1-mavzu. Mikrobiologiya fani, o’rganish obe’ektlari, vazifasi hamda bo’limlariga tavsif

Javob: Mikroorganizmlar va muhit. Fizikaviy, kimyoviy va biologik omillar ta'siri. 
Kordinal nuqtalar. Mikroorganizmlarning hayot faoliyati tashqi omillar bilan chambarchas 
bog’liqdir. Tashqi muhit o’zgarsa, mikroorganizmlarning hayot faoliyati va rivojlanishi ham 
o’zgaradi. Tashqi muhitning salbiy ta’siriga chidam beradigan mikroorganizmlar o’z hayot 
faoliyatlarini suyuq, va qattiq muhitda, havoda, chuqur vakumda, sirkada, atom reaktorlarining 
suvlarida, tirik jonivorlarning ichki organlarida davom ettiraoladi. Ba’zi bir mikroorganizmlar – 
190, ba’zi bir sporalar esa – 253 darajada ham yashaydi. Bunday sharoitda faqat moslashgan 
mikroorganizmlar yashaydigan turli omillar ta’siriga qarshi turish qobiliyatini mikroorganizmlar 
hosil qiladi. Ana shu mikroorganizmlarga ta’sir ko’rsatadigan omillarga nisbatan javob 
ko’rsatishni 3 ta kordinal nuqta asosida kuzatish mumkin. 
Minimal; maksimal; optimal 
Minimum organizm uchun quyi biologik Masalan: harorat past bo’lsa minimum bo’lib, 
rivojlanishdan to’xtaydi. Optimal shu organizmning rivojlanishi uchun eng qulay, maksimal 
bo’lsa bu odam rivojlanishni to’xtatadi, yoki halokatga olib kelishi mumkin. 
Umuman mikroorganizmlarning hayot faoliyatiga ta’sir etadigan tashqi-muhit omillarini 3 
guruhga bo’lib o’rganish mumkin:fizikaviy; kimyoviy;biologik 
Fizikaviy faktorlarga harorat, quruqlik, yorug’lik, bosim, harakat, rentgen nurlari v.x. 
Haroratning ta’siri: mikroorganizmlar ham xudi boshqa tirik organizmlar singari o’ziga xos 
normal haoratda yaxshi yashaydi. Temperatura yuqori yoki past bo’lsa mikroorganizmlarning 
o’sishi, rivojlanishi va ko’payishi pasayadi. Har bir mikrob uchun o’ziga xos harorat rejimi bor, 
ya’ni optimal, minimal, maksimal. Masalan: kuydirgi kasalligini keltirib chiqaruvchi – Bactelus 
anthracus mikrobining minimal harorati + 12, optimal haroratii + 37 va maksimal + 42 darajadir. 
Tuberkullyoz silni qo’zg’atuvchisi Mycobactercrium tuberculosusning minimal harorati + 30, 
optimal harorati + 37,5 va maksimal harorati + 42 daraja. Shunday qilib mikroblar haroratga 
bo’lgan munosabatiga qarab 3 ta katta guruhga bo’lib o’rganiladi. 
Ma’lumki, mikroorganizmlarning hayot faoliyati tashqi muhit bilan chambarchas 
bog’liqdir. Tashqi muhit faktorlari turli-tuman bo’lib, ularni uch gruppaga ajratish mumkin: 

---

I. Fizik faktorlar: temperatura, namlik, yorug’lik, eritmalar kontsentratsiyasi va 
boshqalar. 
2. Ximiyaviy faktorlar: muhitning pHi, oksidlanish va qaytarilish sharoiti, turli 
kimyoviy moddalarning ta’siri. 
3. Biologik faktorlar: mikroorganizmlar orasidagi antagonizm, simbioz, metabioz, 
antibiotiklariing ta’siri, vitaminlar, faglar va boshqa faktorlar.