1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

8.7-rasm. Mashina detallarini konstruktiv rasmiylashtirishni 
yaxshilashga misollar. 
 
Tashqi silindrik yuzalar va ularni elementlari yagona ko‘p keskichli 
sozlashni qo‘llash uchun unifikatsiya qilinadi (8.8-rasm, a). Zinapoya diametrlar 
farqi kam bo‘lishi lozim. Bir yuzadan ikkinchi yuzaga o‘tishlar faskalar bilan 
almashtiriladi (8.8-rasm, b). Aniq; yuzalar to‘qnashish joylarida keskichni chiqish 
o‘rinlari ko‘zda tutiladi (8.8-rasm, c). Sferik qobiq yuzalarni “Srez” bilan bajarish 
(8.8-rasm, d). 
 
8.8-rasm. Silindrik va turli tashqi yuzalarni konstruktiv 
ifodalanishini yaxshilashga misollar. 
Boshidan oxirigacha ochiq bo‘lgan teshiklarni ishlash bir uchi yopiq 
teshiklarni ishlashga nisbatan oson. Shuning uchun detal konstruksiyalaridan 
boshidan oxirigacha ochiq teshiklarni ko‘zda tutish kerak. Bir uchi yopiq teshiklar 
konstruksiyasi ishlanadigan keskich konstruksiyasini hisobga olish mumkin: 

---

169 
zenker, razvyortka (8.9-rasm, a). Parmalash boshlanishida va tugashida parma 
sinib ketishi mumkin. Shuning uchun parmani kirish va chiqish yuzalari parma 
o‘qiga tik bo‘lishi lozim (8.9-rasm, b). 
8.9-rasm. Mashina detallaridagi ishlanayotgan teshiklarni konstruktiv 
ifodalanishini yaxshilashga misollar. 
Uchi yopiq teshiklar oxirida keskich chiqishi uchun kanavka qoldiriladi (8.9-
rasm, c). O‘qlari parallel bo‘lmagan teshiklardan, ularni ichki teshiklar bilan 
uchrashuvidan hamda uchi yopiq teshiklarni chetlab o‘tish zarur. Oxirgi sharoitda, 
butunlay teshiklarga “qopqoq” (zaglushka) qo‘yilgani ma’qul (8.9-rasm, d). 
Teshikdagi kanavka-ariqchani quymada olgan ma’qul (8.9-rasm, e). 
Shu kabi tekis yuzalarni, rezbalarni va boshqa yuzalarni konstruksiyalariga 
ham texnologik talablar bor.