarını tətbiq etməklə onu ifşa etməkdən ibarətdir.