1-mavzu: O’zbekiston yagona vatan

TOPSHIRIQN1: Rasmga qarab « Mahallam kecha va buguni» mavzuida matn tuzing.


29-MAVZU:XIZMAT SAFARI
I. Оғзакинутқустириш. 1-машқ. «БуюкИпакйўли» ҳақидасуҳбат, ундааксэтганбироршаҳарҳақидасавол-жавобташкилқилиш.
SAMARQAND
Samarqand ham dunyoga mashhur Bobil, Afina, Rim shaharlari kabi boy tarixga ega. Uning yoshi 2500 yildan ortiq.
Samarqand dasflab Siyob daryosi sohilida qad ko’targan. U o’n yarim kilometrli mudofaa devori bilan o’ralgan bo’lib, shaharga uchta darvoza orqali kirilgan. Samarqandni miloddan awal 329-yili Aleksandr Makedonskiy, VIII asrda Qutayba, XIII asrda Chingizxon qo’shinlari bosib olib, vayron qilishgan. Qadimgi Samarqand shahri xarobalari hozir Afrosiyob nomi bilan yuiiiladi.
XV asrlarga kelib Samarqand Afrosiyob xarobalaridan janubroqda qayta tiklandi. Tez orada yana dunyoga dong’i ketgan go’zal shaharga aylandi. Ayniqsa, sohibqiron Amir Temur
saltanatining poytaxtiga aylangandan so’ng shaharda ma'muriy binolar, masjidlar, madrasalar, hammomlar, savdo markazlari, karvonsaroylar ko’plab qurildi. Shahar atrofi olti darvozali mudofaa devori bilan o’rab olindi. Registon maydoni, Go’ri Amir maqbarasi, Shohizinda ansambllarining qurilishi shaharni yanada go’zallashtiradi. Shahar atrofida Bog’ishamol, Bog’idilkusho, Bog’ibaland, Bog’imaydon, Bog’ibehisht, Bog’izag’on kabi 12 ta ko’rkam bog’ barpo etildi.
Amir Temurdan so’ng Mirzo Ulug’bek hukmronligi davrida Samarqandni obodonlashtirish ishlari davom ettirildi. Ulug’bek rasadxonasi, Ulug’bek, Sherdor, Tillakori madrasalari qurildi. 0'sha davrda qurilgan Ko’ksaroy va Bo’stonsaroyga davlat idoralari, qurol-yarog’ ustaxonalari, xazina, zarbxona va qamoqxonajoylashtirildi.
XVI asrda Buxoro xonligi tashkil topgandan so’ng poytaxt Buxoroga ko’chirildi. XVII-XVIII asrlarda Samarqand yana turli bosqinchilar tomonidan lalanib, vayron etilgan. Mehnatkash shahar aholisi uni yana va yana qavta liklayvergan.
XIX asrning ikkinchi yarmidan boshlab Samarqandda zamonaviy binolar qurila boshladi. 1924— 1930-yillarda u o’zbekiston Respublikasining poytaxti bo’ldi. Hozirgi paytda Samarqand shahri aholi soni va sanoat korxonalari kp'pligi jihatidan respublikamizda ikkinchi o’rinda turadi. Samarqand kengayib, yanada obodonlashib bormoqda. Turar joylar ko’paydi, yangi jamoat binolari, maishiy xizmat ko’rsatish, savdo-sotiq majmualari, keng va ko’rkam istirohat bog’Iari, xiyobonlar, maydonlar, ko’chalar, ko’p qavatli uylar qurilgan mikrorayonlar barpo etildi. Tarixiy yodgorliklarni ta'mirlash, yangilarini qurishga e'tibor berilmoqda. Shaharda Amir Temur, Alisher Navoiy, Mirzo Ulug’bek, Abdurahmon Jomiy, Abulqosim Rudakiy, Akmal Ikromov, Y.A.Gagarin, Fozil Yo’ldosh, Ergash Jumanbulbul, Po’lkan, Islom shoirlarga mahobatli haykallar o’rnatilgan.
Samarqand rivojlangan sanoat shahri. Bu yerda yuzga yaqin xolodilnik, liftsozlik, avtomobilsozlik, chinni buyumlar, kino asbob-uskunalari, burg’ulash asboblari, motor qismlari ishlab chiqaruvchi yirik zavodlar, poyabzal, shohi va baxmal to’qish, trikotaj, galanteriya fabrikalari va o’nlab milliy hunarmandchilik korxonalari mavjud.
Samarqand respublikamizning yirik ilm-fan markazlaridan biri. Universitet, qishloq xo’jalik, savdo, tibbiyot, chet tillari, me'morchilik-qurilish institutlari, o’nlab kollej va litseylarda yoshlar fan sirlarini o’rganmoqdalar.
Samarqand shahri va viloyat hududida joylashgan Doniyol payg’ambar, Imom Ismoil Buxoriy, Mahdumi A'zam, Xo’ja Ahrori Vali, Qusam ibn Abbos, Amir Temur maqbaralarini ziyorat qilish uchun har yili millionlab sayyohlar kelishadi.
Савол ва топшириқлар

1. Самарқанд Буюк Ипак йўлида қандай шаҳарлардан бири бўлган?

2. Ўша даврда қандай совда-сотиқ ишлари амалга оширилган.

2-машқ. 1 топшириқ. Ўзингиз яшаётган вилоят ёки шаҳардаги саёҳатгоҳ жойлар ҳақида гапириб беринг.

2-топшириқ. Ҳозиргача қайси шаҳарларда саёҳатда бўлгансиз, бу ҳақида ўз таассуротларингизни образли қилиб гапиринг.
3-машқ. Матнни ифодали ўқинг ва маъносини гапириб беринг.