1. Riyaziyyat tədrisi metodikasının məqsəd və vəzifələri

52.Ədədi ifadələrin öyrədilməsi metodikası. Hərf daxil olan ifadələrin öyrədilməsi metodikası.
Ədədi ifadələrin öyrədilməsi metodikası-Riyaziyyatda “ifadə” anlayışı dedikdə müəyyən ardıcıllıqla düzülmüş riyazi simvollar, ədədlər və onlar üzərində əməllər başa düşülür. 4+ 2,14 – 13, 5 x – 2,25 : 2 + 12 və s. Yuxarıdakı ifadələr ümumiyyətlə, riyazi ifadə adlanır. Xüsusi halda, ifadəyə ancaq konkret ədədlər daxildirsə, buna ədədi ifadə deyilir.İfadəyə hərf və ya dəyişən daxil olarsa, buna hərfi ifadə və ya dəyişəni olan ifadə deyilir.
Ədədi ifadələr” mövzusunun öyrədilməsi məqsədləri aşağıdakılardır:
1. Ən sadə ifadələri oxumağı və yazmağı şagirdlərə öyrətmək.
2. Ədədlər üzərində əməllərin icra edilməsi sırasını öyrətməklə yanaşı, ifadələrin ədədi qiymətlərinin hesablanması bacarığını yaratmaq.
3. Hesab əməlləri xassələri əsasında şagirdləri ədədi ifadələrin eyni çevrilməsi ilə tanış etmək.
Ədədi ifadələr öyrədilməsi bu cür mərhələlərlə aparılmalıdır:
I mərhələ. Ədədi ifadəyə bir hesab əməli daxildir.
II mərhələ. Ədədi ifadəyə birinci pillə (iki və daha çox) hesab əməlləri (toplama və çıxma) daxildir.
III mərhələ. Ədədi ifadəyə müxtəlif pillə (iki və daha çox) hesab əməlləri daxildir.
Ən sadə ədədi ifadələr cəm və fərqdir. Bunlarla şagirdlər I birinci sinifdə tanış olurlar.
53.Ədədi bərabərlik və bərabərsizliklərin öyrədilməsi metodikası.
Riyaziyyatda bərabərlik və bərabərsizlik anlayışları miqdarı münasibətlərin ifadə formalarıdır.I sinifdə şagirdlər əşyaları sayarkən,onları sayına görə müqayisə edərkən,intuitiv səviyyədə həmin münasibətlər haqqında onlarda təsəvvürlər yaranır.Ədədləri,ədədi ifadələri müqayisə edərkən,şagirdlər üç münasibətlə: "bərabərdir", "bərabər deyil" və ya " böyükdür", " kiçikdir" münasibətləri ilə rastlaşırlar.(=) - bərabərdir birinci sinifdə,(<)- kiçikdir, (>)- böyükdür ikinci sinifdə öyrədilir.Birinci sinifdə həmin anlayışlar "azdır", " çoxdur" kimi ifadə edilir.
İbtidai siniflərdə şagirdlərin bərabərlik və bərabərsizlik münasibətlətri ilə tanış edilməsi iki məqsəd daşıyır:
1) ədədlər və ifadələr arasında " böyükdür", "kiçikdir",bərabərdir münasibətlərinin müəyyənləşdirilməsi və müqayisə nəticəsinin "=", ">", "<" işarələri vasitəsilə göstərilməsi.
2) bərabərlik və bərabərsizliyin yazlışına görə tələffüz edilməsi və oxunuşuna görə yazılması.
İbtidai siniflərdə ədədi bərabərlik və bərabərsizlik haqqında təsəvvürlərin formalaşdırılması üç mərhələdə həyata keçirilir.
I mərhələ- I sinifdən başlayır.şagirdlər sonlu əşya çoxluqlarını elementləri sayına görə müqayisə edirlər,lakin xüsusi işarələrlə yazmırlar.
II mərhələ- I sinifdə həyata keçrilir: şagirdlər ədədləri müqayisə edərkən,əvvəlcə əyanilikdən istifadə edirlər,məsələn: "3 dairəcik 2 dairəcikdən çoxdur".
II - IV siniflərdə ədədlərin müqayisəsində iki fakta əsaslanmaq olar:
1) ədədin natural sırada tutduğu yer.
2) ədədlərin uyğun mərtəbə ədədlərinin qiymətləri .
Məsələn: 769<771müqayisə prosesində kəmiyyətlərdən də istifadə etmək lazımdır.
Məsələn: 2m 4dm və 4m 46sm ədədlərini müqayisə edin.
III mərhələdə ifadələrin müqayisəsi öyrədilir.
Məsələn :7<6+2, 7-3=9-5, 10-3=3×2+1
Bərabərsizlik anlayışından bərabərlik anlayışına keçmək üçün iki əməldən: toplama və çıxma əməllərindən istifadə etmək olar.
Məsələn: 8>5 bərabərsizliyini 8-3=5 və 8= 5+3 kimi bərabərliklərinə çevirmək olar
Ədədlərin müqayisəsindən ədədi ifadələrin müqayisəsinə kecərkən,hesab əməlləri xassələrindən,komponentlərlə əməlin nəticəsi arasındakı asılılıqdan istifadə olunur.
Ədədi ifadələrin müqayisəsi iki şəklidə aparılır.
1) hər iki ifadənin qiymətləri tapılır və müqayisə edilir.
Məsələn:
8×3+5 və 8×3+6
24+5=29 24+6=30
29<30 8×3+5<8×3+6
2) hər iki ifadədə birinci toplananlar bərabərdir:5<6 olduğundan 8×3+5<8×3+6
Dəyişəni ( hərfi) olan ifadələrin müqayisəsində əsas prinsip belədir: hər iki ifadə dəyişənə eyni bir qiymət verməklə,onların qiymətləri müqayisə edilir.
Məsələn: 5 x-3 və 4x+5 ifadələrini muqayisə edərkən,
x=1 qiymətində 5 vuraq 1-3 və 4 vuraq1+5 alarıq.