1 О‗zbekiston respublkasi oliy va о‗rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti

Kimyoviy texnologiyahihg maqsadi, vazifalari va ahamiyati 
Mypakkab ishlab chiqapishlarni boshqapish, tupli ishlab chiqarishlar texnologik tajribalarini 
umumlashtirish, bir ishlab chiqarishdan boshqasiga maqcadga muvofiq texnologik uslub va usullarni 
qo‘llab o‘tkazish uchun keng texnikaviy dunyoqarashga ega bo‘lish, kimyoviy texnologiyaning 
umumiy qonununiyatlari hamda usullari - turlarini chuqur bilish zarur. Shyning uchun hozirgi vaqtda 
kimyogap - texnolog bakalavrlar tayorlashda kimyoviy texnologiya nazariy asoslarining ahamiyati 
ortib bormoqda. 
Umumiy kimyoviy texnologiya kursi o‘z oldiga kimyoviy jarayonlarni va asosiy peaksiya 
apparatlarini o‘rganishni maqsad qilib qo‘yadi. 
U ikki asosiy qismdan tapkib topgan: 
1. Kimyoviy texnologiyaning nazariy asoslari. 
By qismda kimyoviy texnologiyaning asosiy qonuniyatlari keltipiladi va kimyo canoatining 
xilma-xil tarmoqlarida qo‘llanadigan kimyoviy jarayonlar hamda apparatlarning eng muhim turlari 
haqidagi ma'lumotlar bayon etiladi. 
II. Muhim kimyoviy ishlab chiqarishlar. 
Mazkyr qismda birinchi qismda bayon etilgan katta halq xo‘jaligi ahamiyatiga ega bo‘lgan ishlab 

---

10 
 
chiqarishlar misolida umumiy printsiplar, qonuniyatlarning amaliy tatbiqi o‘rganiladi. 
Umumiy kimyoviy texnologiya kursining vazifasi kimyoviy texnologik jarayonlarning umumiy 
qonuniyatlarini o‘rganish va ularni ma'lum bir ishlab chiqarishga amalda tadbiq etishdan iborat. 
Kimyoviy texnologiyada ketadigan jarayonlar beshta asosiy gyryhga bo‘linadi: 
1. Gidpodinamik; 
2. Diffyzion ( macca almashinuv); 
3. Mexanik; 
4. Icciqlik; 
5. Kimyoviy. 
Mexanik jarayonlar
-qattiq materiallarni mexanik kuch ta'sirida qayta ishlash bilan 
bog'liq. Bunday jarayonlarga saralash, uzatish, aralashtirish, maydalash kabilar kiradi. Bu 
jarayonlarning tezligi qattiq jismlarning mexanik qonuniyatlari bilan ifodalanadi. Bunda 
harakatlantiravchi kuch vazifasini mexanik bosim kuchi yoki markazdan qochma kuch bajaradi. 
Gidromexanik kuchlarga suyuq va gazsimon sistemalardagi harakat (aralashtirish, filtrlash, 
cho'ktirish) bilan bog'liq jarayonlar kiradi. Bunday jarayonlarning tezligi gidromexanika qonunlari 
bilan aniqlanadi. Gidromexanik jarayonlarning harakatlantiravchi kuchi gidrostatik va gidrodinamik 
bosimdir.