1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi
Fazoviy shakldor bo‘lgan yuzalarni ishlash
Yüklə 8,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
12.5.4. Fazoviy shakldor bo‘lgan yuzalarni ishlash
Fazoviy shakldor bo‘lgan yuzalarni ishlash usullarini beshta guruhga bo‘lish mumkin: 1. Kesuvchi asbobni hamma ishchi yuzalarini xomashyoga tekkizish bilan elektr-ximiyaviy va elektrerrozion usullarida nusxa olish. Etalon detal yordamida elektrod-instrument shaklini tez tayyorlashga erishiladi. Elektrod-instrument katodga xomashyo esa anodga ulanadi. 2. Fazoviy fason asbobning aylanishi, xomashyoning ilgarilanma harakati bilan to‘g‘rilab nusxa olish usuli. Bu usulda tishli gildiraklarni 5C221 dastgohida ishlash mumkin. Bu usulda ishlab chiqarish unumdorligi “obkatka” usuliga qaraganda 3-5 marta yuqoridir. Bu usulni yirik seriyali ishlab chiqarishda qo‘llash taklif etiladi. 3. Obkatka usuli. Silindrik va konusli tishli g‘ildiraklarni ochish uchun obkatka usulidan foydalaniladi. Bu usulda xomashyo aylanma, keskichli kallak esa 297 obkatka harakatiga ko‘ndalang harakatlanadi. Fazoviy fason yuzalarni bu usul bilan ishlashni, hozirgi zamonda dastur bilan boshqariladigan stanoklar siqib chiqarmoqda. 4. Fazoviy maketlar (kopirlar) yordamida avtomatik ravishda detallarni nusxa ko‘chirish usuli bilan tayyorlash. Berilgan surish qiymati kopirning butun yuzasi bo‘yicha va xomashyo yuzasi bo‘yicha aylanib o‘tadi. Detalning shakliga qarab, ishlash usuliga qarab, xomashyo moslama bilan va kopir bilan aylanadi, yoki xomashyo bilan kopir bitta stanok stoliga mahkamlanadi, ko‘ndalang surish yo‘nalishi bo‘yicha, ilgarilanma-qaytarilma harakat qiladi. Har bir yangi buyum uchun maxsus nusxa kopir (maket) tayyorlash kerak bo‘ladi. Yirik seriyali ishlab chiqarishda qo‘llaniladi. 5. Murakkab fazoviy shakldor yuzalarni, dastur bilan boshqariladigan dastgohlarda ishlash usuli. Fazoviy shakldor yuzaning ishchi chizmadagi shakli, to‘g‘ri chiziq, og‘ma chiziq, yarim aylana, ellips, to‘liq aylana, sektor va boshqalarning koordinatalari aniqlanadi. To‘g‘ri chiziq, aylana, ellips va shunga o‘xshash shakllarni algebraik ifodalari orqali kesuvchi asbobni harakat tenglamasi tuziladi. Bu usul mayda seriali va yakka tartibda ishlab chiqarish turlarida qo‘llash taklif etiladi. Misol uchun, fazoviy konturni frezerlash misolida ko‘rib chiqiladi. 12.20-rasm a da, yaxlit chiziq bilan freza o‘qining harakat yo‘nalishini tayanch koordinata nuqtalari ko‘rsatilgan. Shartga asosan hamma tayanch nuqtalarida (1…5) frezaning kesish qismi ishlanayotgan xomashyo yuzasiga tegib turibdi, ishlangan yuza trayektoriyasining yo‘nalishi (1 '… 5 ') bo‘yicha bo‘lib, bu yo‘nalish frezaning yon (tores) tomoni sferik ko‘rinishda bo‘lmagani uchun ular farq qiladi. 12.20-rasm b da ko‘rsatilganidek, ishlanayotgan aylananing konturidagi har bir yoyga to‘g‘ri keladigan, kesuvchi asbobning markazidan olingan radius bilan oddiy (korreksiya qilib) to‘g‘rilanib olingan radius yoyiga to‘g‘ri keladi. |