Toshk ent davlat

---

0 ‘Z B E K IST 0N  
OLIY VA 0 ‘RTA MAXSUS T
TOSHK ENT DAVLAT
201-ff yil “ 4
R o ‘yhatgaolindi: BD -5110800-2.10 
2 0 l f - yil
CHIZMA GEOMETRIYA
FAN DASTURI
Bilim sohasi: 100000 
-G u m a n ita r
T a’lim sohasi: 110000 
-P e d a g o g ik a
T a’lim
y o ‘nalishi: 
5110800 
- Tasviriy san’at va muhandislik grafikasi
Toshkent - 2019

---

0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy va o ‘rta maxsus ta ’lim vazirligining 20J£-yil “ 
” 
10
dagi
ta ’lim muassasasi tomonidan tasdiqlashga rozilik berilgan.
Fan dasturi Oliy va o ‘rta maxsus, kasb-hunar ta ’Iimi y o ‘nalishlari bo‘yicha 
0 ‘quv-uslubiy birlashm alar faoliyaini Muvofiqlashtiruvchi kengashning 2019-yil 
“Jjf” p f dagi “ 
Lj
” - sonli bayonnomasi bilan m a’qullangan.
Fan dasturi Nizom iy nomidagi Toshkent davlat pedagogika universitetida 
ishlab chiqildi vaturdosh oliy ta ’lim muassalari bilan kelishildi.
Tuzuvchilar:
M urodov Sh.K. 
- Nizom iy nomidagi TDPU «M uhandislik grafikasi va uni 
o ‘qitish metodikasi» kafedrasi professori, t.f.n.
Adilov P.O. 
- Nizomiy nomidagi TDPU «M uhandislik grafikasi va uni
o ‘qitish metodikasi» kafedrasi dotsenti, t.f.n.
Ashirboev A.O. 
- Nizomiy nomidagi TDPU «M uhandislik grafikasi va uni 
o ‘qitish metodikasi» kafedrasi dotsenti.
Valiyev A.N. 
- Nizomiy nomidagi TDPU «M uhandislik grafikasi va uni 
o ‘qitish metodikasi» kafedrasi dotsenti.
Tashimov N.E. 
- Nizom iy nomidagi TDPU «M uhandislik grafikasi va uni 
o ‘qitish metodikasi» kafedrasi dotsenti v.b.
Taqrizchilar:
H urboyevN .I. 
- TTESI «M uhandislik va kompyuter grafikasi» 
kafedrasi dotsenti, p.f.n.
N urtayev 0 ‘.N. 
- Toshkent arxitektura qurilish kasb-hunar kolleji 
direktori, pedagogika fanlari nomzodi, dotsent.
Fan dasturi Nizom iy nomidagi Toshkent davlat pedagogika universiteti o ‘quv - 
uslubiy kengashida ko‘rib chiqilgan va tavsiya qilingan (2019- yil 0 6
d agi A{_-sonIi bayonnomasi).
2

---

“Chizm a geom etriya” fani fazoviy jism larning geom etrik tasaw uridan uning 
planimetrik tasviri (tekis chizmasi)ga o ‘tish va fazoviy jism elem entlarining o ‘zaro 
munosabatlarini uning planimetrik tasviridan qayta fazoviy holatiga ko‘chirib o ‘tish 
qonuniyatlarini tadqiq qilish jarayonlariga uslubiy yondashuvi ham da ilmiy 
dunyoqarashni shakllantira olishi, konstruksiyalash, loyihalash ishlarida inson 
miyasidagi g ‘oyaIami ham ma tushuna oladigan chizma tilida oq qog‘ozga tushira 
olish im koniyatlari mavjudligi bilan dolzarb hisoblanadi.
Chizm a geom etriya tekis tasvirlar (chizmalar) hosil qilish va ularni amalda 
q o ila s h to ‘g ‘risidagi fandir. Ushbu dasturda chizma geom etriya fanini ikkita: 1. 
T o‘g ‘ri 
burchakli 
parallel 
proyeksiyalashga 
asoslangan 
-
«Ortogonal 
proyeksiyalash
>. 2. M arkaziy proyeksiyalashga asoslangan -
«Perspektiva» 
bo‘limIariga oid m aiu m o tlar o ‘rin olgan.
Chizm a geom etriya tub mohiyati bilan matematik fan - proyektiv 
geom etriyaning o ‘ziga xos bir shahobchasi b o iib , o ‘zining proyeksiyalash metodiga 
asoslanganligi va xususiy usullarga ega b o iganligi bilan mustaqil fan sifatida ajralib 
chiqdi va amaliy ahamiyati jihatidan umummuhandislik fanlari safidan o ‘rin oldi. 
Shuning uchun ham chizm a geometriya fani turli yo‘nalishdagi mutaxassislar uchun 
umumnazariy hisoblanadi. Y a’ni b o ia ja k oily m aiu m o tli mutaxassis har qanday 
buyumning ishchi chizmasini tuzish va uni o ‘qiy olish ko‘nikmasiga ega b o iis h i 
lozim. Chunki bunday mutaxassislar jam iyat va turmush tarzining rivojlanishiga va 
havfsizligiga m as’ul shaxslar hisoblanadi. Bundan tashqari, malakali rassom, 
arxitektor, 
tasviriy 
va amaliy 
san’at o ‘qituvchilari 
ham da restavratorlarni 
tayyorlashda chizm a geom etriya (perspektiva) asosiy fanlardan biri vazifasini o ‘taydi.