• Основные стратегические варианты

8.1-rasm. Tovar harakati va taqsimot kanallarining turlari 
 
Taqsimot oqimlari.
Ko‘rib chiqilgan funksiyalarning bajarilishi ayirboshlash 
jarayoni qatnashchilari o‘rtasida bir-biriga qarama-qarshi tomonlarga yo‘nalgan 
tijoriy oqimlarning paydo bo‘lishiga olib keladi. Sotish kanalida hammasi bo‘lib besh 
xil turdagi oqimlarni ajratish mumkin: 
-egalik huquqlari oqimi:
tovarlarga egalik huquqining bir tashkilotdan boshqa 
tashkilotlarga o‘tishi; 
-jismoniy oqim:
tovarlarning ishlab chiqaruvchidan vositachilar orqali 
pirovard iste’molchiga tomon ketma-ket jismoniy ko‘chib o‘tishi; 
-buyurtmalar oqimi:
xaridorlar va vositachilardan tushayotgan va ishlab 
chiqaruvchilarga yuborilayotgan buyurtmalar; 
-moliyaviy 
oqim:
pirovard 
foydalanuvchidan 
vositachi 
va 
ishlab 
chiqaruvchilar tomon harakatlanuvchi turli to‘lovlar, schetlar va yig‘imlar; 
Ishlab chiqaruvchi
Iste'molchi
Ishlab chiqaruvchi
Chakana savdo
Iste'molchi
Ishlab chiqaruvchi
ulgurji savdo
chakana savdo
Iste'molchi
Ishlab chiqaruvchi
Ulgurji savdo
Kichik ulgurji savdo
Chakana savdo
Iste'molchi

---

158 
-
axborot oqimi: 
bu oqim ikki yo‘nalishda harakatlanadi: bozor haqidagi 
ma’lumotlar ishlab chiqaruvchi tomonga, taklif qilinayotgan tovarlar haqidagi 
ma’lumotlar esa ishlab chiqaruvchi va vositachilarning tashabbusi bilan bozor 
tomonga harakatlanadi. 
Demak, sotish kanalining mavjudligi ayirboshlash ishtirokchilari o‘rtasida 
funksiyalar va oqimlarning taqsimlanishini ko‘zda tutadi. Tarmoqni tashkil qilishdagi 
hal qiluvchi masala ushbu funksiya va oqimlarning zarur yoki zarur emasligi emas, 
balki kanal ishtirokchilaridan qaysi biri ularni amalga oshirishidir. Funksiyalarning 
taqsimlanishidagi xilma-xillikni bir necha bozorlarda emas, balki bir bozor miqyosida 
ham kuzatish mumkin.