1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

13.21-rasm. Elektron - nur yordamida 
amalga oshiriladigan ba’zi texnologik 
jarayonlarni sxemalari. a) parlanish; 
b) payvandlash; c) eritish; 
d) mintaqaviy tozalash. 1- elektron pushka; 
2- podnojkani ushlagichi; 3- podnojkalar; 
4- suv bilan sovitiladigan mis tigel; 
5- ish stoli; 6- payvandlanayotgan material; 
7- surituvchi mexanizm; 8- bunker; 
9- suv bilan sovitiladigan kristallizator; 
10- vibrator titratgich; 11- qisadigan 
qurilma; 12- ishlanayotgan material; 
13- tola; 14- halqa katodli pushka; 
15- surituvchi mexanizm; 16- namuna 
uzunligini rostlash uchun qurilma.
 
13.23. Elektron 
-
 nur payvandlash 
 
Payvandlash ingichka elektronlar to‘plami yordamida olib boriladi. 
Elektronlar birlashtirilayotgan - payvandlanayotgan yuzalar tutashgan qirralariga 
fokuslashtirilgan (yo‘naltirib yig‘ilgan) bo‘ladi. Natijada payvandlanayotgan 
qirralar eriguncha qizdiriladi. Nurni qirra bo‘yicha surilishi bilan payvand choki 
hosil bo‘ladi. 
Bu usulda olingan payvand choki toza bo‘lib, u oksidlardan, gazlar 
qo‘shilishidan va uchuvchi qo‘shimchalardan bartaraf bo‘ladi. Bu usul bilan 
xohlagan qiyin eriydigan materiallarni, metalmas materiallarni (shisha, keramika) 
payvandlash mumkin. 
 

---

(
5
.
3
)
332 
13.24. Elektron 
-
 nur bilan qirqish va teshish 
 
Bu usulda ingichka elektron nuri ishlanayotgan yuzaga fokuslantiriladi. Nur 
tekkan nuqtadagi metal eriydi (13.22-rasm). Har xil materiallarda mikron 
o‘lchamidagi teshiklarni olish mumkin.