““ 2015 yil «Himoyaga ruxsat beraman» Kafedra mudiri

Tabiatni muhofazalash kontseptsiyasi.
Tabiiy muhitning va o`z navbatida 
jamiyatning moddiy ahvolini yomonlashib borishi buning oldini olish uchun ma`lum
qarshi chora-tadbirlarni talab etmoqda. XX asrning boshlariga kelib Rossiya geografiya 
jamiyati qoshida geograf D.N.Anuchin boshchiligida Tabiatni muhofaza qilish
komissiyasi tashkil etildi. Ular inson va tabiat munosabatlarining murakkabligini 
tushungan holda ushbu yangi kontseptsiyani ilmiy asosladi. XX - asrning so`nggi o`n
yilligida jamiyat va tabiatning orasidagi munosabat ziddiyatli bo`lib qolishi va tabiatga 
etkazilgan shikast miqdorining juda kattaligi yana ushbu kontseptsiyaning jonlanishiga
va ekologik harakatlarning boshlanishiga sabab bo`ldi. Bu kontseptsiyaning maqsadi 
insoniyatning er yuzida yashab qolishi uchun tabiatni asrash, kun sayin texnika bilan
qurollanishi ortayotgan jamiyatning halok etuvchi faoliyatidan saqlash, muhofaza 
qilishdir. Bu kontseptsiya tarafdorlarining fikricha, inson va tabiat orasidagi
qarama-qarshilikni 
bartaraf
etishning 
yo`li
biosferani 

muayyan
darajada 

«xonakilashtirish»dan iborat. Bunga ko`ra tabiiy landshaftlarni dastlabki paydo bo`lgan

---

---

9
holatida saqlash va biosferadagi barcha tizimlarning hayotiy faoliyatini faqatgina qayta 

tiklanadigan resurslar bilan ta`minlash mumkin (YAsamanov, 2003).

Bu harakatning tabiatni muhofaza qilishdagi yutuqlarini qo`riqxonalar tashkil 
etilishi, noyob turlarning muhofazaga olinishi va boshqalarda ko`rish mumkin. Lekin
qo`riqxonalar barpo etish bilan geografik qobiqni saqlab qolib bo`lmaydi. Buning uchun 
tizimli va global tadbirlarni amalga oshirish lozim. Masalan: xlor- ftorli birikmalar,
uglerod oksidi(SO) va boshqa zaharli birikmalarni chiqarishni butunlay cheklash lozim. 
Bu kontseptsiya tarafdorlarining fikricha, tabiatni muho- faza qilish ayrim turlarni
muhofaza qilish emas, balki tabiatning (geotizimlarning) tabiiy muvozanatda bo`lish 
imkoniyatini saqlashdir.