2-mavzu. Personalni boshqarishda mehnat munosabatlari. (4soat) Reja
Yüklə 256,85 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Xalqlarning boyligi tabiati va sabablarini tadqiq qilish”
- Frederik Teylor
|
mamlakat va raiyat vaziri viloyat va tumanlardan to‘planadigan hosil, soliq-
o‘lponlar va obodonchilik masalalari bilan shug‘ullangan. Ikkinchi – vaziri sipoh, deb atalib harbiy ishlar vaziri hisoblangan. Saltanatda tijorat (savdo), moliya ishlari vazirlari bo‘lgan. Qolgan uchta vazir esa chegara viloyatlari va tobe mamlakatlar boshqaruvini nazorat qilgan. Bu uch vazir saltanatning “xolisa”, deb yuritilgan bosh nazorat hay’atini ham tashkil etgan. Yetti vazir devonbegiga bo‘ysungan va u bilan bamaslahat davlatning moliyaviy ishlarini amalga oshirganlar. Mamlakat ma’muriy jihatdan ulus, viloyat va tumanlarga bo‘linib, ular hokim, noib va tuman boshliqlari tomonidan boshqarilgan. Bu boshqaruv rahbarlarining aksariyati harbiylar-amirlar bo‘lgan. Har bir shahar va viloyatlarning moliya devoni, qozisi, muftisi, mutavallisi va muxtasibi bo‘lgan. Buyuk Sohibqiron ishning ko‘zini biladigan tadbirkor, qobiliyatli insonlarni yuksak qadrlagan. “Tajribamda ko‘rilgankim, azmi qat’iy, tadbirkor, xushyor, jang ko‘rgan, mard, shijoatli bir kishi, mingta tadbirsiz, loqayd kishidan yaxshiroqdir. Chunki tajribali bir kishi minglab kishiga ishbuyuradi” 1 . Amir Temurning boshqaruvni mukammal tashkil etishi, intizomga qat’iy rioya etilishi ulkan saltanatni muvaffaqiyatli idora etish, beqiyos bunyodkorlik ishlarini amalga oshirish imkonini berdi. Boshqaruv nazariyasi va amaliyoti rivojlanishiga. XVII–XVIII asrlardagi sanoat inqilobi juda katta ta’sir ko‘rsatdi. Bug‘ dvigatelining ixtiro qilinishi bilan korxonalar uchun manufaktura xo‘jaligi chegaralari juda torlik qilib qoldi. Fabrikalarni rivojlashtirish uchun sarmoyaga bo‘lgan ehtiyoj keskin o‘sdi. Bu esa aksiya kapitaliga keng yo‘l ochib berdi. Ana shunday sharoitlarda boshqaruv faoliyatining mushkullashib ketganligi bu sohada yo‘llanma boshqaruvchilar va mutaxassislarning paydo bo‘lishiga olib keldi. Aksiyador mulk egalari o‘z manfaatlarini amalga oshirish vakolatini, buning uchun zarur bo‘lgan barcha huquqiy me’yorlarni ishlab chiqqan holda boshqaruvchi menejerlar ixtiyoriga berdilar. Bu jamiyat taraqqiyotida g‘oyatda muhim bosqich bo‘ldi. 1776-yilda shotlandiyalik olim, professor Adam Smit tomonidan nashr etilgan “Xalqlarning boyligi tabiati va sabablarini tadqiq qilish” asari erkin bozorga ega bo‘lgan iqtisodiy jamiyat taraqqiyotining nazariy asosi, qisman ijtimoiy modeli bo‘ldi. Bu mumtoz asardagi shaxsiy rag‘bat va mehnatning chuqur taqsimoti g‘oyasi menejment nazariyasini sifat jihatidan yangi bosqichga ko‘tardi. Amerikalik muhandis-mexanik Frederik Teylor ilmiy menej- mentning asoschisi hisoblanadi. Uning “Sex menejmenti” (1903) va “Ilmiy menejment Yüklə 256,85 Kb. Dostları ilə paylaş:
|