5d658ff1236e4cac402c9d9b1712c36e Ekologiya fanining asoslari va vazifalari
7-ma'ruza. Biotik va antropogen omillar. Biomaromlar.(2soat) Asosiy savollar:
1. Biotikomil xillari. 2. Antropogen omil-ekologik omil ekanligi, uning sanoat, qishloq xo‘jaligi va transport toifalari. 3. Biologik maromlar haqida. Mavzuga oid tayaneh tushuncha va iboralar: Biotik omil, filogen, zoogen, mikrobogen, antropogen omil. biomarom, ichki, tashqi, sutkali marom, yillik maromlar, akklimatizatsiya introduksiya.
1-asosiy savol bo‘yicha o‘qituvehining maqsadi: Biotik omil-ekologik omil ekanligini, uning xillanni yoritib berish. Biotik omillarning namoyon bo‘lish xollarini. ya'ni fitogen, zoogen. mikrobogen ta'sirlarni misollar yordamida talabalar ortiga yetkazish.
Identiv o‘quv maqsadlari: ELBiotikomil-ekologik omil xillaridan ekanligini anglaydi. 1.2Fitogen omil o‘simliklar olamining ta'siri ekaligini: E3.Zoogen omil hayvonlar olamining tasiri ekanligini farqlaydi.
lAMikrobogen omil tasirini biladi.
1-asosiy savolning bayoni. Biotik omillar deyilganda barcha tirik organizmlarning yashash jarayonida bir-biriga ta'sir ko‘rsatishini tushunamiz. Bu organizmlar ontogenezi davomida hayot kechirishi. tarqalishi. urchishi
35 uchun tashqi muhit bilan ham ma'lum munosabatda bo‘ladi. Natijada organizmlar o‘sadi, rivojlanadi, nasl qoldiradi va hayotning so‘ngi bosqichida holok bo‘ladi.
Tirik organizmlar judayam xilma-xil xarakterga egadir. Ular oziq manbai bo‘lib xizmat qiladi(o‘simliklar-hayvon-fitofaglar uchun: hayvonlar-yirtqichlar uchun), yashash muhiti bo‘lib xizmat qiladi (tekinxo‘r uchun xo‘jayin, yirik o‘simliklar-epifitlar uchun) ko‘payish uchun xizmat qiladi(o‘simliklaming changlatuvchilari), kimyoviy, fizik va boshqa ta'sirlari mavjuddir. Biotik omillar quyidagi xollarda namoyon bo‘ladi:
1 Fitogen- ya'ni o‘simliklarning o‘simliklarga, o‘simliklaming hayvonlarga ta'sir etishi. 2 Zoogen- ya"ni hayvonlaming o‘simliklarga, hayvonlaming hayvonlarga ta'sir etishi. 3 Mikrobogen -mikroorganizmlaming o‘simlik va hayvonlarga ta'siri. 4o‘simlik. hayvon va mikroorganizmlaming o‘zaro bir-biriga ta'sirida ko‘rinadi.
