1. Tomas Hobbs və fərdiyyətçi mütləqiyyət

3.4 İdarəetmə formaları və səlahiyyət bölgüsü
İnsanlar təbii həyat dövründən keçib siyasi nizam-intizam qurduqda, hakimiyyəti ələ alaraq xalq adına qanunlar çıxarmağa başladılar. Bu hökumətin adı demokratiyadır. Qanunvericilik hakimiyyəti bir neçə nəfərin əlində idisə, oliqarxiya, tək adamdadırsa, krallıq və ya monarxiya adlanırdı. Monarxiyanın ikisi var. Əgər qanun qəbul etmək səlahiyyəti bir şəxsin və onun varislərinin əlindədirsə, bu irsi monarxiya, qanunvericini seçmək hüququ isə xalqa məxsusdursa, seçkili monarxiya adlanır. Üstəlik, bu üç hökuməti birləşdirməklə qarışıq hökumətlər qurmaq olar. İstənilən hökumətin adını çəkmək üçün kimin qanun qəbul etmək səlahiyyətinə malik olduğuna baxmaq kifayətdir. Lokk siyasi hakimiyyəti təşkil edən qüvvələri qanunverici, icraedici və federativ olaraq üç yerə bölür. O bildirir ki, qanun qəbul etmək səlahiyyəti xalqın varlığını qorumaq üçün dövlət səlahiyyətindən necə istifadə olunmasının göstəricisidir. Yuxarıda göstərilən qüvvələr arasında ən güclüsü cəzaları təyin edən, fərdlərin davranışlarını qanunlarla məhdudlaşdıran qüvvədir.Buradan da anlaşıldığı kimi, Lokkə görə qanunverici qüvvə dövlət hakimiyyətini cəmiyyəti və fərdləri qorumaq üçün istifadə edən qüvvədir. Lakin bu hakimiyyət cəmiyyətin inteqrasiyasına əsaslandığından və heç kimə qeyri-məhdud səlahiyyət vermədiyindən mütləq deyil. Qanunvericilik hakimiyyətinin məqsədi xalqın rifahını nəzərə alaraq qanunlar hazırlamaq olmalıdır. Buna görə də qanunverici şifahi əmrlər verə, şəxsi qərarlar qəbul edə, mülkiyyət hüquqlarını məhdudlaşdıra bilməz. Buna görə səlahiyyət qurmaq istəyən dövlətlərin etməli olduğu ilk iş qanunlar çıxarmaq səlahiyyətini müəyyən edən qanunlar çıxarmaqdır. Qanunvericilik hakimiyyəti, insanların hüquqları və buna görə də qanunvericilik səlahiyyətinin həddi cəmiyyətin hüdudlarından artıq ola bilməz. Müsbət qanunlar insanların davranışlarını məhdudlaşdıran təbii qanunların hüdudlarını aşmadıqda bu mümkündür. Harada siyasi cəmiyyət qurulursa, qanunvericilik hakimiyyəti qanun qəbul etmək və mülkiyyət hüququnu qorumaq səlahiyyətini heç kimə həvalə edə bilməz. Müvafiq olaraq, qanunvericilik səlahiyyəti özbaşına deyil, məhduddur. Məsələn, əmlak vergisi ya xalqın əksəriyyətinin iradəsi ilə, ya da çoxluğun nümayəndələrinin iradəsi ilə qoyulmalıdır. Əks halda, mülkiyyət hüququ pozulacaq. Bütün hüquqi dövlətlərdə qanunvericilik və icra hakimiyyəti ayrı-ayrı əllərdə olmalıdır. İcra hakimiyyətinin fasiləsizliyinə baxmayaraq, qanunvericilik lazımi qanunları qəbul etdikdən sonra yenidən toplaşmaq üçün öz işini dayandıra bilər. Bu baxımdan bu iki qüvvənin ayrı-ayrı əllərdə olması vacibdir. Bu iki qüvvə bir əldə birləşərsə, səlahiyyətlərdən sui-istifadə edilə bilər. Lakin icra hakimiyyəti qanunlarla məhdudlaşdırıldığı üçün dövlətin formasını müəyyən edən qanunvericilik hakimiyyəti ondan yuxarıdadır. Lokkun fikrincə, qanunvericiliyə qoyula biləcək yeganə məhdudiyyət fərdin cəmiyyətə keçməmiş hüquqlarıdır. Əgər belə deyilsə, insanların hüquqları qanunvericilik tərəfindən pozula bilər. Bu hüquqlar pozulduqda şəxsin müdafiə hüququ yaranır. Qanunvericilik hakimiyyətinin icra hakimiyyətini öz nəzarətində saxlamaq üçün qanunvericilik və icra hakimiyyətini bir-birindən fərqləndirmək lazımdır Çünki icra hakimiyyəti yazılı qanunlara tabe olmalı olsa da, konfederativ hakimiyyət heç bir qanuna tabe olmaq məcburiyyətində deyil. Lokkun fikrincə, icra hakimiyyətini həyata keçirənlər qanunverici orqana tabedirlər. Ona görə də qanunvericilik səlahiyyəti lazım gəldikdə icra hakimiyyətinə verdiyi səlahiyyətləri geri ala bilər. Bu səlahiyyətlər icra hakimiyyəti tərəfindən sui-istifadə edilərsə, qanunverici orqan tərəfindən cəzalandırıla bilər. Hətta icra hakimiyyətinin qanunverici orqanı Jantryaya çağırmaq səlahiyyəti belə ona bu məsələdə üstünlük vermir. Qanunla ziddiyyət təşkil edən icra hakimiyyəti xalqla vuruşmaq riskini öz üzərinə götürüb. İcazəsiz güc heç bir məna kəsb etməyəcəyindən, cəmiyyət bu növ məcburi maneəni yalnız güc tətbiq etməklə aşa bilər.