11 Mustaqil ish. Mavzu: Fazodagi kuchlar sistemasi. Sakllantiriladigan

18 - Mustaqil ish.


Mavzu: Ustuvorlik va kritik kuch haqida tushuncha.

Mustaqil ta’limni bajarish yuzasidan ko’rsatma:

2. Kritik kuchni topishning Eyler formulasi.

3. Sterjen uchlari mahkamlanish usullarining kritik kuchga ta’siri.
4. Kritik kuchlanish. Eyler formulasining tatbiq etilish chegarasi.
5. Siqilgan steijenlami amalda hisoblash usuli.




Sterjen uchlari mahkamlanish usullarining kritik kuchga ta’siri






Kritik kuchlanish. Eyler formulasining tatbiq etilish chegarasi




Siqilgan steijenlami amalda hisoblash usuli.


19 - Mustaqil ish.
(Reja 2 soat)


Mavzu: Murakkab qarshilik. Egilish bilan buralishning birgalikdagi taʼsiri.


Mustaqil ta’limni bajarish yuzasidan ko’rsatma:

1. 
   Asosiy tushunchalar.
   
2. 
   Murakkab qarshilik. Egilish bilan buralishning birgalikdagi taʼsiri.
   

2. Egilish va cho'zilish (siqilish).
3. Siljish va buralishning birgalikdagi ta’siri.

Biz oldingi boblarda konstruksiya qismlarining markaziy cho'zilish yoki siqilish, siljish, buralish, sof va ko‘ndalang egilish kabi oddiy deformatsiyalarini o ‘rgandik. Odatda, oddiy deformatsiyalar sodir bo‘lishi uchun tekshirilayotgan jismlaming istalgan ko'ndalang kesim yuzalarida ichki zo'riqishlardan faqatgina bittasi ta ’sir k o ‘rsatishi kerak. M asalan, agar sterjenlaming istalgan ko'ndalang kesim yuzalari faqat bo‘ylama kuchlar ta ’sirida b o ‘lsa, u holda markaziy cho‘zilish yoki siqilish deformatsiyasi sodir boiadi. Bordi-yu, sterjenning barcha ko‘ndalang kesim yuza tekisliklariga mazkur tekisliklarda yotuvchi juft kuchlar ta ’sir ko'rsatsa, buralish deformatsiyasi yuzaga keladi. Garchi ko’ndalang egilishga qarshilik ko'rsatuvchi to ’sinlarning kesimlarida ichki zo’riqishlardan ikkitasi - ko'ndalang kuch va eguvchi m oment mavjud bo‘lsa-da, ko’ndalang egilishni ham oddiy deformatsiya tarzida o’rganib chiqqanimizni alohida ta ’kidlashimiz o ’rinlidir. Chunki xavfli kesimda paydo bo’luvchi eng katta normal kuchlanish cr™x mazkur kesimdagi eng katta urunma kuchlanish r™“ dan yetarlicha katta boiib, to‘sin ko‘pincha eguvchi moment bo‘yicha mustahkamlikka hisoblanadi. Ammo, amalda konstruksiya qismlari bir vaqtning o'zida ikki yoki undan ortiq oddiy deformatsiyalarga duchor bo'lishi tabiiy. Masalan, harakatdagi avtotransport vositalarining vallari bir vaqtning o'zida buralishi hamda egilishi mumkin. Chunki bunday hollarda ularning istalgan ko‘ndalang kesimlariga ichki zo‘riqishlardan faqat burovchi va eguvchi momentlar ta ’sir ko'rsatadi. K o’prik yoxud kran fermalari tarkibidagi sterjenlarning cho‘zilish yoki siqilish bilan birgalikda egilishga ham qarshilik ko‘rsatishi, albatta ularning barcha kesimlari bo'ylam a kuch va eguvchi momentlar ta ’sirida ekanligidan dalolat beradi. Inshoot, mashina va mexanizm qismlarining barcha ko'ndalang kesim yuzalariga ta ’sir ko'rsatuvchi ikki yoki undan ortiq ichki zo'riqishlar 256 natijasida vujudga keladigan deformatsiyalar murakkab deformatsiya y o k i murakkab qarshilik deyiladi.

Murakkab qarshilik. Egilish bilan buralishning birgalikdagi taʼsiri

VI bobda buralishga ishlaydigan detallarning mustahkamlik masalalari bilan tanishib chiqqan edik. Biroq, val singari mashina detallari sof buralishning o‘ziga kamdan kam ishlaydi. Xatto to‘g‘ri val ham o‘zining xususiy ogMrligi, shkivlar vazni va tasmalarning tortishi natijasida egiladi. Binobarin, aksariyat mashina elementlari bir vaqtning o ‘zida ham egilishga, ham buralishga ishlaydi. Mazkur paragrafda ana shunday holatda ishlaydigan elementlarning mustahkamligini o‘rganamiz. С valning xavfli kesimi deb faraz etamiz va uni kesib olamiz (11.9-rasm, a). Shu kesimda eguvchi moment ta’sirida hosil boMgan kuchlanishlami aniqiaymiz va bularga buralishdan paydo boMgan kuchlanishlami qo‘shamiz. Eguvchi moment gorizontal tekislik bo‘yicha ta’sir etadi deylik; bunda neytral o ‘q vertikal yo‘nalishda boMadi, eng katta normal kuchlanishlar cr, gorizontal diametming C, va C2 nuqtalarida vujudga keladi. Burovchi moment kesimda faqat urinma kuchlanishlar uyg‘otib, bulaming eng kattasi ть aylana konturida hosil boMadi. Shunday qilib, С, va C, nuqtalarda ham maksimal normal, ham maksimal urinma kuchlanishlar paydo boMadi. Vertikal diam etrning C 3 va C4 nuqtalarida buralishdan hosil boMgan maksimal urinma kuchlanishlarga egilishdan hosil boMgan urinm a kuchlanishlar ham qo‘shiladi; biroq bu kuchlanishlar qiymati uncha katta boMmaydi, xavfli kuchlanish holati C, va C, nuqtalarda saqlanib qoladi. Shu nuqtalardan kichik kubikcha ajratib olamiz (11.9-rasm,b); kubikchaning to‘rl tomoniga urinma kuchlanishlar t b, shu tomonlarning ikkitasiga yana normal kuchlanishlar ham ta’sir etadi, kubikb) . , chaning qolgan ikki tomonida kuchlanish- I' ' lar boMmaydi. Shunday qilib, elementning * materiali tekis kuchlanish holatida boMadi. Zh Bu kabi tekis kuchlanish holatidagi , , n II У-KCISW elementlarning mustahkamlik shartlarini 7-bobda ko‘rib o‘tgan edik. Faqat farqi shundaki, unda normal kuchlanishlar ham, urinma kuchlanishlar ham faqat egilish tufayli uyg'ongan edi. Valdan ajratib olingan kubikchaning mustahkamligini tekshirish uchun 7-bob formulalaridan bemalol foydalanishimiz mumkin. Buning uchun a va t ni o ‘rniga va t bni qo‘ysak kifoya. Bunda to‘rtta mustahkamlik nazariyalari bo'yicha quyidagi mustahkamlik shartlariga ega boMamiz; Eng katta normal kuchlanishlar nazariyasi bo‘yicha:

Egilish va cho'zilish

Siljish va buralishning birgalikdagi ta’siri.