1. Tomas Hobbs və fərdiyyətçi mütləqiyyət



Yüklə 33,82 Kb.
səhifə6/13
tarix12.12.2022
ölçüsü33,82 Kb.
#73939
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13
T.Hobbs,Spinoza,Liberalizm,C.Lokk,XVlll əsr

3.1.Liberalizm
Maarifçilik dövründən yaranmışdır. Bu, fərdin özü üçün qərar verə bilməsi prinsipinə əsaslanan liberal sistemdir. Onun məqsədi şəxsi azadlığa maneələri aradan qaldırmaq, əsas hüquq və azadlıqları qorumaq və fərdin öz təşəbbüsündən sərbəst istifadə etmək imkanı yaratmaq idi. Liberalizm inanclarda, siyasətdə və iqtisadiyyatda azadlığı müdafiə edir. O, demokratiyanı, köləliyin ləğvini, insanların dini təəssübkeşlikdən azad edilməsini, qanun qarşısında bərabərliyi, seçki və seçki hüquqlarını, qonaqpərvərlərin xalq qarşısında məsuliyyətini əhatə edir. Liberallar proteksionizmi prinsip kimi qəbul edən mühafizəkarlardan və fərdi bərabərliyi müdafiə edən radikallardan siyasi, sosial və iqtisadi cəhətdən fərqlənirlər. Onun bir söz olaraq mənası azadlıq, azadlıq, hüdudsuzluq, müdaxilə etməmək kimi anlayışlara əsaslanır. Liberalizm İngiltərədə sənaye inqilabı ilə paralel olaraq doğuldu. 20-ci əsrdə dövlətin iqtisadiyyatda və digər sektorlarda tənzimləyici rolu artdıqca, sosial siyasət və rifah dövləti anlayışının ön plana çıxması ilə liberalizmin əhəmiyyəti azaldı. Liberalizmin cəmiyyət və dövlət anlayışı fərdi və fərdi iradənin istifadəsinə əsaslanır. Bu sistemdə cəmiyyətin, dövlətin və siyasi hakimiyyətin formalaşması fərdi iradənin məhsulu kimi qəbul edilir. Liberal dövlət anlayışının əsaslandığı əsas prinsiplərə görə, insanlar dövlət həyatına qədəm qoymazdan əvvəl təbiət şərtlərinə sadiq qalaraq yaşayırdılar. İnsanlar öz iradələrindən istifadə edərək, aralarında müqavilə bağlayaraq bu vəziyyətdən çıxdılar. Hər mövzuda azadlıq prinsipini mənimsəyən bu sistem, əks xarakterli təlimlərin meydana çıxması üçün zəmin hazırladı. İnsanların bəzi fitri hüquqlara malik olması və dövlətin bu hüquqları məhdudlaşdıra bilməyəcəyi fikri liberalizmin əsas prinsipidir. Başqa sözlə desək, fərd dövlət qurulmazdan əvvəl və dövlət qurulduqdan sonra müəyyən hüquqlara malikdir.Onun bu hüquqlardan sonralar istifadə edə biləcəyi fikri liberalizmin hədəfi idi.Dövlətin varlığının səbəbi bu hüquqların qorunmasına əsaslanırdı. Onun bir sıra hüquqlara malik olması prinsipi qəbul edilmədiyindən insanı torpaqla eyni hesab edən quldarlıq sistemi yarandı. Sonralar insan hüquqları müqəddəs kitabın qəbul etdiyi çərçivələr çərçivəsində həyata keçirildi, daha sonra XVII əsrdə təbii hüquq doktrinasının müqəddəs kitabdan əlaqəsi kəsildi. Bu əsrdə mütəfəkkirlərin diqqət yetirdiyi ən mühüm məsələ siyasət və hüquq baxımından insanı kilsə və siyasi güclərin təzyiqindən qorumaqdır. Beləliklə, XVII əsrdə qanun müqəddəs xarakterini itirərək insan iradəsi və ağlına, insan ağlına və iradəsinə əsaslanırdı. əsasında qurulan bu düşüncə sistemində insanın mütləq azadlığı əsas götürülür Liberalizmin müxtəlif sahələrdə nümayəndələri olsa da, siyasi fikir tarixində ən mühüm nümayəndəsi Con Lokkdur.

Yüklə 33,82 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin