1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

13.22-rasm. Elektron - nur qirqish va teshish 
prinsipial sxemasi. 
1- cho‘g‘lantirishni ta’minlagich; 2- yuqori 
kuchlanish; 3- elektron projektor; 4- anod; 
5- nurni rostlash; 6- diafragma; 
7- stigmator; 
8- vakuumli kamera; 9- linza; 
10- qaytargich linza; 11- ishlanayotgan 
mahsulot; 12- qaytargich regulyatori.
 
13.25. Plazma oqimi bilan ishlash 
 
Moddani shunday haroratgacha qizdirish mumkinki, uning parlari 
ionlashgan holatda bo‘ladi. Moddaning bu holatiga fizikada plazma deyiladi va bu 
oddiy gazlar qonunlariga bo‘ysunmaydi. Demak, plazma - bu ionlashgan gaz. 
Bunga juda yuqori haroratga qizdirish bilan erishiladi. Plazma holati moddaning 
to‘rtinchi holati deb ham ataladi. 
Plazma oqimini ahamiyatli va muhim xususiyati hosil bo‘layotgan 
zarralarning hosil bo‘lishining juda kattaligidir. Plazma oqimida ionlashgan 
zarrachalarning harakat tezlikni quyidagicha aniqlanadi: 
; (13.6) 

---

(
5
.
3
)
333 
bu yerda, 
J
- tok kuchi, A; 
P
- 1 sm
3
hajm gazdagi atomlar soni;
r
- elektrod radiusi, sm. 
Gaz bosimi 
P
=(2-3) atm va tok kuchi 
J
=(400÷500) a, holatida oqim tezligi 
v
=15000 m/sek ga yetadi. 
Ishlanayotgan materialga plazma kelib tekkan joyda juda yuqori harorat 
hosil bo‘ladi: 4000
÷
16000
0
C va undan yuqori. Plazma oqimidagi haroratni 
taqsimlanishi 13.23-rasmda berilgan. 
13.23-rasm. Plazma oqimidagi haroratning 
taqsimlanishi. 
1- volframli katod; 2- suv bilan sovitiladigan