1. Æxlishemjandi lyf (L 01)


Ónæmisörvandi lyf 4. Lyf til ónæmisbælingar



Yüklə 1,11 Mb.
səhifə10/10
tarix21.01.2017
ölçüsü1,11 Mb.
#6105
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10

3. Ónæmisörvandi lyf

  • 4. Lyf til ónæmisbælingar

  • 5. Uppsöluhemjandi lyf



    • a) Alkýlerandi efni

    • b) Andmetabólítar

    • c) Jurtaalkalóíðar og önnur náttúruefni

    • d) Frumueyðandi sýklalyf og skyld efni

    • e) Önnur æxlishemjandi lyf



    Með alkýlerandi lyfjum er átt við krabbameinslyf sem geta bundið alkýlhópa á núkleótíð í DNA eða RNA (Lyfin hindra eftirmyndun DNA).

    • Með alkýlerandi lyfjum er átt við krabbameinslyf sem geta bundið alkýlhópa á núkleótíð í DNA eða RNA (Lyfin hindra eftirmyndun DNA).

    • Frumur í blóðmerg og eitilvef eru að jafnaði mjög næmar gegn alkýlerandi lyfjum.

    • Aðalábendingar: Eitlilfrumuhvítblæði og aðrir ill-kynja sjúkdómar í eitlum, ekki síst Hodkins sjúk-dómur og illkynja mergfrumu hvítblæði.

      • Lyfin eru nær undantekningarlaust notuð með öðrum krabbameinslyfjum.


    Helstu aukaverkanir þessara lyfja eru frá blóðmerg og eitlum (m.a. minnkuð mótstaða gegn sýkingum og blæðingar) og þekjuvef (m.a. niðurgangur).

    • Helstu aukaverkanir þessara lyfja eru frá blóðmerg og eitlum (m.a. minnkuð mótstaða gegn sýkingum og blæðingar) og þekjuvef (m.a. niðurgangur).

    • Sum alkýlerandi lyf bæla mjög frumur í hársekkjum og valda gjarnan skalla (alopecia).

    • Flest þessara lyfja geta valdið ógleði og uppköstum.

    • Þol myndast gegn verkun alkýlerandi lyfja, eins og gegn flestum eða öllum frumubælandi lyfjum.



    i) Afbrigði af köfnunarefnissinnepsgasi

    • i) Afbrigði af köfnunarefnissinnepsgasi

      • Cýklófosfamíð (Sendoxan® töflur, stungulyfsst.)
      • Chlorambucíl (Leukeran® töflur)
      • Melphalan (Alkeran® töflur)
      • Ífosfamíð (Holoxan® stungulyfs-, innrennslisstofn)
    • ii) Alkýlsúlfónöt

      • Búsúlfan (Myleran® töflur)
    • iii) Önnur alkýlerandi efni

      • Temozolomid (Temodal® hylki)


    Er afbrigði af köfnunarefnissinnepsgasi.

    • Er afbrigði af köfnunarefnissinnepsgasi.

    • Notað í fjölmörgum illkynja sjúkdómum; brjóstakrabba-meini, leghálskrabbameini, eggjastokkakrabbameini eða við illkynja æxlum í bandvef (sarkmeinum) og þá í blöndum með öðrum krabbameinslyfjum.

    • Lyfið hefur einnig verið notað gegn alvarlegum bólgu-sjúkdómum og við líffæraígræðslur.

    • Almennar aukaverkanir: Skalli, ógleði og uppköst.

    • Sérstök aukaverkun – blæðandi blöðrubólga.

        • Vökvagjöf og mesna hindra þá aukaverkun.


    i) Fólínsýruhliðstæður (analogues)

    • i) Fólínsýruhliðstæður (analogues)

      • Metótrexat (Methotrexate Pfizer®, Methotrexate Wyethe® stungulyf o.fl.)
      • Raltítrexed (Tomudex® innrennslisstofn)
      • Pemetrexed (Alimta® innrennslisstofn) – nýlegt!
    • ii) Púrínhliðstæður (analogues)

      • Merkaptópúrín (Puri-Nethol® töflur)
      • Flúdarabín (Fludara® töflur, stungulyfsstofn)


    iii) Pýrímídínafbrigði

    • iii) Pýrímídínafbrigði

      • Cýtarabín (Arabine®, Cytarabine Pfizer® stungulyf o.fl.)
      • Flúóróúracíl (Flurablastin® stungulyf)
      • Tegafur (UFT® hylki)
      • Gemcitabín (Gemzar® innrennslisstofn)
      • Capecitabín (Xeloda® töflur)


    Methotrexate Pfizer® (metótrexat), stungulyf…

    • Methotrexate Pfizer® (metótrexat), stungulyf…

    • Er andmetabólíti – fólat antagónisti.

    • Metótrexat hindrar díhýdrófólat redúktasa og hindrar þannig myndun thymidíns (og myndun DNA og frumu-skiptingu).

    • Notað við fjölmörgum illkynja sjúkdómum sem og bólgusjúkdómum (iktsýki, psoriasis).

    • Háir skammtar geta valdið nýrnaskemmdum vegna útfellinga í nýrnapíplum.

      • Ekki má nota ASA í meðferð með metótrexati, því aukaverkanir geta orðið verri (útskilnaður metótrexats getur orðið hægari).


    Puri-nethol® (merkaptópúrín), töflur

    • Puri-nethol® (merkaptópúrín), töflur

    • Merkaptópúrín er meðal elstu krabbameinslyfja sem þekkist (hefur verið notað í ca. 50 ár).

    • Lyfið kemur að haldi við bráðu hvítblæði af báðum megingerðum, einkum í börnum.

      • Það verkar hins vegar ekki á langvarandi eitilfrumuhvítblæði.
    • Aðal aukaverkanir lyfsins eru skemmdir á blóðmerg. Aðrar: lystarleysi, ógleði og uppköst. Lifrarskemmdir (einkum í fullorðnum).



    Fludara (flúdarabín), stungulyfsstofn

    • Fludara (flúdarabín), stungulyfsstofn

    • Þetta lyf er m.a. notuð við langvinnu eitilfrumu-hvítblæði og við langvinnu eitilfrumukrabbameini.

    • Aukaverkanir þessa lyfs eru frekar litlar.

      • Fólk missir t.d. ekki hárið, og finnur lítið fyrir ógleði og uppköstum.
    • Aðal aukaverkunin er ónæmisbæling – þá er fólk útsettara fyrir óvenjulegum sýkingum.



    Flurablastin (flúóróúracíl), stungulyf

    • Flurablastin (flúóróúracíl), stungulyf

    • Notað við fjölmörgum tegundum krabbameina; m.a. krabbameini í maga, ristli, brjóstum, lifur, eggjastokkum, legi, blöðruhálskirtli, munni og hálsi, ekki síst ef um meinvörp er að ræða.

    • Flúróróúracíl er gjarnan notað með cýklófosfamíði eða metótrexati.

    • Aukaverkanir:

      • Ógleði og uppköst, niðurgangur, fækkun hvítra blóð-korna, blóðflögufæð, fækkun rauðra blóðkorna o.fl.


    i) Vinca alkalóíðar og hliðstæður

    • i) Vinca alkalóíðar og hliðstæður

      • Vínkristín (Vincristine Mayne® stungulyf)
      • Vínorelbín (Navelbine® innrennslisþykkni)
    • ii) Taxön (taxanes)

      • Paklítaxel (Taxol® innrennslisþykkni o.fl.)
      • Docetaxel (Taxotere® innrennslisþykkni)


    Vincristine Mayne® (vínkristín), stungulyf

    • Vincristine Mayne® (vínkristín), stungulyf

    • Er alkalóíði úr plöntunni Vinca rosea (inniheldur a.m.k. fjóra virka alkalóíða, m.a. vínblastín og vínkristín).

    • Vínkristín virkar í mítósunni (hindrar frumuskiptingu).

    • Vínkristín hefur verið notað við meðferð á Hodgkins sjúkdómi, einnig við eitilfrumuhvítblæði og mörgum öðrum illkynja sjúkdómum, í blöndum með öðrum lyfjum, einkum cýklófosfamíði, doxórúbísíni, bleómýcíni og prednisólóni.

    • Hefur litlar almennar aukaverkanir.

      • Sérstakar aukaverkanir á úttaugar.


    Taxol (paklítaxel), innrennslisþykkni

    • Taxol (paklítaxel), innrennslisþykkni

    • Taxotere (docetaxel), innrennslisþykkni

    • Þessi lyf eru unnin úr svo kölluðum íviði, Taxus Brevifolia, tré sem vex í hitabeltisskógum í S-Ameríku.

    • Virka í mítósu (hindra frumuskiptingu).

    • Þetta eru mjög virk lyf við brjóstakrabbameini og krabbameini í eggjastokkum og hafa breytt batahorfum.

    • Almennar aukaverkanir:

      • Ofnæmisviðbrögð, úttaugaskemmdir..


    i) Antracýklín og skyld efni

    • i) Antracýklín og skyld efni

      • Doxórúbicín (Adriamycin®, Caelyx® o.fl. stungulyf)
      • Epírúbicín (Farmorubicin® stungulyf)
      • Idarúbicín (Zavedos® stungulyfsstofn)
      • Mítoxantrón (Novantrone® innrennslisþykkni)
    • ii) Önnur frumueyðandi sýklalyf

      • Bleómýcín (Bleomycin Baxter® stungulyfsstofn)


    Adriamycin® (doxórúbicín), stungulyf o.fl.

    • Adriamycin® (doxórúbicín), stungulyf o.fl.

    • Er frumubælandi sýklalyf.

      • Einangrað úr Streptomyces tegund árið 1968.
    • Notað við fjölmörgum illkynja sjúkdómum; bráðu hvítblæði, brjóstakrabbameini, skjaldkirtilskrabbameini og ýmsum illkynja æxlum í bandvef (sarkmeinum).

      • Það er gjarnan notað með cýklófosfamíði og vínkristíni.
      • Mjög virkt lyf.
    • Lyfið hefur sértæka aukaverkun á hjartavöðva.

    • Lyfið er gefið í æð og má alls ekki fara út fyrir æðavegg.



    Bleomycin Baxter (bleómýcín), stungulyfsstofn

    • Bleomycin Baxter (bleómýcín), stungulyfsstofn

    • Var einangrað úr Streptomyces verticillus árið 1965.

    • Verkar vel á flöguþekjukrabbamein á höfði, hálsi, vélinda, þvagfærum og kynfærum og kemur einnig að haldi við meðferð á Hodgkins sjúkdómi.

    • Kjörábending þess er krabbamein í eistum, ásamt cisplatíni og vínblastíni (ekki skráð).

    • Lyfið er ekki notað gegn lungnakrabbameini, en alvarleg-ustu aukaverkanir þess eru frá lungum (lungnabólga og slímseigjusjúkdómur – fibrosis).

      • Aðrar aukaverkanir; einkenni frá húð og lyfjahiti.


    i) Platínu-sambönd

    • i) Platínu-sambönd

      • Karbóplatín (Carboplatin®, Paraplatin® innrennslisstofn o.fl.)
      • Oxalíplatín (Eloxatin® innrennslisþykkni) – Nýtt!
    • ii) Mónóklónal mótefni (einstofna mótefni)

      • Rítúxímab (Mabthera® innrennslisþykkni) – Nýlegt!
      • Trastuzumab (Herceptin® innrennslisþykkni)
      • Alemtuzumab (Mabcampath® innrennslisþykkni) – Nýtt!
      • Cetúxímab (Erbitux® innrennslislyf) – Nýlegt!
      • Bevacizúmab (Avastin® innrennslisþykkni) – Nýlegt!
    • iii) Lyf til næmingar í ljóshrifa-/geislameðferð

      • Metýlamínólevúlínat (Metvix® krem) – Nýlegt!


    iv) Prótein kínasa hemill

    • iv) Prótein kínasa hemill

      • Imatinib (Glivec® töflur)
      • Erlótiníb (Tarceva® töflur) – Nýlegt!
      • Sunitíníb (Sutent® hylki) – Nýlegt!
      • Sorafeníb (Nexavar® töflur) – Nýlegt!
      • Dasatíníb (Sprycel® töflur) – Nýtt!
    • v) Önnur æxlishemjandi lyf

      • Estramústín (Estracyt® hylki)
      • Tópótecan (Hycamtin® innrennslisstofn)
      • Írinótekan (Campto® innrennslisþykkni o.fl.)
      • Bortezomíb (Velcade® stungulyfsst.) – Nýlegt!


    Carboplatin Mayne® (karbóplatín), innrennslisþykkni

    • Carboplatin Mayne® (karbóplatín), innrennslisþykkni

    • Einkum notað við krabbameini í eggjastokkum með meinvörpum.

    • Aukaverkanir:

      • Mergbæling – hvítkornafæð, blóðflögufæð, blóðleysi (59%).
      • Ógleði og uppköst (53%).
      • Nýrnaskemmdir; passa vökvagjöf og fylgjast með kreatíníni.
      • Heyrnaskemmdir þekktar.
      • Sjóntruflanir, truflanir á bragðskyni o.fl.


    a) Hormónar og skyld efni

    • a) Hormónar og skyld efni

    • b) And-hormónar og skyld efni



    Þeir hormónar sem hér um ræðir, eru yfirleitt kynhormónar (östrógen, andrógen, gestagen) og and-hormónar þeirra.

    • Þeir hormónar sem hér um ræðir, eru yfirleitt kynhormónar (östrógen, andrógen, gestagen) og and-hormónar þeirra.

      • Með and-hormónum er í víðustu merkingu átt við lyf eða efni sem draga úr virkni eða hamla myndun hormóna með einum eða öðrum hætti.
    • Kynhormónar og and-hormónar þeirra hafa afmarkað notagildi við krabbameinslækningar.

    • Af öðrum hormónum hafa sykursterar einkum verið notaðir við krabbameinslækningar.



    Samanburður við frumubælandi lyf:

    • Samanburður við frumubælandi lyf:

      • Minni áhrif á heilbrigðar frumur
      • Ekki beinmergsbælandi
      • Mildari meðferð, minni aukaverkanir
      • Verka hægar
      • Ákveðin hormón tengd ákveðnum sjúkdómum.


    i) Gónadótrópín RH-lík efni

      • i) Gónadótrópín RH-lík efni
        • Búserelín (Suprefact® nefúði, stungulyf)
        • Leuprórelín (Eligard® stungulyfsstofn)
        • Góserelín (Zoladex® vefjalyf o.fl.)
        • Triptórelín (Decapeptyl depot®
        • stungulyfsstofn)


    Zoladex® (góserelín), vefjalyf

    • Zoladex® (góserelín), vefjalyf

    • Lyf í vef, forðatafla gefin undir húð.

    • Lyf sem stöðvar myndun

    • testósteróns.

    • Lyfið hefur í fyrstu GnRH áhrif, hvetur myndun FSH og LH og því testósteróns.

      • Við stöðuga notkun verður afnæming á heiladingli og myndun FSH og LH hættir.
      • Byrjað er áður með and-andrógen lyf.


    i) And-östrógenar

      • i) And-östrógenar
        • Tamoxífen (Tamoxifen Merck NM® töflur)
        • Fulvestrant (Faslodex® stungulyf, lausn) – Nýlegt!
      • ii) And-andrógenar
        • Flútamíð (Eulexin® töflur)
        • Bíkalútamíð (Casodex® töflur o.fl.)
      • iii) Hvatahemlar (enzyme inhibitors)
        • Anastrózól (Arimidex® töflur)
        • Letrózól (Femar® töflur)
        • Exemestan (Aromasin® töflur)


    Tamoxifen Merck NM® (tamoxífen), töflur

    • Tamoxifen Merck NM® (tamoxífen), töflur

    • Hefur and-östrógen áhrif á brjóstvef en verkar eins og östrógen á bein, legslímhúð og blóðfitur.

    • Blokkar östrógenviðtaka.

    • Ábendingar:

      • Læknandi, líknandi og viðbótarmeðferð á brjóstakrabbameini, sérstaklega þegar hormónaviðtakar eru í æxlisvefnum.
      • Oftar gagn hjá konum sem eru komnar í tíðahvörf.
      • Fyrirbyggjandi meðferð hjá konum sem eru með áhættugen fyrir brjóstakrabbameini.


    Eulexin® (flútamíð), töflur

    • Eulexin® (flútamíð), töflur

    • Er and-andrógen lyf.

    • Er í sama flokki og Casodex® (bíkalútamíð)…

    • Kemur í veg fyrir áhrif testósteróns í vefjum (blöðruhálskirtli).

    • Notað við útbreiddu blöðruhálskirtilskrabbameini.

    • Oft notað með Zoladex® (góserelín).

    • Dýr meðferð.



    Femar® (letrózól), töflur

    • Femar® (letrózól), töflur

    • Er hvatahemill (hindrar ensím...)

    • Hemur virkni ensímsins arómatasa sem umbreytir adrenal andrógenum yfir í östrógen.

    • Dregur úr myndun östrógena í vefjum.

    • Er næsta stig hormónameðferðar í brjóstakrabba-meini á eftir tamoxífeni.



    a) Cýtókínar og lyf til ónæmistemprunar

    • a) Cýtókínar og lyf til ónæmistemprunar

      • i) Þættir til örvunar
        • Fílgrastím (Neupogen® stungulyf)
        • Lenógrastím (Granocyte® stungulyfsstofn)
        • Pegfilgrastím (Neulasta® stungulyf) – Nýlegt!


    a) Cýtókínar og lyf til ónæmistemprunar, frh.

    • a) Cýtókínar og lyf til ónæmistemprunar, frh.

      • ii) Interferón
        • Interferón alfa-2b (IntronA® stungulyfsstofn…)
        • Peginterferón alfa 2b (Pegintron® stungulyfsstofn)
        • Peginterferón alfa 2a (Pegasys® stungulyf)
      • iii) Aðrir cýtókínar og lyf til ónæmistemprunar
        • BCG bóluefni (OncoTICE® lausn til notkunar í
        • þvagblöðru…)


    Sérhæfð lyf til ónæmisbælingar

    • Sérhæfð lyf til ónæmisbælingar

      • Mýcófenólsýra (CellCept® hylki, töflur o.fl.)
      • Sirolimus (Rapamune® töflur, mixtúra) – Nýlegt!
      • Daklízúmab (Zenapax® innrennslisþykkni) – Nýlegt!
      • Bailiximab (Simulect® stungulyfsstofn) – Nýlegt!
      • Ciklospórín (Sandimmum® innrennslisþ., Sandimmum Neoral® hylki, mixtúra)
      • Tacrolimus (Advagraf® hylki) – Nýtt!
      • Gigtarlyfjum er sleppt...


    Ábendingar:

    • Ábendingar:

    • Lyfið er notað samhliða cíklósporíni og barksterum fyrir-byggjandi gegn bráðri höfnun á ígræðslu hjá sjúklingum sem fá ósamgena nýrna-, hjarta- eða lifrarígræðslu.

    • Varúð:

    • Sjúklingum er hættara við að fá eitilæxli og aðra illkynja sjúkdóma, einkum í húð.

    • Næmi eykst fyrir sýkingum, þar með töldum tækifæris-sýkingum, lífshættulegum sýkingum og blóðsýkingu.



    Nýrnahettubarksterar eru oft notaðir í krabbameins-lyfjameðferð.

    • Nýrnahettubarksterar eru oft notaðir í krabbameins-lyfjameðferð.

    • Sterar hafa frumueyðandi áhrif á eitilfrumur.

    • Notaðir í hvítblæði af eitilfrumugerð og eitlakrabbameini.

    • Einnig við:

      • Bjúgur vegna æxlis eða meinvarpa.
      • Verkir, sérstaklega í beinum eða vegna þrýstings á taugar
      • Kalkblæði (hypercalcemia)
      • Ógleði vegna krabbameinslyfja.


    CSF = Colony Stimulating Factors

    • CSF = Colony Stimulating Factors

    • Samheiti yfir efni í sermi sem eru nauðsynleg til vaxtar og þroska blóðmyndandi frumna.

    • Eru próteinsykrungar (glýkóprótein) þar sem próteinið er virki þátturinn.

    • Sem lyf framleidd með genatækni í bakteríum.

    • Verkun vaxtarþátta

      • Virka á framleiðslu blóðfrumna.
    • Virkni byggist á sérhæfðum viðtökum sem eru á yfir-borði frumnanna.



    Lyf við uppköstum og lyf við ógleði (antinausea)

    • Lyf við uppköstum og lyf við ógleði (antinausea)

    • a) Serótónín 5-HT3-viðtaka blokkar

      • Ondansetrón (Zofran® stungulyf, töflur)
      • Granisetrón (Kytril® stungulyf, töflur)
      • Trópísetrón (Navoban® hylki, stungulyf)
    • b) Önnur lyf við uppköstum

      • Skópólamín (Scopoderm® forðaplástur)
      • Aprepitant (Emend® hylki) – Nýlegt!


    Lyfið er öflugur, mjög sértækur 5HT3 viðtaka-blokki.

    • Lyfið er öflugur, mjög sértækur 5HT3 viðtaka-blokki.

    • Krabbameinslyfjameðferð og geislameðferð geta valdið losun 5HT í smágirni, en það örvar viðbragð sem veldur uppköstum. Lyfið hindrar örvun þessa viðbragðs...

    • Ábendingar:

    • Lyfið er ætlað til meðferðar á ógleði og uppköstum af völdum frumu-drepandi krabbameinslyfja og geislameðferðar.

    • Lyfið er einnig ætlað til varnar ógleði og uppköstum eftir skurðaðgerðir.

    • Aukaverkanir:

    • Höfuðverkur, hitatilfinning í höfði og hiksti. Hægðatregða.

    • Sjaldgæfar: Ofnæmisviðbrögð, extrapýramídal viðbrögð, krampar o.fl.



    Ábendingar:

    • Ábendingar:

    • Hindrun á bráðri og síðbúinni ógleði og uppköstum er fylgja meðferð með krabbameinslyfjum af cisplatín stofni, sem valda afar mikilli ógleði.

    • Fyrirbygging ógleði og uppkasta er fylgja meðferð með krabbameins-lyfjum sem valda miðlungs mikilli ógleði

    • Skammtar og lyfjagjöf:

    • Lyfið er gefið í 3 daga sem hluti meðferðar sem felur í sér barkstera og 5-HT3 viðtakahemil.

    • Ráðlagður skammtur er 125 mg p.o. á 1. degi og 80 mg á 2. og 3. degi.



    Yüklə 1,11 Mb.

    Dostları ilə paylaş:
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




    Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
    rəhbərliyinə müraciət

    gir | qeydiyyatdan keç
        Ana səhifə


    yükləyin