18-mа’ruza: Okean va suv oqimlari energiyasi

s
temperaturali sovuq suv 
7 kondensator 5-da isitiladi va bug‘ esa kondensatlanadi. Issiqlik tashuvchining kondensati nasos 4 bilan 
bug‘lantirgichga qaytariladi.
Ideal holda berk sikl bо‘yicha ishlaydigan OTES uchun olinadigan issiqlik (18.21) formula bо‘yicha 
aniqlanadi.
Termodinamikaning ikkinchi qonuniga asosan, issiqlikni о‘zgartirishdan olish mumkin bо‘lgan 
maksimal mexanik quvvat: 
N = η
k
 W ; (18.22) 
(18.21) va (18.22) formulalarga muvofiq, ideal issiqlik о‘zgartirgichning mexanik quvvat: 
N = (ρ c W / T
i
) ΔT
2
. (18.23)
7 
5 
6 
1 
2 
3 
4 

---

Talab qilingan suv sarfi: 
W = 

c
N
T
i 
/ ΔT
2
. (18.24) 
Agar T
i
=20 
o
S, ΔT=20 
o
S, ρ=1000 kg/m
3
, s=4200 J/(kg K) deb qabul qilganda, u holda N=1 MVt 
mexanik quvvatni olish uchun W=0,18 m
3
/s=650 t/soat suv sarfi zarur bо‘ladi. Bundan kо‘rinadiki katta 
quvvatlarni hosil qilish uchun ancha katta oqimli suv sarfi talab etiladi, ya’ni juda katta qurilmalardan 
foydalanish zarur bо‘ladi. (18.23) formuladan kо‘rinadiki, OTES qurilmasining quvvati ΔT ga bog‘liq. 
Tajribalar shuni kо‘rsatdiki, ΔT≥20 
o
S bо‘lgan okeanning mintaqalarida OTES qurilmalari iqtisodiy 
samaradorlikga ega. Bunday mintaqalar 20
o
shimoliy va 20
o
janubiy kengliklar orasidagi tropiklarda 
joylashgan. Bu mintaqalarda yil davomida T
i
va T
s
temperaturalar juda kam о‘zgaradi, shuning uchun 
yil davomida energiyani ishlab chiqarish stabilligi saqlanadi.
Berk sikl bо‘yicha ishlaydigan qurilmaning sxemasi 18.17-rasmda keltirilgan. 
Bunday qurilmada, 2 bug‘lantirgichning issiqlik almashtirigich orqali о‘tadigan sirtki suvning 
issiqlik yordamida, ishchi modda (ammiak, freon, propan) bug‘ga aylanadi. Ishchi jism 5 turbinada 
kengaib mexanik ishni bajaradi. Ishlatilgan bug‘ 6 kondensatorda (chuqur qatlamlardan chiqariladigan 
va kondensatordagi issiqlik almashtirigich orqali о‘tkaziladigan) sovuq suv bilan sovutiladi va 
kondensatsiyalanadi. Kondensat qaytadan 2 bug‘lartirgichga о‘tkaziladi. 
18.18-rasmda berk sikl bо‘yicha ishlaydigan termal qurilmaning (18.17-rasm) termodinamik sikli 
T-S diagrammada keltirilgan. 
18.17-Rasm: Berk sikl bо‘yicha ishlaydigan termal qurilmaning sxemasi; 
1-issiq suv nasos; 2-bug‘lantirgich; 3-bug‘simon ishchi jismni quritqichning nasos;
4-qurituvchi; 5-turbina; 6-kondensator; 7-sovuq suvni chiqarish uchun nasos;
8-ishchi jismni uzatish uchun nasos; 9-generator 
27 
о
С 
24 
о
С 
5 
о
С 
7 
о
С 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
t=21,5 
о
С
P=1 MPa 
t=10,7 
о
С
P=0,53 MPa 

---

18.18-Rasm OTESning termodinamik sikli (Renkin sikli) 
Turbinada bug‘ bilan bajaradigan foydali ish W
p
1-2 chizig‘i bilan aniqlanadi. 2-3 chiziq bо‘yicha 
bug‘ kondensatsiyalanadi – tizimdagi Q
2 
issiqlik ishchi jismdan olinadi. Ishchi jismni bug‘lantirigichga 
о‘tkazish jarayoni 3-4 chiziq bilan ifodalanadi. Bug‘lantirgichda ishchi jism qizdiriladi 4-5 va 
bug‘lanadi 5-1 – tizimda ishchi jismga Q
1 
issiqlikni uzatish amalga oshiriladi. Kondensatordan 
bug‘lantirgichga ishchi jismni о‘tkazish, suvni bug‘lantirgichga va kondensatorga uzatish uchun ham 
qо‘shimcha ish sarflanadi.
Bunday tizimning FIK-ti kondensatorga va bug‘lantirgichga uzatiladigan suvning temperaturalar 
farqi bilan, ya’ni ekvivalent Karno
sikliga о‘xshab aniqlanadi: