2-Ma‘ruza Jismoniy sifatlarni rivojlantirish. Jismoniy tayyorgarlik sport maxoratining asosi. Jismoniy sifatlarni tarbiyalash. Gandbolchilarning umumiy va maxsus jismoniy sifatlariga tavsif

Harakat sifatlarini rivojlantirish uchun namunaviy qulay davr
16-jadval

_{Jismoniy sifatlar Morfofunksional 9}
ko‘rsatkichlar
Gavda uzunligi Mushaklar hajmi
Tezlik q Tezkor-kuch sifati
Kuch
Chidamlilik q Anaerob imkoniyat q Egiluvchanlik q Koordinatsional imkoniyat q
Muvozanat saqlash
Yoshi
10 11 12 13 14 15 16

q q q q q q q q

q q
q q q q q q q q
q q q q q q q q
q q q
q q q q q

16-jadvalda umuman barcha bolalar va o‘smirlar uchun xarakat sifatlarini rivojlantirishning davrlari ko‘rsatilgan. Ammo yuqori malakali sport natijalariga erishish uchun qobiliyatini gandbol guruhlaridan tashkil topishi xisobga olishi zarur. Avvalo, ular baland bo‘yli bolalardan tashkil topadi. Ular oddiy bolalardan xar tomonlama farq qiladi. Ko‘p hollarda bunday bolalar o‘ziga talo‘qli bolalardan ko‘p ko‘rsatkichlari ustunlik qiladi, ayrim hollarda jismoniy qobiliyatlarda ham yaqqol ko‘zga tashlanadi.

Undan tashqari yosh qizchalar bilan bolalar, shuningdek ayniksa usmirlar va qizlarda jismoniy tomonidan katta farq qiladi. Bu hollatlarni xisobga olmasdan o‘quv-mashg‘ulot jarayonini ratsional tuzish mumkin emas.
Yosh gandbolchi qizlar va bolalar xar hil yoshdagilarda, tezkor-kuch, ayniqsa to‘p otishdi ancha farq qiladi. Ammo 14 yoshgacha ularning funksional ko‘rsatkichlari aytarlicha farq qilmaydi. Yosh ulg‘ayishidagi farq bolalar foydasiga xal bo‘laveradi.
Tayyorgarlik o‘sishining asosiy shartlaridan biri mashg‘ulot yuklamalarining ratsional ko‘paytirishdir. Faqat bu holda yuklama dara-jasi shug‘ulanuvchi ish qobiliyatini hisobga olgan holda beriladi. Mashg‘ulot yuklamalarini shunday tanlash lozimki unda xar bir shu-g‘ullanuvchiga individual, guruh gandbolchilariga ushbu bosqichdagi ish qobiliyatini xisobga olib beriladi.
Yosh sportchilarning jismoniy tayyorgarliklarini xisobga olib mashqlar miqdori shiddatni oshirishga qaratish zarur. Shug‘ullanuv-chilarning dinamik xarakterdagi mashqlarni xar hil tempda bajarishga o‘rgatish maqsadga muofiqdir.
Shug‘ullanuvchilar texnik usularni mashq qilishi bilan bir paytda, jismoniy yuklamalarni bir muncha ko‘tarish mumkin (maxsus chidamlikni rivojlantirish uchun). Qaytarish sonini ko‘paytirib, o‘yinchilar harakatini murokablashtirib va texnik usullarni bajarish tezligini oshirgan holatda va hokazo.
Agar mashg‘ulotga tezlik va to‘g‘ri xarakat mashqlari kiritilgan bo‘lsa, u holda avval to‘g‘ri rivojlantiruvchi mashqlar beriladi, undang so‘ng tezlik to‘g‘rilik bilan birga faqat texnik malakali taktik o‘zlashtirish bilan birga shakillantirilganda o‘yin taktikasi muofa-kiyatli o‘zlashtiriladi. Yosh sportchilarning oldiga shunday vazifa qo‘yi-shi kerak, binobarni texnika egallashda qiynalmasliklari kerak.
Vaqtdan avval o‘yinchilarni o‘yin funksiyalariga ajratish kelajak takominlashtirish istiqlolini kamaytiradi. Dastlabki iqtisos-lik bosqichida yosh sportchilar jamoada xar qanday funksiyani bajarishni o‘rgaishlari shart.
Har bir shug‘inlanuvchi bir hil darajada to‘pni o‘zatish, uni erga urib olib yurish, to‘pni joydan va xarakatda darvozaga otish xujum qi-lish va ximoya qilishni o‘rganishga majbur. Ushbu kompleks malakalarni o‘rganib olgandan so‘ng, bu yosh gandbolistning individual sifati sha-killanadi va iqtisoslangan “amplua”ga o‘tadi.
Yosh gandbolchilarni tayyorlashda baland bo‘yli usmirlar va qiz-lar bilan ishlashda alohida diqqatni jalb etish zarur. Chunki jismoniy yuklamalarga unga chidash bera olmaydi va jismoniy ish qabiliyati dara-jasi past bo‘ladi.
Darvozabonni tanlash uchun barcha shug‘ullanuvchilarni darvozada o‘ynatib ko‘rgandan so‘ng tanlaniladi. Darvozabon ixtisosligini bog‘lash 2-chi yil shug‘ullanuvchi o‘quv mashg‘ulot guruhlarida boshlanadi.