1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

13.13. Metallarni elektroerrozion ishlash 
 
Elektroerrozion usul bir yoki ikkita elektrodni orasidan elektr impulsi 
uchquni paydo bo‘lishi natijasida yemirilishdagi fizikaviy hodisaga asoslangan. 
Elektr uchquni o‘tish joyida chuqurcha hosil bo‘ladi (13.12-rasm). Juda yuqori 
harorat paydo bo‘ladi. Impulslar qaytarilganda asbob-elektrod zagotovkaga bota 
boradi. Hosil bo‘lgan chuqurlik asbob konturi va yuzasini shaklini qaytaradi. 
13.12-rasm. Elektr impuls uchquni o‘tgan joyida chuqurcha hosil bo‘lish sxemasi. 
a-impuls o‘tish davri, b-metalni chiqarib tashlash davri, c-statsionar davr. 
1-o‘tish kanali, 2-gazli bo‘shliq, 3-metalni parmalash zonasi, 4-metalni erish zonasi, 
5-qotib qolgan metal donachalari, 6-elektroerrozion chuqurlik. 
 
Elektroerrozion ishlashni asosiylari: elektr uchqun, elektr impulsli, yuqori 
chastotali elektr uchqunli. Erroziya jarayonining jadalligi asosan elektrodlar 
materiallarining issiqlik va fizik parametrlari (erish va parlanish harorati, issiqlik 
sig‘imi, issiqlik o‘tkazuvchanligi), tok impulslarining elektrik parametrlari 
(energiyasi, uzoq muddatligi, amplitudasi, yo‘nalish chastotasi) va elektrodlar 
orasidagi muhitning xossalari (elektr o‘tkazishi, oquvchanligi, gazlarga va 
bug‘larga to‘yinuvchanligi, uyushqoqligi) bilan ifodalanadi. 
Erroziya jarayoni suyuq muhitda jadallashadi, yaqqol qutb ta’sir qiladi. 
Natijada bir elektrod (asbob) ikkinchisiga nisbatan kam yemiriladi. Erroziyalangan 
chuqurchadan otilib chiqqan metal zarachalari suyuqlikda qotadi (sharsimon 
mayda dispersli granula ko‘rinishida). 
 

---

(
5
.
3
)
321 
13.14. Metallarni elektr uchqun usulida ishlash 
 
Bu usul yuqorida qayd qilinganidek, qattiq jism yuzasiga yuboriladigan 
uchqun (razryad) ta’sirida, shu yuzaning yemirilishi hodisasiga asoslangan (Bu 
usul B.R. Lazarenko va N.I. Lazarenkolar tomonidan kashf etilgan, 1943 y.). 
Zagotovka o‘zgarmas tok manbaining musbat qutbiga, asbob manfiy qutbiga 
ulanadi: zagotovka anod; asbob katod (13.13-rasm).