1. marketing va uni rivojlanishining asosiy bosqichlari ulgurji savdo



Yüklə 4,8 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə14/206
tarix14.12.2023
ölçüsü4,8 Kb.
#177407
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   206
M.A.

Marketing siyosati vositalari 
Tovar siyosati 
Kelishuv siyosati 
Taqsimlash siyosati
Kommunikatsion 
siyosat 
1. Mahsulot dizayni 
2.Tovar qog‘ozi 
3.Tovar sifati 
4.
Firma siyosati 
5.
Diversifikatsiya 
6.Tovarlar defferen- 
siatsiyasi siyosati 
7.Tovarlar 
variatsiyasi siyosati 8. 
Assortiment 9. 
1. Narx siyosati 2. 
Chegirmalar va 
ustama haqlar tizimi 
3.Tovar yetkazish 
shartlari va to‘lovlari 
4. Kredit siyosati 5. 
Rag‘batlantirish tizimi 
6. Reklama siyosati 7. 
Narxlarni 
defferensiatsiyalash 
siyosati 
8.Yuqori narxlar 
siyosati 
1.Taqsimlash 
kanallarini tanlash 2. 
Marketing– 
logistikasi 3. Savdo 
siyosati 
4. Sotuv siyosati 5. 
Ishlab chiqarish 
kuchlarini 
joylashtirish siyosati 
6. Iste’molchilar 
7.Ta’minot siyosati 
8.Tayyor mahsulotni 
saqlash siyosati 
1. Marketing tizimi 
subyektlari bilan 
tashkilotlar o‘z ta’sirini 
tashkil qilish 2. Biznes 
kommunikatsiyalarini 
rejalashtirish 
3.
Reklama 
4.
Reklama 
siyosati 
5.
Reklama 
vositalari 6. 
To‘g‘ridan 
to‘g‘ri reklama. 


Iste’molchilarga 
xizmat ko‘rsatish 
kafolatlari siyosati 
10. Marka siyosati 
9.
O‘rta narxlar 
siyosati 
10.
Past narxlar 
siyosati 
9.Tovar tarqatish 
bo‘yicha 
vositachilarni tanlash 
7. Sotuvchilarni 
rag‘batlantirish. 8. 
Shaxsiy sotuv 9. PR – 
omma bilan aloqalar 
Tovar siyosati tovar bilan bog‘liq barcha tadbirlarni o‘z ichiga oladi. Tovarni takomillashtirish, 
dizaynini zamonaviylashtirish, qadog‘ini iste’molchini jalb qiladigan ranglarda o‘zgartirish, narxini 
turli iste’molchilar hamyoniga mos qilib belgilash va boshqalar. 
Kelishish siyosati bozor mexanizmlariga mos siyosat bo‘lib, savdosotiq jarayonidagi shartnomalar, 
dalolatnomani hujjatlashtirish ishlari kiradi. Bozor sharoitida turli narxlarning mavjudligi narx 
siyosatini, chegirmalar va ustama narxlar, tovarni yetkazib berish shartlari va kredit siyosatini 
yuritishni talab etadi. 
Taqsimlash siyosati tovarni ishlab chiqaruvchidan o‘z vaqtida iste’molchi va xaridorga yetkazib 
berish bilan bog‘liq vazifalarni o‘z ichiga oladi. Sotuv kanallarini tahlil qilish, marketing–
logistikasini, savdo siyosatini to‘g‘ri yuritish, ishlab chiqarish kuchlarini to‘g‘ri joylashtirish, 
iste’molchilar va iste’mol bozorlarini tanlash, yuk tashish va saqlashni to‘g‘ri tashkil qilish bular 
barchasi samarali faoliyatning ajralmas qismlaridir. 
Kommunikativ siyosatning asosiy vazifasi- xaridorlarning talabini qondirish va foyda olish yo‘lida 
barcha marketing subyektlari bilan uzviy aloqalarni o‘rnatish, samarali tarqatish kanallarini 
shakllantirishdan iborat.
 
Samarali kommunikativ siyosat biznes kommunikatsiyalarni yaxshi yo‘lga qo‘yish, ya’ni hamkorlar 
bilan munosabatlar, raqobatchilar va iste’molchilar o‘rtasidagi munosabatlar, reklama va sotuvni 
rag‘batlantirish, firma brendini tanitish, omma bilan munosabatlar va shaxsiy sotuvlarni o‘z ichiga 
oladi. 


1.4-rasm. Marketing maqsadlari va tadbirlari integratsiyasi 
Marketing – miksni ishlab chiqishda quyidagi prinsiplarga asoslanish lozim. 

Ketma-ketlik tamoyili, har bir o‘zgaruvchi miqdoriy ko‘rsatkichni boshqasi bilan mosligini 
ta’minlash. Masalan, yuqori sifatli mahsulotga sifatli reklama va tegishli ravishda chiroyli va qulay 
qadoq tayyorlash. 

Bozor konyunkturasi o‘zgarib turuvchi bir paytda shunga qarab mahsulot ishlab chiqarish, sifatga 
e’tibor berish kerak. Mahsulot reklamasida mahsulot sifatini bo‘rttirib ko‘rsatish orqali iste’molchini 
jalb etish va h.k. 

Firmaning budjet va boshqa moliyaviy xarajatlarini hisob-kitob qilib, marketing kompleksi va 
miksini rejalashtirish, bozordagi aniq vaziyatga qarab marketingning tegishli tadbir va usullarini 
qo‘llash, firmaning kapital va aylanma mablag‘larining samarali qo‘llanilishini ta’minlash. 
Marketing tadbirlariga ketadigan sarf — xarajatlar kalkulyatsiyasini hisoblash va samarani baholash. 
Firma tovar aylanmasi va oladigan foydasiga juda ko‘p omillar ta’sir ko‘rsatadi. Marketing 
miksning bo‘lishi mumkin bo‘lgan kombinatsiyalari soni quyidagi formula orqali topiladi. 
K=n
a
… 
K
— marketing miksning mumkin bo‘lgan kombinatsiyalari soni; 
a
– instrumentlar soni; 
n
— 
marketing– miks tarkibida submikslar soni. Kombinatsiyalar soni qancha ko‘p bo‘lsa, marketing 
chora-tadbirlarini qo‘llash imkoni ham shuncha ko‘p bo‘ladi. Bunday vaziyatda eng optimal 
marketing – miksni topish masalasi ko‘ndalang turadi. 
Marketing, miksning optimizatsiya jarayoni marketing budjetini kengaytirish muammolari bilan 
bog‘liq bo‘lib, turli marketing tadbirlarini o‘tkazishni talab etadi. Ba’zi muhim omillarni, ya’ni tovar 
yoki xizmat narxi, chegirmalarni o‘zgartirish orqali kutilgan natijalarni olish mumkin. 
Marketingning har bir submiksi ham taktik, ham strategik vosita (instrument)ga, tovar, kelishuv, 
taqsimlash siyosatlari esa ko‘proq strategik ahamiyatga ega. Kommunikativ siyosat esa taktik 
ahamiyatga ega bo‘lib, tovar hayotiylik davrining turli bosqichlarida ko‘proq ishlatiladi. Optimal 
marketing-miks shunday marketing instrumentlarining kombinatsiyasidan iboratki, uning natijasida 
firma ko‘zlagan maqsadiga, marketing budjetini oqilona, ya’ni ratsional sarflagan holda erishadi. 
Marketing-miks har bir elementining ahamiyati korxona turiga (savdo, ishlab chiqarish, vositachi 
firma), tovar turiga va xaridorning xulq-atvoriga bog‘liq. Ba’zi tovarlar uchun narx muhim 
ahamiyatga ega bo‘lsa, boshqalari (kundalik iste’mol tovarlari, qimmatbaho uy buyumlari, zargarlik 
mahsulotlari) uchun hal qiluvchi ahamiyatga ega emas. Standartlashtirilgan yoki bir maqsadda 


ishlatiladigan mahsulotlar (benzin, elektr energiyasi, gaz) uchun tovar siyosati uncha ahamiyatga 
ega emas, bunday strategik mahsulotlarga davlat tomonidan narxlar o‘rnatiladi. Keng iste’mol 
tovarlari, uzoq muddat foydalanadigan tovarlarga narx siyosatining ta’siri katta. Raqobat va bozor 
mexanizmlari faol ishlayotgan davlatlarda marketing instrumentlarini qo‘llab hatto kun davomida 
ham narxlarga korrektirovka kiritish mumkin. Narx – navo bozor konyunkurasiga jiddiy ta’sir 
etuvchi omildir. 

Bosh maqsad. 

Funksional bo‘limlar maqsadi. 
1.5 -rasm. Tadbirkorlik tizimida marketing – miks elementlari 
Marketing – miks nazariyasi va amaliyotinig rivojlanishi va uning asosida korxona va firmalarda 
marketing tadbirlarining rejalashtirilishi marketing – menejment nazariyasi, uslubiyoti va 
usullarining shakllanishiga olib keldi. Marketing menejmentning ilmiy yo‘nalish va tadbirkorlikni 
tashkil qilishga yangicha yondashuv sifatida shakllanishiga nafaqat marketingning qo‘llanilishi, 
balki bozor sharoitida firma va korxonalarning maqsadli ravishda faoliyatini yo‘naltirilganligi, 
avvalambor, iste’molchilarning talab va ehtiyojlarini qondirish so‘ngra foyda olish yotganligi sabab 
bo‘ldi. Marketing jarayonini turli vaziyatlardan kelib chiqqan holda boshqarish, tegishli marketing 
siyosati va tadbirini qo‘llash raqobat sharoitida juda muhimligini firmalar juda yaxshi anglab oldi. 
Ishlab chiqaruvchidan to iste’molchiga tovar va xizmatlar yetib borguncha qanchadan qancha 
muloqot auditoriyasi obyektlariga duch kelinadi, o‘zaro ta’sir va aks ta’sir albatta yuqori madaniyat 
va hamkorlik asosida amalga oshirilsa, natija yuqori bo‘ladi. 


1980-yilning o‘rtalarigacha marketing tovarlarni taqsimlash va sotish usuli sifatida qaralganligi 
bozor va kuchli raqobat sharoitida tovar va xizmatlar bozori tarmog‘ining rivojlanishiga salbiy ta’sir 
ko‘rsatib, marketing tizimi subyektlari o‘rtasida kommunikatsiya aloqalarini yuqori darajada 
o‘rnatishga to‘sqinlik qildi. Marketing jarayonlarining ijtimoiy va ekologik yo‘naltirilganligi 
marketingni boshqarish konsepsiyasining sotishga yo‘naltirilganligini chekladi. Demak, bu 
marketing faoliyatida sotish, reklama, taqsimlash va narx shakllanishidan tashqari marketing 
funksiyasining integrallashgan funksiyasi, ya’ni marketingni boshqarish iqtisodiyotning har bir 
bosqichi uchun muhim funksiya sifatida shakllandi. 

Yüklə 4,8 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   206




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin