1-mavzu: “Ilmiy tadqiqot metodologiyasi fanining maqsadi va vazifalari ilmiy blimlarning metodologik asoslari Reja

Tadqiqot obekti bir necha yuz kishidan ko‘p 
bo‘lganida tanlab 
 
so ’rovnoma o’tkaziladi. Yozma so ’rov - anketalashtirish.
Uning asosida 
awaldan ishlab chiqilgan savolnoma (anketa) yotadi, respondentlaming (so‘rovdan 
o‘tayotganlar) barcha savollarga javoblari izlanayotgan empirik axborotni tashkil 
etishi kerak. 
Proyektiv metodlar
(psixologiyaga xos 
)-insonning produktiv faoliyati 
natijalariga qarab, uning shaxsiy xususiyatlarini bilvosita o’rganish usuli.
 
Testlash (psixologiya va pedagogikada)-standartlashtirilgan topshiriqlar bo 
’lib, ulami bajarish natijalari ayrim shaxsiy xususiyatlar (bilim, ko‘nihna, xotira, 
zehn va sh.k.)ni o ’Ichash imkonini beradi. 
Testlaming ikki asosiy guruhi 
farqlanadi-intellekt testlari (mashhur Q koyeffisiyenti) va erishilgan (kasbda, 
sportda va h.k.) natijalar testlari. Shuningdek, testlaming 
blankali, uskunali
(masalan, kompyuterda) va 
amaliy
turlari farqlanadi; shuningdek 
individual
va 
guruhli
uslublari qo‘llanadi. Testlar bilan ishlashda axloqiy jihat muhim ahamiyat 
kasb etadi. Zotan, layoqasiz yoki g‘irrom tadqiqotchining qo‘lida testlar jiddiy zarar 
keltirishi mumkin. 
Biografik va avtobiografik metodlar yordamida i yoki bu kishining hayot 
uo’li o’rganiladi.
 
Sosiometriya metodi—ijtimoiy hodisalami o ’rganishda matematika 
vositalaridan foydalanishdir.
Undan ko‘pincha «kichik guruhlar»ni va ulardagi 
shaxslararo munosabatlami o‘rganishda foydalaniladi. 
O’yin metodlari-boshqaruv qarorlarini ishlab chiqishda qo‘lla- niladi.
Imitasion o‘yinlar (ishbilarmonlik o‘yinlari) va ochiq o‘yinlar (ayniqsa, nostandart) 
vaziyatlami tahlil qilishda farqlanadi. 0’yin metodlari orasida psixodrama va 
sosiodrama alohida o‘rin tutadi. Ularda ishtirokchilar muayyan individual va 
gruppaviy vaziyatlami ko‘rib chiqadilar. 
3.Hozirgi zamon metodlari: abduksiya kumatoid, keys stadis, evristika. 
«Kumatoid», «case studiyes», «abduksiya» tushunchalari an’anaviy metodologik 
tushunchalar mhida tarbiyalangan odamga erish tuyulishi mumkin. Ammo aynan 

---

ular metodologiyaning hozirgi rivojlanish bosqichining o‘ziga xos xususiyati ilmiy 
muomalaga mutlaqo yangi tushunchalami kiritish bilan bog‘liq ekanligini 
ko‘rsatadi. Mazkur tushunchalaming aksariyati muayyan (xususiy) fanlar sohasi 
bilan bog‘liq. Bunday tushunchalar qatoriga hozirda ancha mashhur bo‘lgan 
bifurkatsiya, 
«fluktuatsiya», 
«dissipatsiya», 
«attraktor» 
tushunchalarini, 
shuningdek, «kumatoid» (yunoncha-to‘ lqin) degan innovasion tushunchani kiritish 
mumkin. 
Kumatoid -