b)Ekoloji problemlər. Bu problemlər təbii mühitin çirklənməsi və onun nəticəsi olaraq deqradasiyası ilə bağlıdır. Çirklənmə geniş anlayışdır. O mexaniki, kimyəvi, radiasiya, səs, vibrasiya, istilik çirklənməsi ola bilər. Problem bir sıra fərqli formalarda təzahür edir. Məsələn, ozon qatının dağılması, turşulu yağışların yağması, qlobal istiləşmə və s.
c)Növ müxtəlifliyinin kasadlaşması. Bu əvvəlki iki problemlə sıx bağlıdır. Onun mahiyyətini yaranmasına təbiətin yüz min illər sərf etdiyi heyvan və bitki növlərinin məhv olmasıdır. Məlumdur ki, genetik müxtəliflik hər bir təbii sistemin normal fəaliyyəti üçün mühüm şərtdir. Hər bir ayrıca növün məhvi biosferin dayanıqlığını azaldır və biosenozun məhv olma ehtimalını yüksəldir. Bütün canlılar məskunlaşdığı mühitin şəraitindən asılıdır. Orqanizmlər bir-biri ilə trofik zəncirlərlə (qida zənciri) bağlıdır. Şəraitin dəyişməsi ilə bir həlqənin qopması, yəni hər hansı bir heyvan və ya bitki növünün məhv olması onlarla digər canlı növün məhv olmasına gətirə bilər. Məhv olmuş növləri isə sonradan bərpa etmək mümkünsüzdür.
3.Sosial qlobal problemlər –fərd və cəmiyyət arasındakı qarşılıqlı münasibətlərdən törəyir. Bu qrupa daxil olan əsas problem demoqrafik problemdir. Demoqrafik problem əslində özünü iki formada göstərir. Daha çox Şimal ölkələri üçün səciyyəvi olan demoqrafik böhran –yəni əhalinin artımının azalması. Cənub ölkələri üçün səciyyəvi olan demoqrafik partlayış –yəni əhali sayının kəskin artması.
60. Ekoloji problemlər, yaranma səbəbləri, həlli yolları
60. Ekoloji problemlər, yaranma səbəbləri, həlli yolları
Ekoloji problemlər — müxtəlif ekoloji amillərnəticəsində təbiətin strukturunun və funksiyasının dəyişməsi nəticəsində yaranan problemlərdir. Buraya aşağıdakılardaxildir:
İqlimdəyişiklikləri
Biomüxtəlifliyinməhvi
Torpaq, su və hava çirkliliyinin artması
Torpaq eroziyası
Bəşər (texnika) inkişaf etdikcəoksigenehtiyatı azalmağa və karbon qazıçoxalmağa doğru getmişdir. Bu proses 20-ci əsrdəçox-çoxsürətlənmişdir. Milyonlarla avtomobillərdənçıxantüstülər, qazanxanalar, zavodlarıntüstüsü, kondisionerlər və s. Texnika dünyamızı addım-addım məhvə doğru aparır. Düzdür, oksigenehtiyatını, okeanlardabuxarlanan su tarazlasa da, yaşıllıqlardafotosintez prosesi getsə də, bu tarazlıq keçən əsrlərdəqalmışdır.
Dizel daxiliyanmamühərrikiniixtiraedərkən gələcək ekoloji pozğunluğunbünövrəsiniqoymuşdur. Alim lazımdı mexaniki enerjini elektrikdən, günəşdən, küləkdən, sudan və s. alsin. Amma iri sənaye maqnatları çətin ki, bu ixtiraların həyata keçməsinə və ya istehsalına imkan versin.
Ekoloji halın dözülməz hala gəlməsi ozon qatınınməhvi və oksigenqazınınçox-çox azalması zəncirvariolaraqdigərfəsadlar törədəcək. Günəşinzərərlişüaları, hava çatışmazlığı, kəskin iqlimdəyişkənliyi, təbii fəlakətlərin artması və bunlardan doğan mənfurluqlar. İnsan ömrünün qısalması, səhhətlərinpozulması, doğuşların qeyri-normallığı , yaşama və işləməninçətinləşməsi. Yaxın 150–200-ilə gözlənilən bu hadisələr, həmçininqiyamət əlamətlərini də xatırladır. İnsanların sayı artmaqlatexnika və texniki tələbatlar artmağa doğru gedir.
Ekoloji baxımdan davamlı inkişaf prinsiplərinəmüvafiqolaraq [Təhlükəli sənaye tullantılarınınidarə olunması üçün aşağıdakı strateji tədbirlərin həyata keçirilməsizəruridir:
Təhlükəli sənaye tullantılarınınyerləşdirilməsi üçün yeni poliqonlarınyaradılması;
Məişət tullantılarınınçeşidlənməsi, utilizəedilməsi və təkrar emalının təşkiliməqsədiləmütərəqqitəcrübədənistifadə olunması;
Tullantılardanbioqazın alınması üçün müvafiqüsullarıntətbiqedilməsi;
Enerji alınması, eləcə də kompost alınması məqsədilətullatılardan səmərəli istifadə və s.[1]
Ekoloji pozğunluğun aradan qaldirilmasi yolu
Sənaye istehsalındaoksigenə tələbatı təkmilləşdirmək, və digərzərərsiz tələbatı həyata keçirmək.
Nəqliyyat sisteminin elektrikləşdirirlməsi, mexaniki və qeyri-mexaniki. Mexanikidedikdəəsas və işlək yollara iki tərəfli elektrik xətlərinin çəkilməsi, avtomobillərin bu sistemə görə təkmilləşdirilməsi, yeni yol hərəkəti qaydalarınınyaradılması və s.
Torpaqlarınmünbitləşdirilməsi və yeganəoksigenistehsal edən yaşıllıqların salınması, suvarma sisteminin təşkili və bütün bunların, ümumi və dövlət tərəfindən qorunması.
Dostları ilə paylaş: |