1. Boshqaruvning amerika modeli 2. Yevropada menejment 3. Yapon boshqaruv modeli
Nazorat savollari
1. Anri Fayolning boshqaruv tamoyillari qanday? 2. Amerika boshqaruv modeli haqida nimalarni bilasiz? 3. Yevropada menejment haqida nimalarni bilasiz? 4. Yapon boshqaruv modeli haqida nimalarni bilasiz?
1. Anri Fayolning boshqaruv tamoyillari
Anri Fayol, Fransuz boshqaruvi va tashkilot nazariyotchisi, boshqaruvning 14 prinsipi bilan mashhurdir. U Fayolning boshqaruv tamoyillari 1916 yil "Administratsiya Umumiy" nomli asarida ta'riflagan. Fayolning boshqaruv tamoyillari quyidagi 14 prinsipni o'z ichiga oladi:
Boshqaruv huquqlarining urf-odatlari (Scalar Chain): Fayol boshqaruv tizimlarida o'zgaruvchan tizimni qabul qildi va har bir tashkilotda o'zgaruvchanlikni o'rganishni tavsiya qildi. Bu prinsip, tashkilot tuzilmasi va ishlarni to'liq amalga oshirish uchun muhimdir.
Mas'uliyat (Unity of Command): Fayol har bir xodimning bitta boshqaruvi bo'lishini tavsiya qiladi. Boshqaruvning mutlaq xususiyati hammasining bitta boshqaruvi bo'lishi, bu esa qat'iy emas, ammo bitta insonning bitta boshqaruviga ega bo'lishini anglatadi.
Mas'uliyat tarkibi (Unity of Direction): Boshqaruvni tashkilotda qo'llanishning bitta umumiyyo'nalishni boshqarishini ta'kidlagan prinsip.
Harakat (Subordination of Individual Interests to the General Interest): Fayol, har bir xodimning o'z maslahatlarini, maqsadlarni qo'llab-quvvatlash maqsadlari bilan mos kelishini ta'kidlagan. O'z maslahatlari va maqsadlari to'g'risida tashkilotning maqsadlariga qaratilgan.
Adolat va adolat (Fair Remuneration for Everyone): Fayol xodimlarga adolatli mablag'lar to'lanishini, ularga mavqelarni, rivojlanishni o'zaro munosabatlarni ta'minlashni ta'kidlagan.
Ishni boshqarish va boshqarish prinsiplari (Centralization and Decentralization): Fayol, boshqaruvning markaziy va markaziy bo'lmagan shakllarini ta'kidlagan. U tashkilotning xususiyatlari va maqsadlariga qaratilgan, qanday boshqarishning eng samarali bo'lishini o'rganishni ko'rsatadi.
