11 Mustaqil ish. Mavzu: Fazodagi kuchlar sistemasi. Sakllantiriladigan

14 - Mustaqil ish.


Mavzu: Siljishga ishlaydigan konstruktiv elemantlarni mustahkamlik hisoblari.
Mustaqil ta’limni bajarish yuzasidan ko’rsatma:
2. Sof siljishdagi Guk qonuni.

4. Siljishdagi potensial energiya.

5. Siljish va ezilishga oid amaliy hisoblar.
6. Siljishdagi statik aniq masalalarni yechish.

Sof siljishdagi Guk qonuni

Siljishdagi potensial energiya.

Siljish va ezilishga oid amaliy hisoblar

15 - Mustaqil ish.
Mavzu: Tekis kesim yuzalarining geometrik xarakteristikalari.
Mustaqil ta’limni bajarish yuzasidan ko’rsatma:

1. 
   Tekis kesim yuzalarining geometrik xaraktyeristikalari.
   
2. 
   Kesim yuzaning statik momenti.
   
3. 
   Kesim yuzaning inersiya momentlari.
   
4. 
   Ba’zi oddiy kesimlarning inersiya va qarshilsh momentlari.
   

Ko‘pgina konstruksiyalarni loyihalashda shunday holat boMadiki, konstruksiyalarni hisoblashda bizga ma’lum boMgan kesimning yuzasi va boshqa tavsiflar bilan ishlashga to‘g‘ri keladi. Bu qo'shimcha parametrlar - S - statik moment, J - inersiya momenti, W - qarshilik momenti, r - inersiya radiusi kabi tavsiflardir. Bular konstruksiyalarni tashqi kuchlarga nisbatan qarshilik ko‘rsatish qobiliyatini aniqlashda muhim vosita sanaladi. Biz shu tavsiflarni aniqlashni o‘rganamiz. Demak, tekis shakllaming asosiy geometrik tavsiflariga ulaming yuzasi, biror o‘qqa nisbatan statik momenti, inersiya momenti, qutb inersiya momenti, o‘zaro perpendikular o‘qlarga nisbatan markazdan qochirma inersiya momenti hamda shu o‘qlarga nisbatan qarshilik momenti kiradi. 1. Statik momentlar Statik moment deb tekis yuzaning ma’lum o‘qgacha boMgan masofaga ko‘paytmasini aytiladi. Statik moment uzunlik birligining uchinchi darajasida oMchanadi va mustahkamlik shartini tekshirishda, kesim markazini topishda foydalaniladi. Tekis shaklning o‘qqa nisbatan inersiya momenti, qutb inersiya momenti J p doimo musbat ishorali boMadi. Statik moment va markazdan qochirma inersiya momenti musbat yoki manfiy ishorali boMishi mumkin. Ixtiyoriy yuzaning statik momentini topish uchun 3.1- rasmda A yuzaga ega boMgan tekis shakl, x va у koordinata o‘qlari tasvirlangan. Yuzani ichida ixtiyoriy dA elementar yuza- cha ajratilgan.

Kesim yuzaning statik momenti

\
Kesim yuzaning inersiya momentlari
Inersiya momentlari. Shaklning biror o‘qqa nisbatan inersiya momenti undagi barcha elementar yuzachalarni shu yuzachalardan o‘qqacha boMgan masofalar kvadratlariga ko'paytmalarining yigMndisiga teng, ya’ni:

Inersiya momenti uzunlik birligining to‘rtinchi darajasida oMchanadi. Amaliyotda ko‘p xollarda konstruksiya ko‘ndalang kesimi oddiy geometriyaga ega boMadi. Oddiy shakllaming inersiya momentlarini yuqorida keltirilgan umumiy ifodalar bo‘yicha bevosita integrallab topish mumkin. Amaliyotda eng ko‘p tarqalgan shakllarni ко‘rib chiqamiz. To‘g ‘ri to‘rtburchak. Ta’rifga ko‘ra markaziy OX o‘qiga nisbatan inersiya momenti kuyidagicha ifodalanadi:



Ba’zi oddiy kesimlarning inersiya va qarshilsh momentlari.