Boshlang’ichbosqich– birlamchi xujjatlarni yig’ish va ruyhatga olish bilan bog’liq. Xujjatlarni avtomatlashtirilgan usulda shakllantirish «Xujjatlar» menyusining tegishli blokiga murojaat qilish yo’li bilan sodir bo’ladi. Natijada materiallarning omborga kelishi va xarajati
28
bo’yicha xujjatlar shakllanadi. Birlamchi xujjatlarni kiritish dasturi
quyidagi vazifalarni bajaradi:
Kiritilgan xujjatlarga noyob raqamlar berish, ko’chirmaning reestrini tuzish.
Xujjatga ma’lumotnomaviy va shartli-doimiy alomatlar (etkazib beruvchilar, narx vaboshqalar)ni avtomatik ravishda kiritish. Xo’jalik operatsiyalari qayd etish daftarida buxgalteriya yozuvlarini avtomatik ravishda bajarish.
Noto’g’ri xujjatlarni chiqarib tashlash.
Noto’g’ri xujjatlarni nazorat qilish va tuzatishlar kiritish. Birlamchi xujjatlari bosib chiqarish.
Boshlang’ich bosqich xujjatlarning ma’lumotlarini bazaviy axborotlar to’plamiga joylashtirish bilan tugaydi.
Asosiybosqichishning tugallovchi bosqichi bo’ladi va xar xil hisobot shakllarini olish bilan bog’liq. Uni bajarish uchun «Hisobotlar» menyusining tegishli modulidan foydalaniladi. Asosiy bosqichning bajarilishini ta’minlashda ma’lumotlar bazasida hisobot tuzish uchun foydalaniladigan xar xil kombinatsiyali (ishchi) axborot to’plamlarini mashina tomonidan olinishi ta’minlanadi. Natijada hisobot ma’lumoti shakllanadi va u bosib chiqarishga topshiriladi. Buxgalteriya dasturiy mahsulotlarini ishlab chiqish ko’p sonli firmalar tomonidan olib boriladi, ulardan eng mashhurlari 1S:Buxgalteriya,Parus,Intellekt-Servis,Infosoft,Xakers-Dizayn lardir. Ko’pgina firmalar dasturlarni ikki variantda: maxalliy va tarmoqli ishlab chiqaradilar. Tarmoqli variantlar ancha murakkab va qimmatga tushadi. Chunki buning uchun maxsus «mijoz-server» texnologiyalari, maxsus uskunalar va operatsion tizimlar, hisoblash tarmog’iga xizmat ko’rsatuvchi mutaxassislar talab qilinadi. Kichik korxonalar uchun mo’ljallangan va «Buxgalteriya yozuvi-AsosiyKitob -Balans» umumiy nomi bilan atalib, kichik biznesga mo’ljallangan dasturlar asosan sintetik va murakkab bo’lmagan tahliliy hisobni olib
29
borish vazifalarini bajaradilar. Bu guruhga mansub eng mashhur dasturlar