1 O’zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi

3 
 
KIRISH. 
Ba`zi bir davlatlarning axborot bozoridagi hukmronligining oshish 
tendentsiyasi, xalqlar, davlatlar va madaniyatlar xususida ularning shaxsiy 
qarashlarini shakllantirishga intilishi. Ma`lumki, bugungi kunda axborot oqimlari 
haddan tashqari jadal va keng ko`lamli bo`lgan. Bitta misol: ohirgi ellik yil ichida 
jamiyatda aylanadigan axborot hajmi million marta ko`paydi va kundan kunga 
yanada oshib bormoqda. Bu shunday bir katta raqamki, uni to`la darajada anglab 
olish ham qiyin. Shuni aytish zarurki, bunday imkoniyatlar hamma davlatlarga ham 
xos emas.
Demak, texnikaviy jihatdan qudratli bo`lgan davlatlar kuchli axborot 
texnologiyalariga ega. Shuning evaziga ular o`zlari ishlab chiqqan axborotni 
tarqatish yo`li bilan boshqa mamlakatlar ustidan oldin g`oyaviy, keyin esa siyosiy, 
iqtisodiy va madaniy hukmronlik qilishga harakat qilmoqda. Bunday davlatlar 
sirasiga eng avvalo rivojlangan mamlakatlar kiradi. Mazkur mamlakatlarning 
axborot manbalari sifatida birinchi o`rinda davlat axborot markazlari va milliy OAV 
xizmat qiladi. 
Axboriy hukmronlikning maqsadi bitta - axborot tarqatadigan mamlakatning 
mafkurasini boshqa davlatlar va xalqlar o`rtasida keng tarqatish va targ`ib qilish. 
Lekin bunday vazifa borligi haqida ular ochiq oydin aytmaydi, aksincha, uni har xil 
yo`llar bilan yashiradi. Masalan, inson huquqlari yoki demokratik andozalar niqobi 
ostida va hokazo.
«Birinchi darajali» va «rivojlanmagan» davlatlar haqidagi afsonaning 
yaratilish ehtimolini mavjudligi. «Birinchi darajali» va «rivojlanmagan» davlat 
haqidagi afsonalar aslida bir necha asrlik tarixga ega. Ammo sayyoramiz 
mamlakatlarini bunday toifalarga bo`lish uchun asos yo`q. Iqtisodiy, ilmiy va 
texnikaviy jihatlardan rivojlangan mamlakatlar aholisi yaxshi yashaydi degan 
gapning o`zi uncha ham to`g`ri emas. «Yaxshi yashash» nima degani? Moddiy 
boylik etarligimi? Unda nega aholisi eng uzoq umr ko`radigan Yaponiya bir necha 
o`n yilliklar davomida dunyo mamlakatlari ichida o`z joniga qasd qiluvchi fuqarolar 

---