X. G’ulomova, G. Mamatova,Sh. Yo’ldosheva, H. Boqiyeva, A. Sobirova

Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika

1
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS 

TA’LIM VAZIRLIGI 

NIZOMIY NOMIDAGI TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA 
UNIVERSITETI 

X.G’ulomova, G.Mamatova,Sh. Yo’ldosheva, 
H.Boqiyeva, A.Sobirova
HUSNIXAT VA UNI O’QITISH METODIKASI 

Boshlang`ich ta`lim metodikasi fakulteti talabalari uchun 
o`quv qo`llanma 

Bilim sohasi: 100000 – Ta`lim

Ta`lim sohasi: 140000 – O`qituvchilar tayyorlash va
pedagogika fani
Bakalavriat yo`nalishi: 5141600 – Boshlang`ich ta`lim va sport,
tarbiyaviy ish

Toshkent – 2006 

2

Taqrizchilar: pedagogika fanlari nomzodi, dotsent Ra`no Inog`omova

filologiya fanlari nomzodi, dotsent Saodat Sultonsaidova

3
1-§

§
§
§.HUSNIXAT VA UNI O’QITISH METODIKASINING PREDMETI, 
MAQSADI VA VAZIFALARI. 
Husnixat va uni o’qitish metodikasi pedagogik fan. Inson o’z fikrini
boshqa kishilarga og’zaki va yozma shaklda yetkazishi mumkin. Nutqning bu
shaklining o’xshash va farqlash tomonlari mavjud bo’’lib ular o’z o’rnida
afzalliklarga ega. Og’zaki nutq tovush chiqarib aytiladi
va eshitilish uchun
mo’ljallanadi. U kishilarning nutq jarayoni vaqtidagi aloqa vositasi bo’lib
xizmat qiladi. Yozma nutq esa tosh, yog’och, teri, metall, qog’oz kabilarga
ko’rish asosida idrok qilinadigan doimiy belgilar orqali yozib qo’yiladi.
Yozuv kishilarning o’zaro fikr almashishi va bilimlarni egallashning qudratli
vositasi hisoblanadi. Yozma nutq avlodlarni bir-biriga bog’laydi, uzoq
saqlanadi. Yozuv tufayli kishi fikri, insoniyat qo’lga kiritgan bilimlar
avloddan-avlodga yetib boradi, abadiy yashaydi.
Boshlang’ich sinflarda o’quvchilarni husnixatga o’rgatish extiyoji
yuqoridagi talablar asosida yuzaga keladi. Boshlang’ich sinflarda
o’quvchilarni husnixat bilan yozishga o’rgatish metodikasi ularda aniq ,
chiroyli va tez yozish imkonini hosil qilishi lozim. Bu kabi vazifalarni
amalga oshirish uchun dastur mazmunini va uning talablarini o’qitish
usullarini yozuviga o’rgatishning gigeyenik shartlarini, o’quvchilarning
yozuvidagi individual kamchiliklarini tahlil qilish sabablarini aniqlash va
tuzatish usullarini ishlab chiqish zarur.
Demak yozuv kishi hayotida pedagogik va ijtimoiy ahamiyatga ega.
Yuqoridagi talab asosida yozishga o’rganishi boshlang’ich sinflardan
boshlanadi. 1-4-sinf o’quvchilarini chiroyli yozishga o’rgatish uchun
o’qtuvchining o’zi husnixat bilan yozishi, shu bilan birga o’quvchilarni
chiroyli yozishga o’rgata olishi kerak.
Husnixat va uni o’rgatish fani amaliy fan bo’lib u chiroyli yozishga
o’rgatish bilan bir qatorda o’qitish tarbiyalash, vazifalarini bajaradi.

4
Pedagogika oliy o’quv yurtlarida o’qitiladigan Husnixat va uni o’tilish

metodikasi fanining maqsadi:
1.

Talabalarga husnixat metodikasidan nazariy ma’lumot berish.

2.

Talabalarni-bo’lg’usi o’qituvchilarni husnixat talablari asosida yozishga

o’rgatish.
3.

Boshlang’ich ta’limida o’quvchilarni husnixatga o’rgatishning metod va

usullari bilan qurollantirish.
Boshqa fanlar kabi husnixat va uni o’qitish metodikasining o’z predmeti bor.
Bu fanning predmeti ta’lim berish jarayonida chiroyli yozuvni egallash,
grafik jihatdan to’g’ri chiroyli yozishga o’rgatish hisoblanadi.
Husnixat va uni o’rgatish metodikasi fani o’z oldiga quyidagi vazifalarni
qo’yadi:
-

talabalarga chiroyli yozuv haqida nazariy bilim berish;

-

o’z dastxatlari ustida ishlash yuzasidan malakalar xosil qilish;

-

boshlang’ich sinflarda husnixat darslarini rejalashtirish, va tashkil etishga

o’rgatish;
-

boshlang’ich sinflar uchun husnixat materiallarini tanlay olish tamoyillari

bilan tanishtirish.
Birinchidan husnixat bilan yozish o’quvchilardan mehnat madaniyatini
tarbiyalaydi. Topshiriqlarni toza, aniq va madaniyat bilan bajarish
ko’nikmasini hosil qiladi.
Ikkinchidan dastxatga pala-partish va be’etibor munosabatda bo’lish
o’quvchilarning imloviy savodsizligini keltirib chiqaradi. Natijada o’quvchilar
qiladigan ishlariga o’ylab o’tirmay bajaraveradilar, o’z hato kamchiliklarini
ham o’ylab ko’rmaydigan bo’lib qoladilar.
Uchinchidan husnixat bilan to’g’ri yozish ijtimoiy ahamiyatga ega bo’lib
turli rasmiy hujjatlarni yuritishda kishilar unga ehtiyoj sezadi. Husnixat bilan

5
yozilmagan, to’ldirilmagan hujjatlarni o’qishga kitobxonning ko’p vaqt

sarflashiga to’g’ri keladi. Vaholanki, maktabda har kuni o’qituvchi 30 talab
o’quvchlar daftarini tekshiradi. Agar o’qib bo’lmaydigan qilib yozgan bo’lsa
o’qituvchining ham unga ko’p vaqti sarf bo’ladi. Aniq va ravon qilib yozgan
dastxati o’qituvchining ishini yengillashtiradi, keyingi talimiy maqsadlarini
amalga oshirishlari uchun imkoniyat yaratadi.