57 .Uchta ortogonal simmetriya tekisligiga ega bo’lgan jism (simmetriya tekisligi, koordinata tekisligi, deformatsiya, ortotroplik Uchta ortogonal simmetriya tekisligiga ega bo‘lgan jism. Oxirgi (4.40) va (4.41) sxemalardan ko‘rinadiki, agar jism o‘zaro perpendikular simmetriya tekisliklarigalariga ega bo‘lsa, elastik o‘zgarmaslardan indekslarida "1" raqami bir yoki uch marta qatnashganlari ham nolga aylanadi. Demak, agar jismda ikkita o‘zaro ortogonal elastik simmetriya tekisligi mavjud bo‘lsa, bu tekisliklarga ortogonal uchinchi tekislik ham elastik simmetriya tekisligidan iborat bo‘ladi.Uchta ortogonal elastik simmetriya tekisligiga ega bo‘lgan jism ortotropjism deyiladi
58. Bitta elastik simmetriya va unga ortogonal simmetriya o’qiga ega bo’lgan jism (koordinata tekisligi, transtrop material) (Transversal izotrop jism).Quyidagi xususiyatlarga ega bo‘lgan jismni qaraymiz: jismning hamma nuqtalari orqali o‘zaro parallel simmetriya tekisliklari o‘tadilar va bu tekisliklardagi hamma yo‘nalishlar elastik xususiyatlari bo‘yicha ekvivalentdirlar (izotropiya tekisliklari). Boshqacha eytganda, jismning har bir nuqtasida bitta bosh yo‘nalish va unga perpendikular tekislikda bosh yo‘nalishlarning cheksiz to‘plami mavjud. Bunday xususiyatlarga ega jism transversal - izotrop jism deb ataladi. Bu holda elastik o‘zgarmaslarning joylashish sxemasi quyidagicha bo‘ladi.4 - sxema. Ba’zi hollarda transversal-izotrop material qisqartiril-gan holda transtrop material deb ham yuritiladi
59. Bir jinsli izotrop jism uchun umumlashgan Guk qonuni (bir jinslilik, xususiyat, elastik potensial, Lame koeffitsiyentlari). Elastik jism o‘zining elastik xususiyatlariga nisbatan bir jinsli deyiladi, qachonki, agar ushbu xususiyatlar jismning hamma nuqtalarida bir xil bo‘lsa, ya’ni jismning elastik o‘zgarmaslari jism nuqtalarining koordinatalariga bog‘liq bo‘lmasa. Bir jinsli jism anizotrop yoki izotrop bo‘lishi mumkin.Jism izotrop deyiladi, qachonki, agar uning elastik o‘zgarmaslari bilan xarakterlanuvchi elastik xisusiyatlari jism ixtiyoriy nuqtasidan chiquvchi hamma yo‘nalishlar bo‘yicha bir xil bo‘lsa. Bundan ko‘rinadiki, bir jinsli izotrop jismning elastik o‘zgarmaslari koordinat o‘qlari yo‘nalishiga bog‘liq bo‘lmaydi. Bu esa to‘rtinchi rang izotrop tenzordan iboratdir. Uning komponentalari Lame koeffitsiyentlari deb ataluvchi ikkita va o‘zgarmaslar orqali aniqlanadi. Bu holda elastik o‘zgarmaslarning joylashish sxemasi quyidagi ko‘rinishni oladi:6-s x e m a . Xuddi ana shu ifoda bir jinsli izotrop jism uchun Guk qonunini ifodalaydi
