ÛÛÛ Cild Í ß Ñ È Ì È À Ä Û Í À Ä È Ë × È Ë È Ê È Í Ñ Ò È Ò Ó Ò Ó ÀÇßÐÁÀÉÚÀÍ Ä È Ë È Í È Í È Ç À Ù Ë Û

ÁÍ

×èíäÿ 1949-úó èëäÿ ãàëèá

ýÿëìèø õàëã èíãèëàáû òÿðÿôèíäÿí äåâðèëìèø èðè

áóðæóàçèéà âÿ ìöëêÿäàðëàðûí ïàðòèéàñû.

ÃÎÌÈÍÄÀÍ×Û

èñ. Ãîìèíäàí ïàðòèéàñûíûí

öçâö, òÿðÿôäàðû.

ÃÎÌËÀÌÀ

“Ãîìëàìàã”äàí ô.èñ.

ÃÎÌËÀÌÀÃ

ô. Äÿñòÿ èëÿ áàüëàìàã, òîï-

ëàìàã, éûüûá áèð éåðäÿ áàüëàìàã.

ÃÎÍÀÃ

èñ. 1. Ýþðöøìÿê ö÷öí âÿ éà áàøãà

áèð ìÿãñÿäëÿ áèðèíèí åâèíÿ ýÿëÿí àäàì. ..Íà-

÷àëíèê éàíûíà ýÿëÿí ãîíàãëàð èëÿ äöøìöøäö-

ëÿð Ùàúû Íàìàçàëûíûí åâèíäÿ. Ú.Ìÿììÿä-

ãóëóçàäÿ. Ãîíàãëàð ö÷öí ïàïèðîñëà ìàõîð-

êà äà ýÿòèðèëìèøäè. Ì.Ùöñåéí. 

Ãîíàã åò-

ìÿê (åëÿìÿê) – ìÿìíóíèééÿòëÿ âåðìÿê,

òÿêëèô åòìÿê (éåìÿê, è÷ìÿê âÿ ñ.). [Éóñèô:]

Áó ýöí äîñòóì Íèçàìèíèí áàü÷àñûíäà ùàìûíû

úåéðàí êàáàáû èëÿ øÿðàáà ãîíàã åäÿúÿéÿì.

Ì.Ùöñåéí. Ãîíàã ýåòìÿê – ÷àüûðûëìûø áèð

éåðÿ, ãîíàãëûüà ýåòìÿê. Ãîíàã ýÿëìÿê –

áèð éåðÿ ýþðöøÿ ýÿëìÿê. Ýöíëÿðèí áèðèíäÿ

Ôÿðèäÿ ÿðèíèí åâèíäÿí àòà-àíàñûýèëÿ ãîíàã

ýÿëäè. Ì.Ùöñåéí. Ãîíàã îòàüû – åâäÿ ãîíàã-

ëàðà, ýþðöøÿ ýÿëÿíëÿðÿ ìÿõñóñ õöñóñè îòàã.

// Áèðèíèí áàøãà áèð éåðäÿ (êÿíääÿ, øÿùÿðäÿ)

éàøàéàí òàíûøû, áèð-áèðèíèí åâèíäÿ ãîíàã ãàëàí

àäàìëàðäàí ùÿð áèðè. Áó êÿíääÿ áèçèì áèð

ãîíàüûìûç âàð. // Çèéàôÿòÿ, áàéðàìà âÿ ñ.-éÿ

äÿâÿò îëóíìóø àäàì. Áîçáàøäàí äîéìàã èñ-

òÿéèðñÿíñÿ, ãîíàãëàðûíû òîõ éîëà ñàëìàã èñòÿ-

éèðñÿíñÿ, ÷þëìÿéÿ ÷îõ ÿò ñàë. Ú.Ìÿììÿä-

ãóëóçàäÿ.  Çèéàôÿò áàøëàíìàìûøäû, ñàíêè

çèéàôÿòèí áàøëàíìàñû ö÷öí ìþùòÿðÿì áèð

ãîíàüûí èíòèçàðû ÷ÿêèëèðäè. Ì.Ñ.Îðäóáàäè.

2. ìÿú. Ìöâÿããÿòè îëàðàã áèð éåðÿ äöøìöø,

áèð éåðäÿ ãàëàí àäàì; ýÿëäè-ýåäÿð. [Õóäà-

éàð áÿé îäàáàøûéà:] ..Áó ýåúÿ ñÿíÿ ãîíàüàì,

Êÿðáÿëàéû Úÿôÿð ÿìè. Ú.Ìÿììÿäãóëóçàäÿ.

Áèð ýåúÿëèê ãîíàüà åâ ñàùèáè íÿ âåðñÿ, îíà äà

øöêöð. Ì.Èáðàùèìîâ. // Åéíè ìÿíàäà ãóøëàð

ùàããûíäà.  Áó ãóøëàð éàçäà áèçèì éåðëÿðäÿ

ãîíàãäûðëàð. 

Ãîíàã ãàëìàã – áèð éåðäÿ

ýåúÿëÿìÿê, ýåúÿ, éà ýöíäöç àçàúûã áèð çàìàí

ö÷öí áèð éåðÿ äöøìÿê, áèð éåðäÿ ãàëìàã. Áèð

ýöíëöê áóðàäà ãîíàã ãàëàúàüàì. // Áèð èú-

ëàñäà, éûüûíúàãäà, áàéðàìäà, øÿíëèêäÿ âÿ

ñ.-äÿ èøòèðàê åòìÿéÿ äÿâÿò åäèëìèø êÿíàð

àäàì. Ãîíàãëàð ö÷öí éåð. Î, èúëàñäà ãîíàã

ñèôÿòè èëÿ èøòèðàê åäèð.

ÃÎÍÀÃÚÛË

á à õ ãîíàãïÿðÿñò. [Ãóëàì

äàéû:] Ìÿøÿäèáÿé ãîíàãúûë îüëàíäûð. Ùþêó-

ìÿò àäàìûäûð. Ì.Ùöñåéí.

ÃÎÍÀÃÚÛËËÛÃ

á à õ ãîíàãïÿðÿñòëèê.

Ãîéàð äîñò éîëóíäà îëàí-îëìàçûí; Áÿëëèäèð

åëèìèí ãîíàãúûëëûüû. Ì.Ðàùèì.

ÃÎÍÀÃ×Û

èñ.  Ãîíàã ñàõëàéàí àäàì,

åâèíÿ ãîíàã ãÿáóë åäÿí àäàì; ãîíàãñåâÿí,

ãîíàãïÿðÿñò. Áó ýåúÿ ñèçèí ãîíàã÷û âÿ ìÿ-

ùÿááÿòëè áèð çàò îëäóüóíóç áèçäÿ óíóäóëìàç

áèð õàòèðÿ áóðàõäû. Ì.Ñ.Îðäóáàäè. Éîëà ñà-

ëûðäû ãîíàã÷û áèçè íÿçàêÿòëÿ. Ì.Ìþúöç.

ÃÎÍÀÃ-ÃÀÐÀ

èñ. äàí. Ãîíàã(ëàð). Îíóí

ùÿìèøÿ ãîíàã-ãàðàñû îëóð.

ÃÎÍÀÃ-ÃÀÐÀËÛ

ñèô. äàí. Ùÿìèøÿ ãî-

íàãëàðû îëàí. Ãîíàã-ãàðàëû åâ.

ÃÎÍÀÃËÀÌÀ

“Ãîíàãëàìàã”äàí ô.èñ.

ÃÎÍÀÃËÀÌÀÃ

ô.  Ãîíàã åòìÿê, ãîíàã

ñàõëàìàã.  Âÿëèÿùäè ãîíàãëàìàã ö÷öí åâäÿ

îëàí éåìÿêëÿð àðàëûüà ýÿòèðèëäè. Ì.Ñ.Îðäóáàäè.

ÃÎÍÀÃËÛÃ

èñ. Áèð ìöíàñèáÿòëÿ òàíûøëàðû

åâèíÿ âÿ éà áàøãà éåðÿ äÿâÿò åäèá, îíëàðû

éåäèðèá-è÷èðìÿ; çèéàôÿò. Ãîíàãëûã äöçÿëòìÿê.

Ãîíàãëûüà ýåòìÿê. Ãîíàãëûã åëÿìÿê. Áó ýöí

ýÿëÿí ãîíàãëàðûí øÿðÿôèíÿ áþéöê áèð ãîíàã-

ëûã âåðèëäè. – Äåäèì: – ßçèçèì, Ëàüëàüû, ..

ñÿáèð åëÿ, ýþðÿê Èáðàùèì áÿé Òÿáðèçèí ãîíàã-

ëûã ìÿúëèñèíäÿí íÿ éàçûð? Ú.Ìÿììÿäãóëó-

çàäÿ. [Íÿáè:] Úÿáè, áó ýåúÿ áèçäÿ áþéöê ãî-

íàãëûã âàð. Ñ.Ñ.Àõóíäîâ. Äöíÿí Ãàçàíõà-

íûí ãÿñðèíäÿ ãîíàãëûã èäè. Ì.Ðçàãóëóçàäÿ.

ÃÎÍÀÃÏßÐßÑÒ

ñèô.  [ãîíàã âÿ ôàðñ.

...ïÿðÿñò] Ãîíàãñåâÿí; åâèíÿ ýÿëÿí ãîíàüà

÷îõ ùþðìÿò åäÿí. Ãîíàãïÿðÿñò àäàì. –

Áèçèì éåðëÿðäÿ ñèçÿ ÿçèç áèð ãîíàã êèìè ùþð-

ìÿò åäèðäèëÿð, áàáà, .. õàëãûìûç ñîí äÿðÿúÿ

ãîíàãïÿðÿñòäèð. Ì.Ùöñåéí. Áó ãÿäÿð ãîíàã-

ïÿðÿñò áèð àèëÿäÿ éàøàäûüûíà áàõìàéàðàã,

ñîí äÿðÿúÿ äàðûõûð. Ñ.Ðÿùìàí.

ÃÎÍÀÃÏßÐßÑÒËÈÊ

èñ.  Ãîíàüà ÷îõ

ùþðìÿò åòìÿ, ãîíàüû ùþðìÿòëÿ ãÿáóë åòìÿ.

177

ÃÎÌÀÐËÀÌÀÃ

ÃÎÍÀÃÏßÐßÑÒËÈÊ

..Ôèêèðëÿøäèì êè, ãîíàãïÿðÿñòëèê áóðàëàðäà ÷îõ

îëñà äà, ùÿð åâÿ ýåòìÿê éàõøû äåéèë. Ìèð Úÿëàë.

ÃÎÍÀÃÏßÐÂßÐ

[ãîíàã âÿ ôàðñ. ...ïÿð-

âÿð] á à õ ãîíàãïÿðÿñò.

ÃÎÍÀÃÏßÐÂßÐËÈÊ

á à õ ãîíàãïÿ-

ðÿñòëèê.

ÃÎÍÀÃÑÅÂßÍ, ÃÎÍÀÃÑÅÂßÐ

á à õ

ãîíàãïÿðÿñò. [Ëèçà:] Éîõ, éîõ, î ÷îõ ãî-

íàãñåâÿíäèð. Ì.Ùöñåéí.

ÃÎÍÀÃÑÅÂßÍËÈÊ, ÃÎÍÀÃÑÅÂßÐËÈÊ

á à õ ãîíàãïÿðÿñòëèê. [Ìÿäèíÿíèí] ìåùðè-

áàíëûüû, çàðàôàòû, ãîíàãñåâÿíëèéè, ùàçûðúàâàá-

ëûüû Âàãèôè ìÿôòóí åäÿðäè. ×ÿìÿíçÿìèíëè.

ÃÎÍÀÃÑÅÂÌßÇ

ñèô. Ãîíàã õîøëàìàéàí,

ãîíàã ãÿáóë åòìÿéÿí.

ÃÎÍÀÃÑÅÂÌßÇËÈÊ

èñ.  Ãîíàã ñåâìÿ-

ìÿê õàñèééÿòè.

ÃÎÍ×ÓÍ

Á

[ðóñ. êîí÷Iíêà] äàí. Ãóìàð

îéóíëàðûíäàí áèðèíèí àäû. [Íÿáè:] Îíäà

ìÿíëÿ áèð ÿë ãîí÷óíà îéíàìàãëà íåúÿñÿí?

Ñ.Ñ.Àõóíäîâ.

ÃÎÍÄÀÐÀ

èñ. êþùí. Àéàããàáû. [×ÿêìÿ-

ñèëÿí:] Àé ãîíäàðàñûíû ñèëäèðÿí, àé ìÿíÿ áèð

ñèôòÿ âåðÿí! Ì.Ñ.Îðäóáàäè.

ÃÎÍÄÀÐÀ×Û

èñ. êþùí. ×ÿêìÿ÷è, àéàã-

ãàáûòèêÿí.

ÃÎÍÄÀÐÛËÌÀ

“Ãîíäàðûëìàã”äàí ô.èñ.

ÃÎÍÄÀÐÛËÌÀÃ

ìÿúù.  1. Óéäóðóëìàã,

þçöíäÿí äöçÿëäèëìÿê. Àíúàã áó àèëÿíè àòû-

ëàí ÷èðêàáëàð, ãîíäàðûëàí ñþçëÿð ùÿð òÿðÿô-

äÿí ñûõûðäû. Ñ.Ðÿùèìîâ.

2. Ãóðóëìàã, ãàéðûëìàã, äöçÿëäèëìÿê, òè-

êèëìÿê.

ÃÎÍÄÀÐÌÀ

1. “Ãîíäàðìàã”äàí ô.èñ.

2. ñèô. Óéäóðìà, ñàõòà, ñöíè, ÿñëè îëìàéàí,

éàëàí÷û. Ãîíäàðìà õÿáÿð. // Èñ. ìÿíàñûíäà.

Ùÿð áèð øåéèí ãîíäàðìàñû áèð ãÿïèéÿ äÿéìÿç.

Ú.Ìÿììÿäãóëóçàäÿ. [Áÿùðàì:] ãîíäàð-

ìàëàðûíà ìöãàáèë òÿøÿêêöðëÿð åäèðÿì, Ïÿðè!

Ú.Úàááàðëû.

3. ñèô. Ãóðàøäûðìà, ãóðàøäûðûëàí. Àðû ñàõ-

ëàíàí éåðè à÷ûá áÿðêèòìÿê àñàí îëñóí [äåéÿ]

Àâðîïà ÿùëè îíëàðû úöðáÿúöð ãîíäàðìà ãó-

òóëàð è÷èíäÿ ñàõëàéûð. Ù.Çÿðäàáè.

ÃÎÍÄÀÐÌÀ×ÛËÛÃ

èñ.  Óéäóðìà÷ûëûã;

þçöíäÿí äöçÿëòìÿ, óéäóðìà.

ÃÎÍÄÀÐÌÀÃ

ô. 1. Óéäóðìàã, þçöíäÿí

äöçÿëòìÿê, þçöíäÿí òîõóìàã, þçöíäÿí èúàä

åòìÿê. Ñþç ãîíäóðìàã. – [Ìèðçÿ] þçöíäÿí

ãîíäàðûá áàøãà ñþç éàçûð. Ñ.Ðÿùèìîâ.

2. Öçÿðèíÿ àðòûðìàã, ñîíðàäàí ÿëàâÿ åòìÿê.

Èñòÿäèí ãàø ãîíäàðàñàí, ýþçö âóðóá ÷ûõàðò-

äûí! (Àòà. ñþçö.) ..Ñþç éîõ êè, ìÿíÿ õîø ýÿëìèð

êè, àòàì, àíàì ãîéäóãëàðû àäûìûí éàíûíà áèð

þçýÿ àä ãîíäàðàëàð. Ú.Ìÿììÿäãóëóçàäÿ.

3. Ãóðìàã, ãàéûðìàã, äöçÿëòìÿê, áèðòÿùÿð

òèêìÿê. Íàøû áÿííà ãîíäàðûáäû íþâäàíû, õàëã

íåéëÿñèí? Ì.Ìþúöç. Î, þçö þç ÿëè èëÿ áó ïå÷èí

éåðèíè òÿéèí åòìèø, öç-ýþçöíö ãàðàëàéàðàã,

òðóáàëàðûíû ãîíäàðìûøäû. Ñ.Ðÿùèìîâ.

ÃÎÍÄÎËÀ

èñ. [èòàë.] Éàñòûäèáëè, áèðàâàðëû

ãàéûã.

ÃÎÍÈÒ

èñ. [éóí.] Äèç îéíàüûíûí èëòèùàáû.

ÃÎÍÊ

Á

[ðóñ.  ê

óíêà]  êþùí. Êå÷ìèøäÿ,

ùÿëÿ åëåêòðèê òðàìâàéû îëìàäûüû çàìàí, øÿ-

ùÿðëÿðäÿ ðåëñ öçÿðèíäÿ àòëà èøëÿéÿí äÿìèðéîë

âàãîíó. [Õîðòäàí:] Ùÿìèøÿ ãîíêàéà ìèíÿð-

äè êè, ùàðàéà èñòÿñÿéäè, áèðúÿ øàùû ìàíàòà

àïàðûðäûëàð. ß.Ùàãâåðäèéåâ.  Øÿùÿðäÿ íÿ

ôàéòîí, íÿ äÿ ãîíêà èøëÿéèðäè. À.Øàèã.

ÃÎÍÃ

èñ.  [èíý.] 1. Ìåòàë äèñê øÿêëèíäÿ

çÿðáëè ìóñèãè àëÿòè.

2. Èäìàí éàðûøûíûí áàøëàíìàñûíû áèëäèðÿí

ñèãíàë.

ÃÎÍÌÀ

“Ãîíìàã”äàí ô.èñ.

ÃÎÍÌÀÃ

ô. 1. Éóõàðûäàí, ùàâàäàí åíÿ-

ðÿê áèð øåé öçÿðèíäÿ îòóðìàã, äàéàíìàã;

åíìÿê. Ñÿð÷ÿëÿð ñþéöä àüàúûíà ãîíäóëàð. –

Ïåíäèð àüçûíäà áèð ãàðà ãàðüà; Ó÷àðàã

ãîíäó áèð óúà áóäàüà. Ì.ß.Ñàáèð. Áèð ãàéà

áàøûíà ãàðòàë ãîíàðàã; Äàéàíìûø éåíÿ äÿ

ñàêèò âöãàðëà! Ñ.Âóðüóí.  Ñûüûð÷ûíëàð ñÿùÿð

÷àüû ýÿëÿð, áóäàãëàðà ãîíóá ñÿñëÿíÿð, áà-

ùàðûí ìöæäÿñèíè ýÿòèðÿðëÿð. Ìèð Úÿëàë. // Éåðÿ

åíìÿê. Òÿééàðÿ ìåéäàí÷àéà ãîíäó. – Àåðî-

ïëàí ÷þëÿ ãîíäó. ß.Ìÿììÿäõàíëû. // Òîç

ùàããûíäà – ÷þêìÿê, îòóðìàã. Ïàëòàðûíà òîç

ãîíìàã. Ñòîëóí öñòöíÿ áèð áàðìàã òîç

ãîíóáäóð. // Úÿëä îòóðìàã, ÿéëÿøìÿê, ìèí-

ìÿê. Ãî÷ Êîðîüëó ãîíàð îëñà éÿùÿðÿ; Éàüû

äöøìÿíëÿðè ñàëàð ãÿùÿðÿ. “Êîðîüëó”. Îüëàí

áèð àíäà [áóüàíûí]  áàøûíà ãîíóá áû÷àüûíû

÷ÿêäè, áîüàçûíû êÿñäè. Ì.Ðçàãóëóçàäÿ.

2. ìÿú. ×þêìÿê, òÿçàùöð åòìÿê, èôàäÿ åò-

ìÿê.  Ãåéðè-àäè áèð êÿäÿð óøàüûí ýþçëÿðèíÿ

ãîíìóøäó. Ì.Èáðàùèìîâ. [Ãûçûí] öçöíÿ ãî-

178

ÃÎÍÀÃÏßÐÂßÐ

ÃÎÍÌÀÃ

íàí ñåâèíúëè áèð òÿáÿññöì ýöçýö êèìè Áåéðÿ-

éèí äÿ öçöíäÿ ÿêñ åòäè. Ì.Ðçàãóëóçàäÿ.

3. ìÿú. Øûüûìàã, ùöúóìëà áèðèíèí áàøûíûí

öñòöíö àëìàã. ßñýÿðëÿðèìèç øàùèí êèìè äöø-

ìÿí öçÿðèíÿ ãîíäóëàð.

ÃÎÍÎÊ

ÓÊÊ

[éóí.]  áàêò. Ñöçÿíÿê ìèê-

ðîáó.

ÃÎÍÎÐ

ÁÐ

[ëàò.] Éàçû÷ûëàðà, ðÿññàìëàðà,

âÿêèëëÿðÿ âÿ áàøãàëàðûíà ìöãàâèëÿ öçðÿ âå-

ðèëÿí çÿùìÿò ùàããû. Ìöÿëëèô ãîíîðàðû. Ãî-

íîðàð àëìàã. – [Ðåéùàí:] Ìÿëàùÿòèí ÿðè áþ-

éöê ìöùÿíäèñäèð. Êèòàáëàðû, ìÿãàëÿëÿðè ÷àï

îëóíóð. [×îõëó] ãîíîðàð àëûð. È.ßôÿíäèéåâ.

ÃÎÍÑß

èñ. Ãóø ãóðñàüû. [Éûðòûúû ãóøëàðäà]

ïÿðòäÿíÿêäÿí õþðÿê ÿñèë ìÿäÿéÿ ýåäèð êè,

îðàäà îíà ùÿçì ñóëàðû ãàðûøûð. Ñîíðà èêèíúè

ìÿäÿéÿ ýåäèð êè, áó ìÿäÿéÿ ãîíñÿ äåéèðëÿð.

Ù.Çÿðäàáè.

ÃÎÍØÓ

1. èñ.  Áèðèíèí áèëàâàñèòÿ éàõûíëû-

üûíäà, éàõóä áèðèñè èëÿ éàíàøû éàøàéàí àäàì.

Ùÿéÿò ãîíøóñó. Åâ ãîíøóñó. Îòàã ãîíøóñó.

Ãàïû ãîíøóñó. – Ãîíøóìóç Êÿðáÿëàéû

Ùåéäÿðèí èêè îüëó âàð èäè. Ú.Ìÿììÿäãóëó-

çàäÿ. Ïÿëÿíýèí äÿðèñèíè ñîéóá, åâÿ äþíÿðêÿí

ãîíøóëàð áàøûìà òîïëàíäû. À.Øàèã. Áó çàìàí

ãîíøóíóí êàìàíû äèëëÿíäè. È.ßôÿíäèéåâ.

2. ñèô. Ãîíøóëóãäà, áèëàâàñèòÿ éàõûíëûãäà,

éà éàíàøû îëàí. Ãîíøó ùÿéÿò. Ãîíøó åâ. Ãîí-

øó îòàã. Ãîíøó þëêÿ. – [Àëìàç:] Áó, ìÿíèì

íèøàíëûìûí ÿí éàõûí áèð äîñòóäóð. Ãîíøó

êÿíääÿ ìöÿëëèìäè.. Ú.Úàááàðëû. Ãîíøó ùÿéÿ-

òèí ãàïûñû áàøãà êö÷ÿéÿ à÷ûëûðäû. Ìèð Úÿëàë.

Ðÿùèì áÿé ðÿíýè êöë êèìè áîçàðìûø ùàëäà úÿëä

àääûìëàðëà ãîíøó îòàüà êå÷äè. Ì.Ùöñåéí.

ÃÎÍØÓÚÓÜÀÇ

“Ãîíøó”äàí  îõø.  Ýåäèá

äåäè: – Ãîíøóúóüàç, ìÿíèì ö÷öí áàë âåð áèð

àç; Ãîíàüûì âàð, ñöôðÿì áîøäóð. Ì.Äèëáàçè.

ÃÎÍØÓËÀØÌÀ

“Ãîíøóëàøìàã”äàí ô.èñ.

ÃÎÍØÓËÀØÌÀÃ

ô.  Ãîíøó îëìàã, áèð-

áèðèíÿ éàõûí éåðäÿ ñàêèí îëìàã. Î, áàøãà

áèð ìÿùÿëëÿäÿí êþ÷öá áèçèìëÿ ãîíøóëàøäû.

// Áèð-áèðèíÿ éàõûíëàøìàã.

ÃÎÍØÓËÓÃ

èñ.  Éàøàäûüû éåðÿ ýþðÿ áèð-

áèðèíÿ áèëàâàñèòÿ éàõûíëûã. ..×îõäàí áèëèðäè êè,

îíóí ãîíøóëóüóíäà óñòà Úÿôÿð àäëû ìÿùàðÿòëè

áÿííà âàð. Ú.Ìÿììÿäãóëóçàäÿ. Äåìÿê îëàð

êè, îíóíëà òàíûøëûã âÿ éà äîñòëóüóìóç ãîíøó-

ëóã èëÿ áàøëàíûð âÿ ãîíøóëóã èëÿ áèòèð. Ìèð

Úÿëàë. Õàíïÿðè Ýþçÿëèí ãîíøóëóüóíäà îëóðäó.

ß.Âÿëèéåâ.

ÃÎÍÓ(Ì)-ÃÎÍØÓ

òîï.  äàí. Éàõûí âÿ

óçàã ãîíøóëàð, ÿòðàôäàêû ãîíøóëàð. Ãîíóì-

ãîíøó éåêñÿð âåðèá áàø-áàøà; Ýåúÿ-ýöíäöç

ñèçèí ö÷öí àüëàøà. Ã.Çàêèð. Áó ãÿäÿð ãûøãû-

ðûüà äóðäó ãîíóì-ãîíøó òàìàì. Ì.ß.Ñàáèð.

Äÿðâèø î ãÿäÿð ýþçÿë òÿãëèä åäèðäè êè, ãîíóì-

ãîíøó ùåéðàí ãàëûðäû. Ñ.Ðÿùìàí. Ýåúÿ

éàðûñû éàòìûø îëàí úàìààò âÿ ãîíóì-ãîíøó

ùàìûñû ñÿñÿ àéûëàðäû. Ù.Ñàðàáñêè.

ÃÎÍÓÐ

ñèô. Øàáàëûä ðÿíýëè, à÷ûã-ãÿùâÿéè.

Ãîíóð àò. Ãîíóð òîðïàã. – Ñþéëÿ ýþðÿê, Áåé-

ðÿê àäëû áîéëó-áóõóíëó, ãàðà, ãûâûðúûã ñà÷ëû,

ãîíóð, øÿùëà ýþçëö .. áèð èýèä ýþðìÿäèíìè?

Ì.Ðçàãóëóçàäÿ.

ÃÎÍÓÐÝÞÇ(ËÖ)

ñèô.  Ýþçëÿðè ãîíóð (øà-

áàëûäû) îëàí. Áóíëàðûí [ÿñèðëÿðèí] è÷èíäÿ áóü-

äàéûñèôÿò, ãîíóðýþçëö, óçóí êèðïèêëè áèð ãûç

âàðäû. ×ÿìÿíçÿìèíëè. Èäðèñ .. ãîíóðýþçëö áó

ãûçû òàíûìûøäû. ß.Ìÿììÿäõàíëû.

ÃÎÍÓÐËÀØÌÀ

“Ãîíóðëàøìàã”äàí ô.èñ.

ÃÎÍÓÐËÀØÌÀÃ

ô.  Ãîíóð ðÿíý àëìàã,

øàáàëûäû ðÿíýÿ ÷åâðèëìÿê.

ÃÎÍÓÐËÓÃ

èñ.  Ãîíóð (øàáàëûä) ðÿíýäÿ

îëàí øåéèí ùàëû.

ÃÎÍÓÐÓÌÒÓË

ñèô. Áèð ãÿäÿð ãîíóð, à÷ûã-

øàáàëûäû.

ÃÎÍÓØÌÀ

1. “Ãîíóøìàã”äàí ô.èñ.

2. èñ. Ñþùáÿò, äàíûøûã.

ÃÎÍÓØÌÀÃ

ô. Äàíûøìàã, ñþùáÿò åòìÿê.

Èíäè ìÿí ýÿíú øàèðëÿ ëàçûìè ãÿäÿð äàíûøûá

ãîíóøà áèëÿðÿì. Ì.Ñ.Îðäóáàäè. [Çåéíàëûí]

ôèêðèíäÿ âàðäû êè, ÿââÿëúÿ áó àéðûëìàã ìÿñÿ-

ëÿñèíè, ñîéóããàíëûëûãëà áèð éåðäÿ èêèëè ãîíó-

øóá, .. þç àðàëàðûíäà ùÿëë åòñèíëÿð. Ñ.Ùöñåéí.

Ýÿë éàíûìà, ñÿíèí èëÿ ãîíóøàã; Êþíëöìöçöí

èñòÿéÿíè äàíûøàã. Ù.Ê.Ñàíûëû.

ÃÎÏÀÐÀÃ

çÿðô  Òåç, ÷àïàðàã, úÿëä, òÿ-

ëÿñèê.  Áó ñþçö åøèäèíúÿ, ãîïàðàã îíóí àð-

äûíúà ýåòäèì. 

Ãîïàðàüûíû ýþòöðìÿê –

á à õ ãîïàðàãëàìàã.

ÃÎÏÀÐÀÃËÀÌÀ

1. “Ãîïàðàãëàìàã”äàí

ô.èñ.

2. çÿðô ×àïàðàã, éöéöðÿðÿê, úÿëä.

ÃÎÏÀÐÀÃËÀÌÀÃ

ô. 1. Äàëûíúà ãà÷ìàã,

òÿãèá åòìÿê.

2. Áÿðê ãà÷ìàã, ÷àïìàã.

ÃÎÏÀÐÀÃËÀÍÌÀÃ

ô.  Úÿëä ãà÷ìàã,

ãîïàðàã ýåòìÿê.

ÃÎÏÀÐÄÛËÌÀ

“Ãîïàðäûëìàã”äàí ô.èñ.

179

ÃÎÍÎÊÎÊÊ

ÃÎÏÀÐÄÛËÌÀ

ÃÎÏÀÐÄÛËÌÀÃ

“Ãîïàðìàã”äàí ìÿúù.

ÃÎÏÀÐÛËÌÀ

“Ãîïàðûëìàã”äàí ô.èñ.

ÃÎÏÀÐÛËÌÀÃ

1. “Ãîïàðìàã”äàí ìÿúù.

Ñÿêèíÿ ãîïàðûëìûø ýöë éàðïàüû êèìè ñîëóá

ýåòìÿêäÿ èäè. Ìèð Úÿëàë.

2. Àéðûëìàã. Áàøëàäûüû áó èøäÿí ãîïà-

ðûëìàã, àðàëàíìàã âÿ îíäàí àéðû éàøàìàã

[Äÿìèðîâà] ùàâàñûç áèð ìöùèòÿ äöøìÿê âÿ

áîüóëìàã êèìè ýÿëèðäè. Ñ.Ðÿùèìîâ.

ÃÎÏÀÐÌÀ

“Ãîïàðìàã”äàí ô.èñ.

ÃÎÏÀÐÌÀÃ

ô. 1. Äàðòàðàã âÿ éà ÷ÿêÿðÿê

áèð øåéèí áèð ùèññÿñèíè àéûðìàã, êÿñìÿê, öç-

ìÿê, ãûðìàã. Áëîêíîòäàí áèð âÿðÿã ãîïàðûá

éàçäûì. Àüàúûí áóäàüûíû ãîïàðìàã. – [Áó-

üà÷] áåëèíäÿêè õÿíúÿðè ãîïàðûá, ãÿáçÿñè èëÿ

îíóí ýèúýàùûíà áèð çÿðáÿ âóðäó. Ì.Ðçàãó-

ëóçàäÿ.  Àéíà ÿéèëÿðÿê ÷è÷ÿêëÿðè ãîïàðûðäû.

ß.Ìÿììÿäõàíëû. // Áöòþâ áèð øåéè áàøãà áèð

øåéëÿ âóðìàãëà âÿ éà äàðòìàãëà îíóí áèð

ïàð÷àñûíû, áèð ùèññÿñèíè àéûðìàã, ñûíäûðìàã,

àðàëàìàã. Ãÿíääÿí áèð òèêÿ ãîïàð. Òîéóüóí

áóäóíó ãîïàðûá éåäè. ×àéíèêèí ëöëÿéèíè

ãîïàðäû. – Êèøè ÷þðÿêäÿí áèð ãóëàã ãîïàðûá,

åòèíàñûç âÿ ùÿòòà àúûãëû áèð ùÿðÿêÿòëÿ éåðÿ

àòäû. Ì.Èáðàùèìîâ.

2. Éàïûøìûø øåéè éàïûøäûüû éåðäÿí äàðòûá

àéûðìàã, ÷ÿêèá àéûðìàã, àðàëàìàã. Äèâàðûí

êàüûçûíû, ñóâàüûíû ãîïàðìàã. Éàðàíûí ãàðò-

ìàüûíû ãîïàðìàã. Äûðíàüûíû ãîïàðìàã.

– Áóíëàðäàí áÿçèëÿðè ÿëëÿðèíäÿ ëèíý, èðè äàøû

éåðèíäÿí ãîïàðûá, ÷àéûí è÷èíÿ éóìàëàéûð-

äûëàð. ß.Âÿëèéåâ. // Êþêöíäÿí ÷ûõàðòìàã,

éåðèíäÿí îéíàòìàã. Êöëÿê àüàúû éåðèíäÿí

ãîïàðäû. – Êèøèëÿð ùèììÿòè äàüû ãîïàðûð; Êèøè

îë, äàü ãîïàð ùÿìèééÿò èëÿ. Ì.ß.Ñàáèð. ×àé

áÿçÿí äàü áîéäà áþéöéöð, êþêëö àüàúëàðû

ãîïàðûá ýÿòèðèð, þç èýèäëèéèíäÿí ùÿçç àëûð

êèìè øèêàðûíû àòûá-òóòóðäó. ß.Âÿëèéåâ. // Äàð-

òûá ÷ûõàðìàã. Àò ãàáàã ÿëëÿðèíè ãàëäûðäû ýþéÿ

âÿ àç ãàëäû íîõòàíû Êÿðáÿëàéû Ãàñûìûí ÿëèí-

äÿí ãîïàðñûí. Ú.Ìÿììÿäãóëóçàäÿ.

3. ìÿú.  Àéûðìàã.  Àéíà ýþçëÿðèíè õàë÷à-

äàí ãîïàðäû. ß.Ìÿììÿäõàíëû.

4. Áèðèíäÿí áèð øåéè çîðëà, éàõóä ùèéëÿ èëÿ

àëìàã, ÿëÿ êå÷èðìÿê, ÿëäÿ åòìÿê. Î, äåéÿ-

ñÿí, éåíÿ áèð øåé ãîïàðìàã èñòÿéèð.

5. Ìöáàðèçÿ, èíàäëà ÷àëûøìàã, ÿëëÿøìÿê,

éàõóä òÿùäèä, èúáàð íÿòèúÿñèíäÿ ÿëäÿ åòìÿê.

1905-úè èëäÿ õàëãûí ãîïàðìûø îëäóüó õûðäà

ñèéàñè àçàäëûãëàðû ÷àð ìöòëÿãèééÿòè éåíèäÿí

ýåðè àëìàã èñòÿéèðäè. Ì.Ñ.Îðäóáàäè.

6. Áèð ñûðà èñèìëÿðÿ ãîøóëàðàã, ãàëäûðìàã,

åòìÿê, ñàëìàã, éàõóä èñìèí ýþñòÿðäèéè ùÿ-

ðÿêÿòÿ, èøÿ áàøëàìàã ìÿíàñûíû èôàäÿ åäèð;

ìÿñ.: ôÿðéàä ãîïàðìàã, ýóðóëòó ãîïàðìàã,

âÿëâÿëÿ ãîïàðìàã, ùàðàé ãîïàðìàã.

ÃÎÏÀÐÒÄÛÐÌÀÃ

“Ãîïàðòìàã”äàí èúá.

ÃÎÏÀÐÒÌÀ

“Ãîïàðòìàã”äàí ô.èñ.

ÃÎÏÀÐÒÌÀÃ

á à õ ãîïàðìàã.  Êþùíÿ

ñóâàüûí öñòöíÿ òÿçÿ ñóâàã ÷ÿêñÿí, êþùíÿíè

äÿ äèâàðäàí ãîïàðäûá þçö äÿ òþêöëÿð éåðÿ.

Ú.Ìÿììÿäãóëóçàäÿ. [Óñòà Àüàáàëà] úÿëä

÷ÿðìÿéè òóëëàéûá, äþøëöéö äþøöíäÿí ãîïàðò-

äû. ×ÿìÿíçÿìèíëè. Ôÿðìàí öðÿéèíäÿ äåäè:

“Ñàðûéàòàãëûíûí àòûíû îüóðëàéàí éÿãèí êè,

ßùìÿääèð. Ýþðöì áîéíóíà ãîéóá, áèð øåé

ãîïàðäà áèëÿðÿììè?..” ß.Àáàñîâ.

ÃÎÏÌÀ

“Ãîïìàã”äàí ô.èñ.

ÃÎÏÌÀÃ

ô. 1. Äàðòûëìàã, ÷ÿêèëìÿê âÿ ñ.

íÿòèúÿñèíäÿ êÿñèëìÿê, öçöëìÿê, ãûðûëìàã.

Ïàëòàðûí äöéìÿëÿðè ãîïäó. – Ñàíêè îíóí öðÿ-

éè øàõòà âóðìóø ãþí÷ÿ êèìè ãîïóá äöøÿúÿêäè.

Ìèð Úÿëàë. // Éàïûøäûüû, áèòèøäèéè éåðäÿí àðà-

ëàíìàã, àéðûëìàã, àéðûëûá äöøìÿê. Äèâàðûí

êàüûçû ãîïìóøäóð. Àéàããàáûíûí äàáàíû

ãîïäó. Êèòàáûí úèëäè ãîïäó. ×àéíèêèí ãóëïó

ãîïìóøäóð. // Êþêöíäÿí ÷ûõìàã. [Êîëà

áàüëàíìûø àéû] äóðóá çÿíúèðèíè äàðòìàüà

áàøëàäû. Êîëóí áóäàüû àéûíûí ýöúöíÿ äàâàì

åòìÿéèá ãîïäó. Ñ.Ñ.Àõóíäîâ.  Åëÿ áó âàõò

Ãÿùðÿìàí þç êþêöíäÿí ãîïìóø àüàúûí

áàøûíäàí éåðÿ ýÿëèð. Ñ.Ðÿùèìîâ. // Áöòþâ

áèð øåéèí áèð ïàð÷àñû àéðûëûá (ñûíûá) äöøìÿê.

2. Àéðûëìàã, ÿëàãÿñèíè êÿñìÿê (îòóðäóüó,

éà éàøàäûüû éåðäÿí). Ðçà Ãÿùðÿìàíè úÿëä

ùÿðÿêÿòëÿ éåðèíäÿí ñû÷ðàéûá, éàðûáèùóø ùàëäà

òîðïàãäàí ãîïìàã èñòÿìÿéÿí Ìÿùáóñèíèí

ãîëëàðûíû à÷äû. Ì.Èáðàùèìîâ.

3. Áèðäÿí âÿ øèääÿòëÿ áàøëàìàã, çàùèð îë-

ìàã, åøèäèëìÿê. Âÿëâÿëÿ ãîïäó. – Áèð ãèòÿ

éåð öñòöíäÿ ãîïóá áèð éåêÿ äàâà; Ìåéäàí êè

ãûçûøäû, îëàðûã ìÿùâ ñÿðàïà. Ì.ß.Ñàáèð.

Ãîïàíäà ãàðëû ôûðòûíà úàùàíû òàð-ìàð åäÿð;

Ãûðàð, éûõàð àüàúëàðû, ãèéàìÿò àøèêàð åäÿð.

À.Ñÿùùÿò. Éåíèúÿ éàòàüûìäà óçàíìûøäûì êè,

ãîíøó åâäÿí àúûãëû âÿ éàíûãëû áèð øèâÿí ãîï-

äó.  À.Øàèã. // Ãàëõìàã. Ãîøóí ïÿðàêÿíäÿ

áèð ùàëäà ÷ûëïàã ÷þëëÿðëÿ ýåäèð, éåðäÿí

180

ÃÎÏÀÐÄÛËÌÀÃ

ÃÎÏÌÀÃ

ãîïàí òîç àëÿìè áöðöéöðäö. ×ÿìÿíçÿìèíëè.

Àòà îüëóíó áåëÿ ýþðÿíäÿ ñèíÿñèíäÿí îäëó áèð

ôÿðéàä ãîïäó. Ì.Ðçàãóëóçàäÿ.

◊ Éåðèíäÿí ãîïìàã – áèðäÿí éåðèíäÿí

ñû÷ðàìàã, àòûëìàã, ãàëõìàã. Ýöëñÿíÿì àðâàä

éåðèíäÿí íåúÿ ãîïäóüóíó áèëìÿäè. Ì.Ùöñåéí.

Î, äÿëè êèìè éåðèíäÿí ãîïóá, àòûíà ñû÷ðàäû

âÿ èëäûðûì ñöðÿòè èëÿ ÷àïäû. Ì.Ðçàãóëóçàäÿ.

ÃÎÏÓÃ

1. ñèô. Ãîïìóø, ãûðûëìûø, úûðûëìûø,

êÿñèëìèø, êÿñèê.

2. èñ. Áèð øåéèí ãîïìóø, ãûðûëìûø, úûðûëìûø,

çÿäÿëÿíìèø, éàõóä ñûíûá äöøìöø éåðè.

×àéíèêèí ãîïóüó. Àéàããàáûíûí ãîïóüóíó

éàìàìàã.

ÃÎÏÓØÌÀÃ

ãàðø. Ùàìû áèðäÿí éåðèíäÿí

ñû÷ðàéûá éöéöðìÿê; úóìóøìàã. Áóíó ýþð-

úÿê àðâàä-óøàã, èò áàüûðà-áàüûðà ãóðóòà òÿ-

ðÿô ãîïóøäóëàð. À.Äèâàíáÿéîüëó.

ÃÎÏÓÇ

èñ. Îðòà Àñèéà õàëãëàðûíäà âÿ ãÿ-

äèì Àçÿðáàéúàíäà ñàçà îõøàð ìóñèãè àëÿòè.

Îçàíëàð îçàíû Äÿäÿ Ãîðãóä ýÿëäè, ñÿäÿôëè

ãîïóçóíó ñèíÿñèíÿ áàñûá, èýèäÿ áåëÿ àä

ãîéäó.. Ì.Ðçàãóëóçàäÿ.

ÃÎÐ

èñ.  Îúàã âÿ éà òÿíäèðäÿ îäóí éàí-

äûãäàí ñîíðà ãàëàí õûðäà îä ïàð÷àëàðû, êöë

àðàñûíäà èøûëäàéàí õûðäà êþìöð ïàð÷àëàðû.

Îúàãäà êþç éîõ, ãîð âàð. Ãîðóí öñòöíäÿ

áèøèðìÿê. – Áàøûìûç öçÿðèíäÿ áöòöí ãöââÿòè

èëÿ ùÿðàðÿò ñà÷ìàãäà îëàí ýöíÿø ãóìñàëëûüû

ãîð ùàëûíà ýÿòèðìèøäè. À.Øàèã.

◊ Ãîð äîëìàã, ãîð òþêöëìÿê (éåðèíÿ,

éàòàüûíà âÿ ñ.) – áèð àí ðàùàò îëà áèëìÿìÿê,

ýþçöíÿ éóõó ýåòìÿìÿê. Ìåùìàí ñàáàùà

êèìè, éåðèíÿ áèð îäëó ãîð äîëìóø êèìè,

ÿëëÿøäè. Ñ.Ðÿùèìîâ. Ãîðõìàçûí ñþçëÿðè ãîð

îëóá, Ñàëåùèí éåðèíÿ äîëìóøäó. ß.Âÿëèéåâ.

ÃÎÐÀ

èñ. Öçöìöí äÿéìÿìèøè, êàëû. Ãîðà

ñóéó.  Ãîðà äèøè ãàìàøäûðàð. – Ñàõëàðàì

ãîðà ñÿíè; Êàë ñÿíè, ãîðà ñÿíè; Ñÿí ýåòäèí,

òåç ýÿëÿñÿí; Êèì ñàëäû òîðà ñÿíè. (Áàéàòû).

◊ Ýþçöíöí ãîðàñûíû òþêìÿê (ñûõìàã) –

á à õ ýþç.

ÃÎÐÀÁÀ

èñ. 1. Ãîðà ñóéó.

2. Öçöì âÿ ìöõòÿëèô ìåéâÿ øèðÿñèíäÿí

ùàçûðëàíàí ðè÷àë.

3. ìÿú.  Ýþç éàøû. Ýþçöíäÿí òþêöëÿí ãî-

ðàáàíû ÿëèíèí àðõàñû èëÿ ñèëÿðÿê ãàøûíà âÿ éà-

íàãëàðûíà éàéäû. Ñ.Ðÿùèìîâ.

ÃÎÐÀÁÀØÛ

èñ. ìÿù. Öçöì éåòèøèá ãóðòàð-

äûãäàí ñîíðà, òÿçÿäÿí èêèíúè äÿôÿ éåòèøìÿéÿ

áàøëàéàí öçöì. Áó èë ãîðàáàøû îëìàäû.

ÃÎÐÀÁÈØÈÐßÍ

èñ.  Öçöì äÿéÿí âàõòû,

éàéûí ÿí èñòè âàõòû. Àâãóñò àéû áèçèì úàìààò

àðàñûíäà  “ãîðàáèøèðÿí àé” àäû èëÿ ìÿøùóð-

äóð. Ô.Êþ÷ÿðëè. ßëáÿò, ÿëáÿò, åëÿäèð, ùÿëÿ ãî-

ðàáèøèðÿí ãàáàãäàäûð! Ñ.Ðÿùèìîâ.

ÃÎÐÀËÅÉ

èñ. çîîë. Áÿäÿíè ýþé, ãàðíû âÿ

ñèôÿòè àü êþ÷ÿðè ãóø.

ÃÎÐÀÑÓÉÓ

èñ. Àáãîðà, êàë öçöìöí òóðø

øèðÿñè.

ÃÎÐÜÀÍÌÀÃ

ô. ìÿù. Áèð øåéè ÷îõ ãîðó-

éóá ñàõëàìàã, ýþçäÿí ãîéìàìàã, öñòöíäÿ

ÿñìÿê. Áÿõòè ìàëûíû ãîðüàíûð, îíóí öñòöí-

äÿ, äîüðóäàí äà, èëàí êèìè ãàáûã ãîéóðäó.

Ñ.Ðÿùèìîâ.

ÃÎÐÕÀÚÀÃ

äàí. á à õ ãîðõàã.

ÃÎÐÕÀÃ

ñèô. 1. Ãîðõó ùèññèíÿ òåç ãàïû-

ëàí, öðÿêñèç, àüúèéÿð, õîôëó, úÿñàðÿòñèç. Ãîð-

õàã àäàì. Ãîðõàã õàñèééÿò. – Êÿíäõóäà ÷îõ

ãîðõàã àäàìäû. Óðéàäíèêèí âóðóëìàñû îíó

áöñáöòöí ùàëäàí ÷ûõàðòìûøäû. Ì.Ùöñåéí.

// Èñ. ìÿíàñûíäà. Àíà éóðäó áó øÿí òîðïàã;

Éåòèøäèðìÿç õàèí, ãîðõàã. À.Øàèã. [Åëõàí:]

Þëöì ãîðõóñóíäàí áàëòà àëòûíà áàø ãîéìàã

ãîðõàãëàðûí èøèäèð. Ú.Úàááàðëû.

2. ìÿú. äàí. Ãûñà, àçúà ãûñà âÿ éà êè÷èê.

Ìÿøÿäè ýåäèá, àðøûí ÿâÿçèíÿ áàáàñûíäàí

ãàëìûø Ùàúû Ìóñòàôà òöôÿíýèíèí ñöíáÿñèíè,

êè óçóíëóüó èêè àðøûíäàí áèð àç ãîðõàã îëà,

ýÿòèðèá àòàñûíûí ÿðâàùûíà àíä è÷èð. ß.Ùàã-

âåðäèéåâ.

ÃÎÐÕÀÃÚÀÑÛÍÀ

çÿðô  Ãîðõàã àäàìëàð

êèìè, ãîðõàã àäàìà õàñ îëàí áèð øÿêèëäÿ.

Ãîðõàãúàñûíà äàëà ÷ÿêèëìÿê.

ÃÎÐÕÀÃËÛÃ

èñ.  Ãîðõàüà õàñ îëàí ùàë;

úÿñàðÿòñèçëèê, öðÿêñèçëèê, àüúèéÿðëèê. ×ÿòèíëèê

ãàðøûñûíäà ãîðõàãëûã ýþñòÿðìÿê. Ìöùàðèáÿäÿ

ãîðõàãëûã úèíàéÿòÿ áÿðàáÿðäèð. Åùòèéàò ãîð-

õàãëûã äåìÿê äåéèë. – Ãûðàãäàí áàõàíëàð

ìöÿëëèìèí ãîðõàãëûüûíà ýöëìöøäöëÿð. Ìèð

Úÿëàë.

ÃÎÐÕÌÀ

“Ãîðõìàã”äàí ô.èñ.

ÃÎÐÕÌÀÃ

ô. 1. Áèð àäàì, éà øåé, éàõóä

ùàäèñÿ âÿ ñ. ãàðøûñûíäà ãîðõó ùèññ åòìÿê,

öðêìÿê, õîôëàíìàã, ãîðõàãëûã ýþñòÿðìÿê.

Ãàðàíëûãäàí ãîðõìàã. Èòäÿí ãîðõìàã. –

[Íîâðóç:] Àüà, íÿ ö÷öí ôèêèð åäèðñÿí, éîõñà

181

ÃÎÏÓÃ

ÃÎÐÕÌÀÃ

ãà÷àãëàðäàí ãîðõóðñàí? Í.Íÿðèìàíîâ.

// Úÿñàðÿò åäÿ áèëìÿìÿê. Î, ãàðàíëûãäà áà-

éûðà ÷ûõìàüà ãîðõóð. // Íàðàùàò îëìàã, òÿø-

âèøÿ äöøìÿê, òÿëàø åòìÿê. Ìàùèðÿ ãîðõìóø

êèìè äþðä éàíûíà áîéëàíäû. Ì.Ùöñåéí.

2. ×ÿêèíìÿê, ñàüûíìàã, åùòèéàò åòìÿê.

Ñîéóã ñóäà ÷èììÿêäÿí ãîðõóð. Éàüûøà äöøÿ-

úÿéèìäÿí ãîðõóðàì. Îíóíëà öç-öçÿ ýÿëìÿê-

äÿí ãîðõóðàì. – Áóüàú èíàìëû ñÿñëÿ äàâàì

åòäè: – Ãîðõìà, àíàúàí, ìÿíÿ áó éàðàäàí

þëöì éîõäóð. Ì.Ðçàãóëóçàäÿ.

3. Áèð øåéèí òÿñèðèíäÿí õàðàá îëìàã, ïî-

çóëìàã, êîðëàíìàã. Áó áèòêèëÿð ñîéóãäàí

ãîðõìóð.

ãîðõà-ãîðõà çÿðô ×îõ åùòèéàòëà, ÷ÿêèíÿ-

÷ÿêèíÿ. Ìÿí ãîðõà-ãîðõà êðåñëîëàðûí áèðèíèí

öñòÿ îòóðóá éóìøàã ìÿõìÿð äþøÿéèí è÷èíÿ ..

ãóëàéëàíäûì. Ú.Ìÿììÿäãóëóçàäÿ. [ßùìÿä:]

Ñÿí ýåò ãîíøó àðâàäëàðäàí áèð-èêèñèíÿ ãîðõà-

ãîðõà íÿãë åëÿ êè, áÿñ áèçèì ÿíúèð àüàúûíûí

äèáèíäÿ ÷ûðàã éàíûð. ß.Ùàãâåðäèéåâ. Õèäìÿò-

÷èëÿðèí ùàìûñû ïÿíúÿëÿðè öñòÿ éåðèéèð, ãîðõà-

ãîðõà ïû÷ûëòû èëÿ äàíûøûðäû. Ì.Èáðàùèìîâ.

ÃÎÐÕÌÀÌÀÇËÛÃ

á à õ ãîðõìàçëûã.

Ëàêèí áó ãîðõìàìàçëûüà âÿ úöðÿòëèëèéÿ áàõ-

ìàéàðàã, Áàõûø îüëó Ùÿñÿí ÷îõ äà øÿðèÿò

ãîéàí ãàíóíäàí ÷ûõìàç âÿ äèíèí éîëóíó

àçìàçäû. Á.Òàëûáëû.

ÃÎÐÕÌÀÇ

ñèô.  Ùå÷ øåéäÿí ãîðõìàéàí,

÷ÿêèíìÿéÿí; öðÿêëè, ãî÷àã, úÿñóð, èýèä. Íÿ-

ùàéÿò, áÿëëè îëäó êè, ãîðõìàç óøàã òöôÿíý èëÿ

î òÿðÿôëÿðäÿ ýÿçèøèðìèø. À.Øàèã.

ÃÎÐÕÌÀÇËÛÃ

èñ.  Ùå÷ øåéäÿí ãîðõìà-

ìà; úÿñóðëóã, èýèäëèê, ãî÷àãëûã, ðÿøàäÿò, öðÿê-

ëèëèê. ßìèðèí öñóëè-èäàðÿñèíÿ ãàðøû áèð äöøìÿí

êèìè ùöúóì åäÿí øàèð þç áþéöêëöéöíö âÿ

ãîðõìàçëûüûíû çèéàôÿòäÿ îíëàðûí ùàìûñûíà

ýþñòÿðäè. Ì.Ñ.Îðäóáàäè.

ÃÎÐÕÓ

èñ. 1. Ýþçëÿíèëÿí âÿ éà éàõûíëà-

øàí áèð òÿùëöêÿ ãàðøûñûíäà ùàñèë îëàí ùÿéÿ-

úàí ùàëû, äÿùøÿò, òÿëàø ùèññè; ùþâë, õîô. Ãîðõó

ùèññè. Þëöì ãîðõóñó. Ãîðõóäàí ÿñìÿê. –

Éàçûã øàèð ãîðõóäàí þâðÿò ìÿñÿëÿñèíè ôàðñ âÿ

ÿðÿá äèëèíäÿ äàíûøûð êè, Îðäóáàä ãûðìûçû-

ñàããàëëàðû áàøà äöøìÿñèíëÿð êè, ùàé-êöé

ñàëìàñûíëàð. Ú.Ìÿììÿäãóëóçàäÿ. Ãàïûíûí

ñÿñè îíó [Õàâÿðè] ýÿëÿúÿê ãîðõóñó âÿ ÷þðÿê

äÿðäèíèí äîüóðäóüó èçòèðàáëàðäàí àéûðäû.

Ì.Èáðàùèìîâ.  Ãàëìàìûø áó áèçèì àçàä

äèéàðäà; Íÿ çèíäàí ãîðõóñó, íÿ ÷þðÿê äÿðäè.

Ñ.Âóðüóí. // Ùÿéÿúàí, èçòèðàá, òÿøâèø, òÿëàø.

Îíëàðûí ìÿñóì ýþçëÿðèíäÿí ãîðõó ñöçöëöá

òþêöëöðäö. Ì.Ñ.Îðäóáàäè. Øÿìñèééÿíèí óòàí-

äûüûíäàí âÿ ãîðõóñóíäàí áöòöí áÿäÿíèíÿ

ñîéóã áèð òÿð ýÿëäè. Ì.Èáðàùèìîâ. Èíñàí ãîðõó

äåéèë, ãàðäàøëûã äóéóð; Êþðïÿëÿð áåøèêäÿ ðà-

ùàò óéóéóð. Ñ.Âóðüóí. 

Ãîðõóéà äöøìÿê

– òÿøâèøÿ äöøìÿê, ùÿéÿúàíà äöøìÿê, ãîðõ-

ìàã. ..Àòàëàðûíäàí áèð õÿáÿð ÷ûõìàäû. Õÿ-

äèúÿ áÿðê ãîðõóéà äöøìöøäö. Ñ.Ñ.Àõóíäîâ.

Êàòèá .. áÿðê ãîðõóéà äöøäö, áèð íå÷ÿ âÿðÿãÿ

êàüûç ÷ûõàðûá ãàáàüûíà ãîéäó. Ñ.Ðÿùèìîâ.

Ãîðõóéà ñàëìàã – òÿøâèøÿ ñàëìàã, ãîðõóò-

ìàã, ùÿéÿúàíà ñàëìàã.

2. Òÿùëöêÿ, ôÿëàêÿò, ãÿçà âÿ áàøãà ãîð-

õóëó ùàäèñÿ åùòèìàëû. Ìöùàðèáÿ ãîðõóñó. Áó

ýöí éàüûø ãîðõóñó âàðäûð. Äàøãûí ãîðõóñó

àçàëìûøäûð. Ãóðàãëûã ãîðõóñó êå÷äè. – Èíäè

éàé ýöíö Ìèë äöçöíäÿ àçàí éîë÷óíóí ñóñóç-

ëóãäàí éàíìàã ãîðõóñó éîõäóð. È.ßôÿíäèéåâ.

3. Åùòèéàò. Ãîðõóì áóäóð ÿñÿð ãûëà, åé øÿù,

áó àùëàð. Ñ.ß.Øèðâàíè.

4. Çÿðô ìÿíàñûíäà: ãîðõóäàí. Ãîðõóäàí

åëÿ áàüûðäû êè. Ãîðõóäàí àç ãàëà öðÿéè ïàðò-

ëàäû.

ÃÎÐÕÓÁÈËÌßÇ

ñèô.  Ùå÷ øåéäÿí ãîðõ-

ìàéàí, ÷ÿêèíìÿéÿí; ÷îõ öðÿêëè. Ãîðõóáèë-

ìÿç óøàã.

ÃÎÐÕÓÁÈËÌßÇËÈÊ

èñ.  Ùå÷ áèð øåéäÿí

ãîðõìàìàçëûã, öðÿêëèëèê.

ÃÎÐÕÓÄÓËÌÀ

“Ãîðõóäóëìàã”äàí ô.èñ.

ÃÎÐÕÓÄÓËÌÀÃ

“Ãîðõìàã”äàí ìÿúù.

ÃÎÐÕÓ-ÙÖÐÊÖ

èñ. á à õ ãîðõó 2-úè ìÿ-

íàäà.

ÃÎÐÕÓËÓ

ñèô.  1. Ãîðõóíú, ãîðõó ùèññè

äîüóðàí; ãîðõó ýÿòèðÿí, ãîðõóäàí, äÿùøÿòëè.

Ãîðõóëó íàüûëëàð. Ãîðõóëó éóõó.

2. Òÿùëöêÿëè, õÿòÿðëè, õàòàëû. Ãîðõóëó éîë.

Ãîðõóëó ñÿôÿð. – Çÿìàíÿíèí äÿéèøèêëèêëÿðèí-

äÿí áèõÿáÿð èøÿ áàøëàìàã éîëñóç âÿ ãîðõóëó

áèð ÷þëÿ éþíÿëìÿê êèìèäèð. À.Áàêûõàíîâ. Ëà-

êèí ìÿêòóáóí áàøãà ÿëëÿðÿ äöøìÿñè îëäóãúà

ãîðõóëó áèð ùàäèñÿäèð. Ì.Ñ.Îðäóáàäè. Øÿì-

ñèééÿ éàëíûç èíäè íåúÿ ãîðõóëó áèð àääûì àòäû-

üûíû äóéäó. Ì.Èáðàùèìîâ. // Ïèñ íÿòèúÿ âåðÿ áè-

ëÿí, þëöìëÿ íÿòèúÿëÿíÿ áèëÿí. Ãîðõóëó õÿñòÿëèê.

182

ÃÎÐÕÌÀÌÀÇËÛÃ

ÃÎÐÕÓËÓ

ÃÎÐÕÓËÓÃ

èñ. 1. Òÿùëöêÿ, ãîðõóëó âÿ-

çèééÿò.

2. Ãóøëàðû, ùåéâàíëàðû ãîðõóòìàã ö÷öí

áîñòàí âÿ òàðëàäà ãîéóëàí óéóã. Ãîðõóëóã

ãîéóëäóãäàí ñîíðà, áèð çàìàí áîñòàíûí éà-

õûíëûüûíà ùå÷ áèð ùåéâàí ýÿëìèð. Úÿáðàéûëáÿéëè.

ÃÎÐÕÓÍÚ

ñèô.  1. Äÿùøÿò äîüóðàí, ãîð-

õóéà ñàëàí, âàùèìÿéÿ ñàëàí, äÿùøÿòëè. Ãîð-

õóíú ñÿñ. – Äÿðÿ ãÿðáÿ ýåòäèêúÿ ãàéàëûã, äàü-

ëûã èðè âÿ îéóã äàøëàðëà äîëó ãîðõóíú éåð-

ëÿðäÿí èáàðÿòäè. À.Øàèã. [Ìåùðèáàíûí] äèø-

ëÿðè êèëèäëÿíìèø, ÿë-àéàüû ãóðóéóá ÿñäèéè

ùàëäà, ãîðõóíú âÿ âÿùøè áèð ñÿñëÿ ÷ûüûðûðäû.

Ñ.Ùöñåéí.  Ñàüûìûç äàü, ñîëóìóç ãîðõóíú

ó÷óðóì, ìåøÿëèê, äàüëûãäûð. Ñ.Ðöñòÿì. // ×îõ

ýöúëö, ÷îõ øèääÿòëè. Ñèçè ñàðñûòìàñûí ãîðõóíú,

èíàäëû; Øèìàë ýþéëÿðèíèí àéàçû, ãàðû. ß.Úÿìèë.

2. Áàõàíäà àäàìäà äÿùøÿò, âàùèìÿ ùèññè

äîüóðàí, ýþðöíöøö ãîðõóëó. Ãîðõóíú ýþðö-

íöø. – Ìóñà ãàðàáÿíèçëè, îðòàéàøëû, îðòàáîéëó,

ãîðõóíú ñèìàëû áèð òèïäèð. Ù.Úàâèä. Óçóí ïà-

ïàüûíû áèð êÿíàðà ãîéàí, áàøûíûí òöêëÿðè ãà-

áàðàí ßëÿìäàð äèããÿòëÿ þç ãîðõóíú ñèôÿòèíÿ

áàõìàüà áàøëàäû. Ñ.Ðÿùèìîâ. [Õàíûí] éó-

õóäà ýþðäöéö ãîðõóíú ìÿõëóãëàð éàäûíà

äöøäö. Ì.Ðçàãóëóçàäÿ.

3. Ãîðõóëó, òÿùëöêÿëè, õÿòÿðëè. Ìèêðîáëàðûí

áèð ãèñìè çÿùÿðëè âÿ ùÿòòà ãîðõóíúäóð. – Îð-

õàí èíäè ãîðõóíú áèð àääûì àòûð. Ù.Úàâèä.

ÃÎÐÕÓÑÓÇ

ñèô. âÿ çÿðô 1. Ãîðõóñó îëìà-

éàí, ãîðõó áèëìÿéÿí, ãîðõìàç, ùå÷ øåéäÿí

åùòèéàò åòìÿéÿí, ãîðõìàéàí, ÷ÿêèíìÿéÿí.

Ãîðõóñóç àäàì. Ãîðõóñóç óøàã. – Øûüûéûá

øèìøÿê êèìè ãàéàëàð àðàñûíäàí; Ãîðõóñóç

êå÷èá ýåäèð ãöäðÿòëè äàü ãàðòàëû. Ð.Ðçà.

2. Ùå÷ áèð ãîðõóñó, õÿòÿðè, çèéàíû îëìà-

éàí; òÿùëöêÿñèç, õÿòÿðñèç, çÿðÿðñèç. Ãîðõó-

ñóç éîë. Ãîðõóñóç èø. Ãîðõóñóç äÿðìàí.

ÃÎÐÕÓÑÓÇËÓÃ

èñ.  1. Ãîðõó áèëìÿìÿ,

ùå÷ øåéäÿí ãîðõìàìà, ÷ÿêèíìÿìÿ; úÿñà-

ðÿò. [Ãûç] ìÿíè þçöíöí äàëüûíëûüû, ãîðõóñóç-

ëóüó èëÿ ìàðàãëàíäûðäû. Ñ.Ùöñåéí.

2. Òÿùëöêÿñèçëèê, ÿìèí-àìàíëûã, ÿìíèééÿò.

ÃÎÐÕÓØÌÀÃ

ô. Ãîðõìàã (÷îõëàðû), ùà-

ìûñû ãîðõìàã. ×èíîâíèêëÿðäÿí ùÿð áèðè áó

ñþçëÿðèí ùÿäéàí âÿ áàøäàí-àéàüà éàëàí îë-

äóüóíó àíëàéûá, áó ùÿäéàíàòû åøèòäèêúÿ äÿõè

äÿ àðòûã ãîðõóøóðëàð. Ô.Êþ÷ÿðëè.

ÃÎÐÕÓÒÌÀ

“Ãîðõóòìàã”äàí ô.èñ.

ÃÎÐÕÓÒÌÀÃ

ô. 1. Ãîðõìàñûíà ñÿáÿá îë-

ìàã, ãîðõó âåðìÿê, õîôëàíäûðìàã, ÷ÿêèí-

äèðìÿê. Íîëäó ãÿìèìÿ ýÿòèðìÿäèí òàá?

Ãîðõóòäó ìÿýÿð ñÿíè áó ýèðäàá? Ôöçóëè.

Áàøûíäà íèøàíÿ àëäûì àëìàíû; Ãîðõóòìàäû

ùÿäÿô, íèøàíÿ ñÿíè. “Êîðîüëó”. ..Êÿðáÿëàéû

Úÿôÿð áÿðê ÷ûüûðûá, Ìÿùÿììÿä Ùÿñÿí ÿìèíè

ëàï ãîðõóòäó. Ú.Ìÿììÿäãóëóçàäÿ. // Òÿø-

âèøÿ ñàëìàã, úàíûíà ãîðõó ñàëìàã.

2. Ùÿäÿëÿéÿðÿê ãîðõóéà ñàëìàã, ùÿäÿ-

ëÿìÿê. Óøàãëàðû ãîðõóòìàã. – [Ùåéäÿð áÿé:]

Îíó áèðäÿí ÷ûõäû, ãîðõóòäóì, ùàìûñû ãà÷äû,

ýåòäè. Ì.Ô.Àõóíäçàäÿ.

3. Ùöðêöäöá ãà÷ûðìàã. Òîéóãëàðû ãîðõó-

äóá ãà÷ûðìàã.

ÃÎÐÕÓÇÌÀ

“Ãîðõóçìàã”äàí ô.èñ.

ÃÎÐÕÓÇÌÀÃ

äàí.  á à õ ãîðõóòìàã. Àé

÷àëàüàíëàð, ìÿíè ãîðõóçìàéûí; Ìÿí ñèçÿ òÿðê

åéëÿìèøÿì ëàíÿíè! Ì.ß.Ñàáèð. Òÿíáÿë àíàëàðû

óøàüû õîðòäàíäàí ãîðõóçóáëàð êè, ñÿñèíè êÿñèá

éàòñûí. Ú.Ìÿììÿäãóëóçàäÿ. Áÿëêÿ Ùÿïèð ..

àðâàä-óøàüû ãîðõóçìàã ö÷öí ãÿçÿáëÿ ýÿëèð-

äè? Ìèð Úÿëàë.

ÃÎÐÈ´ËËÀ

[õàð.] Ãÿðáè Àôðèêà ìåøÿëÿ-

ðèíäÿ éàøàéàí ÿí èðè, èíñàíàáÿíçÿð ìåéìóí.

Ãîðèëëà èíñàíàáÿíçÿð ìåéìóíëàðûí ÿí áþ-

éöéö îëóá, 180 ñì âÿ äàùà àðòûã ùöíäöðëöéÿ

÷àòûð. “Çîîëîýèéà”.

ÃÎÐËÀÌÀ

“Ãîðëàìàã”äàí ô.èñ.

ÃÎÐËÀÌÀÃ

ô. 1. Éàíàí îäóíó ãîð ùàëû-

íà ýÿòèðìÿê, ãîðà ÷åâèðìÿê.

2. Áèøèðèëÿí áèð øåéèí öñòöíö ãîð èëÿ þðò-

ìÿê, ãîð èëÿ áàñäûðìàã.

ÃÎÐËÀÍÄÛÐÌÀÃ

á à õ ãîðëàìàã 1-úè

ìÿíàäà.

ÃÎÐËÀÍÌÀ

“Ãîðëàíìàã”äàí ô.èñ.

ÃÎÐËÀÍÌÀÃ

1. ò-ñèç. Ãîð ùàëûíà ýÿë-

ìÿê, ãîðà ÷åâðèëìÿê, éàíûá ãîð îëìàã, ãîðó

òþêöëÿðÿê àëîâñóç éàíìàã. Îäóð, áàõ,

ìåøÿíèí è÷èíäÿ ùÿëÿ áèð îúàã äà ãîðëàíûð.

Ñ.Ðÿùèìîâ.

2. ìÿúù. Ãîð èëÿ áàñäûðûëìàã, ãîð èëÿ þð-

òöëìÿê.

3. ò-ñèç. ìÿú. Øèêàéÿòëÿíìÿê, éàíûõìàã.

ÃÎÐËÀØÌÀ

“Ãîðëàøìàã”äàí ô.èñ.

ÃÎÐËÀØÌÀÃ

á à õ ãîðëàíìàã 1-úè ìÿ-

íàäà.

183

ÃÎÐÕÓËÓÃ

ÃÎÐËÀØÌÀÃ

ÃÎÐËÀÒÌÀÃ

á à õ ãîðëàìàã 1-úè ìÿ-

íàäà.

ÃÎÐËÓ

ñèô. 1. È÷èíäÿ ãîð îëàí, ãîðó îëàí.

Ãîðëó êöëäÿ áèøìèø êàðòîô. Ãîðëó êþñþâ.

2. ìÿú.  Ñàüàëìàìûø, àüðûäûúû, ýþéíÿéÿí.

Áó ñþçäÿí åëÿ áèë Ùÿñÿíèí ãîðëó éàðàñûíûí

öñòöíÿ êþç áàñäûðûëäû. À.Øàèã.

ÃÎÐÎÄÍÈ´×È

[ðóñ. ãîðîäíI÷èé] òàð.  á à õ

ãàëàáÿéè.

ÃÎÐÎÄÎÂ