1-mavzu: “Ilmiy tadqiqot metodologiyasi fanining maqsadi va vazifalari ilmiy blimlarning metodologik asoslari Reja
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Kashfiyot esa,
kashfiyotchidan mustaqil ravishda mavjud bo ’Igan narsa, hodisaning subekt tomonidan anglab yetilishidir. Ilmiy- tadqiqot jarayonida kashfiyotni ochish bu bajarilgan ilmiy ishning ichida eng taraqqiy etgan, o‘zida yangilikni saqlagan, ijobiy tomonlarga ega bo‘lgan va boshqalardan jiddiy farq qilgan unsurni ajratish demakdir. Ilmiy tadqiqot jarayonida odatda kashfiyot ilmiy ishning ichida berkinib yotadi, muallif uni ocha bilishi kerak bo‘ladi. Kashfiyotni ochish berilgan obektlar guruhidagi umumiy, foydali va yangi tomonlami topish va uning boshqa kashfiyotlardan farqini aniqlab, ijobiy tomonlarini ko‘rsatib berish ilmiy-ijodiy faoliyatning negizini tashkil qiladi. I.Saifnazarov, G.V.Nikitchenko va B.U.Qosimovlaming fikricha, «Ilmiy kashfiyot ilmiy ijodning muhim jihati bo‘lib, u ilmiy tadqiqot obekti haqida yangi sifatli axborot olish, yangi qonunlar, gipotezalar va nazariyalami aniqlash, fanning yangi sohalari haqida ma’lumotlar olishda namoyon bo‘ladi» 83 . 0’zlarining mazkur yondashuvlari orqali mualliflar ilmiy kashfiyotni ijodning fandagi oliy ifodasi ekanligiga alohida e’tibor qaratadilar. Shu nuqtai nazardan, har qanday ilmiy yutuqyoki kashfiyot nafaqat muayyan predmet mazmuniga, balki metodologik jihatga ham egadir. Ilmiy-ijodiy faoliyatda qiziqarli va muhim dalillaming yangi Князева E. H. Or открытия к инновации: синергетический взгляд на судьбы научных открытый// Эволюция, культура, познание. М., 1996. С. 7 83 Qarang: Saifnazarov I., Nikitchenko G.V., Qosimov B.U. Ilmiy ijod metodologiyasi. 0‘quv qo'llanma. - Т.: Yangi asr avlodi, 2004. manbalarini topish, kashf etish - olim ijodiy tafakkurining yorqin ko‘rinishi bo‘lib, ilmiy kashfiyot uning cho‘qqisini tashkil etadi. Fanning ko‘p asrlik tarixi kashfiyotlar bilan uzviylikka ega. Ilmiy kashfiyotlar olimlaming dalillami tizimga solish va tasniflash borasidagi fidokorona mehnati natijasida yuzaga keladi. Darhaqiqat, «Olimlik og‘ir mehnat natijasidir. ...Alloh bergan ijodkorlik... bir foiz bo‘lsa, qolgan to‘qson to‘qqiz foizi ijod va mashaqqatli mehnat natijasida amalga oshadi. Olimlik xislati kechayu-kunduz o‘ylovlar natijasi. Olimlik bu sinchkovliklar oqibati» 84 . Ilmiy kashfiyot sari yo‘l muammoli vaziyatni aniqlashdan boshlanadi, uni ta’riflashdan o‘tadi va bu vaziyatning echimini topish bilan yakunlanadi. Ilmiy-ijodiy faoliyat, biron-bir kashfiyot amalda qo‘llanilishi natijasida, ilmiy bilishning tegishli sohasi jadal sur’atlarda rivojlana boshlashini, texnikaning rivojlanishi fanda inqilob yasashini ko‘rsatadi. Bunday inqiloblarning eng kattasi XIX asrga to‘g‘ri keladi. Shuning uchun ham P.Sorokin «Faqat birgina XIX asrdagi kashfiyot va yangiliklaming o‘zi oldingi asrlaxdagi kashfiyotlaming hammasini jamlagandan ham ko‘pdir» , deb yozadi. Xususan, bu asrda 8527 ta kashfiyot amalga oshirilgan 85 . Shu o‘rinda internet so‘rovnoma natijasini taqdim etish mumkin. Dunyoning eng mashhur kashfiyotlari quyidagilar: Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|