1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

13.27. Plazma yordamida detallarni yasash 
 
Boshqa usullar bilan olib bo‘lmaydigan hollarda ishlatiladi. Qiyin eriydigan 
metallardan, karbidlardan, oksidlardan va nitridlardan murakkab shakldagi detallar 
yasashda qo‘llaniladi. Dastlab, detallarning modeli yasaladi. Ko‘pincha model mis 

---

(
5
.
3
)
335 
yoki alyumin qotishmasidan yasaladi. Qoplanayotgan material poroshok yoki sim 
tarzida plazma gorelkasiga uzatiladi va katta tezlikda plazma alangasi (“fakeli”) 
bilan model yuzasiga otiladi. Qoplamani qalinligi yetarli o‘lchamga yetgach 
jarayon to‘xtatiladi. So‘ngra, qoplama ichidagi model eritiladi: mis 30-50% li azot 
kislotasi eritmasida, alyuminiy 50% li natriy ishqorli eritmasida eritiladi. 
13.28. Plazmali kesish 
 
Elektr va gaz yordamida kesish qo‘llash mumkin bo‘lmagan holatlarda, bu 
usul katta samaradorlik beradi. Mehnat unumi yuqori. Plazmali gorelkalar bilan 
100 mm qalinlikdagi zanglamaydigan po‘latlarni, 125 mm qalinlikdagi alyuminiy 
qotishmalarini kesish mumkin. Uglerodli po‘latlarni kesishda inert gazi o‘rniga 
havo yoki kislorodni ishlatish mumkin. Kesilgan yuza tekis va qirralari bo‘lmaydi 
(13.25-rasm). 
13.25-rasm. Plazmali kesish sxemasi: 1- tok manbai, 2- gaz. 
13.29. Plazmali payvandlash 
 
Plazmali payvandlash sxemalari 13.26-rasmda ko‘rsatilgan. Yoy elektrod 
bilan mahsulot orasida yonadi. Plazma oqimi yoy ustuniga to‘g‘ri keladi. 
Metallarni payvandlashda ko‘pincha shu sxema qo‘l keladi. Yig‘ilgan yoy turg‘un. 

---

(
5
.
3
)
336 
Yonish mahsuloti yo‘q. Inert gaz himoyani ta’minlaydi. Payvand chok sifati yaxshi 
bir tekisda chiqadi.