a)
1.14-rasm.
1.15-rasm.
3-jadval. B-turdagi shirft o‘lchamlari
Shrift o‘lchamlari
|
Belgisi
|
Nisbiy
o‘lcham
|
O‘lchamlar, mm
|
Bosh harflar balandligi
|
H
|
(10/10)h
|
10d
|
3,5
|
5.0
|
7,0
|
10,0
|
14,0
|
20.0
|
Kichik harflar balandligi
|
C
|
(7/10)h
|
7d
|
2,5
|
3,5
|
5,0
|
7.0
|
20,0
|
14,0
|
Harflar orasidagi masofa
|
A
|
(2/10)h
|
2d
|
0,7
|
1,0
|
1,4
|
2,0
|
2,8
|
4,0
|
Qatorning kichik qadami (yordamchi to‘r balandligi)
|
B
|
(17/10)h
|
17d
|
6,0
|
8,5
|
12,0
|
17,0
|
24,0
|
34,0
|
So‘zlar orasidagi eng kichik masofa
|
E
|
(6/10)h
|
6d
|
2,1
|
3,0
|
4,2
|
6,0
|
8,4
|
12,0
|
Harf chizig‘i qalinligi
|
D
|
(1/10)h
|
d
|
0,35
|
0,5
|
0,7
|
1,0
|
1,4
|
2,0
|
Chizmadagi asosiy yozuvlarni yozish uchun chizma qog‘ozining pastki o‘ng burchagiga burchak jadvali (asosiy yozuv) bajariladi (1.17-rasm). O‘quv chizmalarida asosiy yozuvlar yozish formatlarning katta-kichikligiga qarab turlicha bo‘ladi. Sanoat va qurilish chizmalarida, xalq xo‘jaligining barcha tarmoqlarida bajariladigan chizmalarda burchak jadval GOST 21.203-78 ga muvofiq bajariladi (1.17-rasm).
1.17-rasm
Materiallarning grafik belgilari. Chizmalarda buyum yoki qurilish konstruksiyalari yaqqolroq bo‘lishi uchun tasvirlar ko‘rinishlar, kesimlar, qirqimlarda shartli grafikaviy belgilar qo‘llaniladi. GOST 2.306-68 (ST.SEV 860-780) ga muvofiq turli materiallar uchun ularni kesimda grafik usulida belgilash qoidalari (belgilar) o‘rnatilgan. Ushbu belgilar 4-jadval keltirilgan.
Qurilish materiallari va boshqa ayrim buyumlarni shtrixlash gardish (ramka) chizig‘iga nisbatan 450 burchak ostida ingichka tutash chiziqlar tarzida chiziladi (1.18-a,rasm). Agar shtrix chiziqlari yo‘nalishi gardish (kontur) chiziqlari bilan to‘g‘ri kelib qolsa, u holda 300 yoki 600 burchak qo‘llash mumkin (1.18-b,v, rasm).
Shtrixlashning parallel to‘g‘ri chiziqlari oralig‘i, odatda shu buyumning bir xil masshtabda chiziladigan barcha kesimlari uchun bir xil (shtrixlanadigan yuzaga qarab 1 dan 10 mm gacha) bo‘lishi mumkin. Qirqim yoki kesimda bir nechta yondosh buyumlarni bir-biridan farqlash uchun shtrix chizig‘ini turli yo‘nalishda yoki shrtixlar orasi turlicha qilib chiziladi (1.19-v,rasm). Chizmada eni 2...4 mm bo‘lgan kesimlarning ensiz va uzin yuzalari faqat uchlari va teshik atroflari to‘la shtrixlanadi, kesimning qolgan yuzasi esa bir necha yeridan ozgina shtrixlanadi. Agar kesim yuzalarining eni chizmada 2 mm dan kam bo‘lsa, yondosh detallar orasida tirqish qoldirib, kesim qoraga bo‘yab qo‘yiladi (1.19-g,rasm).
Dostları ilə paylaş: |
