O’zbekiston respublikasi raqamli texnologiyalari vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari farg’ona filiali

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYALARI VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI FARG’ONA FILIALI

“Simsiz tarmoqlar” fanidan
Laboratoriya ishlari 25.30 gacha
Bajardi: Abdusattarov A
Tekshirdi: Dalibekov L


Farg’ona - 2023


Laboratoriya mashg‘uloti-25.
Analog signallarni modulyatsiyalashni tadqiq etish: Ampltituda modulyatsiyasi


I
shdan maqsad: Amlituda modulyatori ishlash prinsipini o‘rganish va modulyatorning sifat ko‘rsatgichlarini tajriba yo‘li bilan tahlil etish.
3.1. rasm Amplituda modulyatori prinsipial sxemasi.
Laboratoriya ishiga vazifa

1. 
   Statik modulyatsion xarakteristika (SMX) ni tadqiqot etish.
   
2. 
   Dinamik modulyatsion xarakteristika (DMX) ni tadqiqot etish.
   
3. 
   Tranzistor ishlash rejimini modulyatsiya sifaga tasirini o‘rganish.
   
4. 
   Yuklama parametrlarini modulyatsiya sifatiga tasirini o‘rganish.
   

Nazorat savollari

1. Modulyatsiya nima uchun kerak? Modulyatsiyaning qaysi asosiy turlarini bilasiz?

2. Nochiziqli element VAX si qaysi darajali polinom bilan approksimatsiyalanganda amplituda modulyatsiyasi buzilishsiz bo‘ladi?
3. Modulyatsiya koeffitsienti nima? Uning ifodasini yozing. Modulyatsiya chuqurligi deganda nimani tushuniladi?
Savolarga javoblar.
1-Modulyatsiya nima uchun kerak? Modulyatsiyaning qaysi asosiy turlarini bilasiz?
Modulyatsiya, bir elektronik sinyalining boshqa bir sinyal bilan birlashtirilmasi jarayoni hisoblanadi. Bu, bir sinyalning frekansini, amplitudini, fazasini yoki boshqa xususiyatlarini o'zgartirish orqali ifodalashni tushunadi. Modulyatsiya ko'plab muhim ilovalarga ega: ma'muriy radio va televideniya, telekomunikatsiyalar, kabelli va bezprovodli internet, hamda boshqa kommunikatsiya texnologiyalari.

Modulyatsiya asosiy turklari quyidagilardir:

Amplituda modulyatsiyasi (AM): Sinyalning amplitudasi o'zgartiriladi.

Chastotani modulyatsiyasi (FM): Sinyalning chastotasi o'zgartiriladi.
Fazani modulyatsiyasi (PM): Sinyalning fazasi o'zgartiriladi.
Kvadratura modulyatsiyasi (QAM): Sinyalning amplituda va fazasi ikkilanuvchi modulyatsiyada o'zgartiriladi.
Bu turdagi modulyatsiyalar har biri o'ziga xos afzalliklarga ega va ularning har birining alohida ilovalari mavjud.

2-Nochiziqli element VAX si qaysi darajali polinom bilan approksimatsiyalanganda amplituda modulyatsiyasi buzilishsiz bo‘ladi?

Nochiziqli element (ideal qatorga o'xshash) VAX, modulyatsiyasiz sinusoidal taqdirda amplitudasi A bo'lgan elektr signalni o‘tkazish uchun ishlatiladi. VAX orqali o‘tkaziladigan sinusoidal signalning frekansining ω, ikkilanuvchi tushunchalikka ega bo‘lgani va sin(x) funksiyasiga ega bo‘lgani hisoblanadi.

Amplituda modulyatsiyasi buzilmagan holda VAX orqali o‘tkaziladigan sinusoidal signalning to‘liq shaklida yig‘indisini hisoblash uchun I formuladan foydalanamiz:

I = ∫(V(x))^2 dx / R

Bu integralda V(x), VAX orqali o‘tkaziladigan sinusoidal signaldur. Bu integralni hisoblash uchun V(x) ning kvadratini olishimiz kerak. Kvadratlarning yig'indisi esa trigonometrik identitetlaridan foydalanib hisoblanadi:

(V(x))^2 = (A/2)^2 * (1 + cos(2ωx))

Bundan keyin, integralni olib chiqamiz:

I = ∫(A^2/4) * (1 + cos(2ωx)) dx / R

I = (A^2/4R) * [x - (sin(2ωx)/2ω)]

0 dan L ga qadar integrallashdan keyin, I ni L ga bo‘lib ko‘paytirganda, sin(2ωL) = 0 bo‘ladi (qatorning uzunligi bir butun multiplekasiya teng bo‘lishi shartida). Shu sababli, yig‘indini hisoblashda oraliqdan chiqib ketish qismlari olib tashlanadi va I quyidagicha hisoblanadi:

3-Modulyatsiya koeffitsienti nima? Uning ifodasini yozing. Modulyatsiya chuqurligi deganda nimani tushuniladi?

Modulyatsiya koeffitsienti, modulyatsiya jarayonida (amplitud, chastota yoki fazada o'zgarishlar sodir bo'lgan holda) asosiy signalning amplituda o'zgarishining miqdorini ifodalovchi ko'rsatkich hisoblanadi.

Amplituda modulyatsiyasida modulyatsiya koeffitsienti quyidagi formula orqali hisoblanadi:

m = (Amax - Amin) / (Amax + Amin)

Bu yerda Amax va Amin biror sinusoidal signalning eng kattasi va eng kichigi amplitudalariga mos keladi.

Chastotani modulyatsiyasida modulyatsiya koeffitsienti quyidagi formula orqali hisoblanadi:

m = Δf / fm

Bu yerda Δf modulyatsiya jarayonida o'zgaruvchan chastota, fm esa asosiy signalning boshlang'ich chastotasi.

Fazani modulyatsiyasida modulyatsiya koeffitsienti quyidagi formula orqali hisoblanadi:

m = Δφ / φm

Bu yerda Δφ modulyatsiya jarayonida o'zgaruvchan faza, φm esa asosiy signalning boshlang'ich fazasi.

Modulyatsiya chuqurligi esa modulyatsiya jarayonida o'zgaruvchanliqning to'g'ri uzunligidagi yorqinlikta tushuniladi. Modulyatsiya chuqurligi, modulyatsiya koeffitsienti bilan ham bog'liqdir, shuningdek, modulyatsiya koeffitsienti ko'paytirilganda chuqurlik ham oshadi.