1. marketing va uni rivojlanishining asosiy bosqichlari ulgurji savdo

Doimiy mijozlarni
rag‘batlantirish. Pul yoki boshqa chegirmalar sotuvchi yoki ularning guruhi 
tomonidan mutanosib holda belgilanadi. 
Bepul sinab (sotib) ko‘rish.
Keyinchalik sotib olinishini hisobga olib, tovarni bepul sinab 
(totib) ko‘rishni taklif etish 
Kafolatlar.
Sotuvchining tovar ma’lum vaqt davomida iste’molga yaroqliligi va aks holda 
sotuvchi tovar sifatini tiklashi yoki sotib olgan xaridorga pulni qaytarishi haqida yozma yoki 
og‘zaki kafolati 
Qo‘shma rag‘batlantirish. Ikki yoki undan ortiq savdo markalari (kompaniyalar) ta’sir etishni 
kuchaytirish uchun kuponlar, kompensatsiyalar yoki tanlovlar taklif etib birlashadilar. 
Kesishgan rag‘batlantirish. Bitta savdo markasi boshqa, raqobatlashmaydigan markadan 
ilgarilash uchun foydalanadi. 
Savdo joyida ekspozitsiyalar va namoyishlar. Tovarlarni sotib olish va sotish joylarida 
o‘tkaziladigan savdo ekspozitsiyalari (stendlari) va namoyishlar 
Iste’molchilarni rag‘batlantirish uslubini tanlash 
Iste’molchilarni rag‘batlantirishning asosiy usullari 12.1-jadvalda keltirilgan. Biz ishlab 
chiqaruvchilar va chakana savdo sotuvchilari tomonidan rag‘batlantirishni farqlaymiz. Birinchisiga 
misol qilib sanoatda tarqalgan mavjud avtomobillarning qiymati, sinov sayohati va xarid 
qiluvchilarga kreditlashning foydali shartlari kabi rag‘batlantirishni ko‘rsatish mumkin. Ikkinchisiga 
narxlar, kuponlarning (sotuvchilar nomidan) pasayishi, tanlovlar, bonuslar kiradi. Shuningdek, 
rag‘batlantirish usullari ularning ustuvor savdo markasiga ta’siri bo‘yicha ham bo‘lish mumkin. Bir 
guruhga tovarlarning bepul namunalari, doimiy xarid uchun taqdirlash, ma’lum tovarni sotib olish 
bilan bog‘liq kuponlar (agar ular reklama murojaatlariga kiritilgan bo‘lsa) va bonuslar uchun foydali 
takliflar yordamida ustuvorlikni shakllantirishga ko‘maklashuvchi vositalar kiradi. Boshqa guruhga 
bir xil narxda hajmning oshishi, tovar bilan bog‘liq bo‘lmagan bonuslar, reklama konkurslari va 
aksiyalar, sotib olingan tovar narxining bir qismini narxini qaytarishga takliflar, chakana savdo 
bo‘yicha kompensatsiyalar kabi ustuvorlikni shakllantira olmaydigan rag‘batlantirish vositalari 
kiradi. Xulosa qilish mumkinki, savdoni rag‘batlantirish reklama bilan birgalikda olib borilsa, ancha 
samarali bo‘ladi. Tadqiqotlar natijasidan ko‘rinadiki, o‘tkazilgan faol reklama bilan qo‘shib 
o‘tkazilgan narxni rag‘batlantirish savdo hajmini 19 % ga, savdo joyida reklama va stendli savdo – 
24 % ga oshgan. 

---

12.2-jadval