2-mavzu Tirik organizmlar to‘g‘risida ta’limot. Hayotning shakllanish darajalari. Reja


Yuqori o’simliklar - Embryobionta yoki kormophyta



Yüklə 162,04 Kb.
səhifə17/37
tarix23.11.2022
ölçüsü162,04 Kb.
#69956
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   37
2-mavzu Tirik organizmlar to‘g‘risida ta’limot. Hayotning shakll

Yuqori o’simliklar - Embryobionta yoki kormophyta. Bu xil o’simliklarning tanfcb barg, poya va ildizga ajralgan, shu sababli ularni ba’zan barg poyalilar ham deb ataladi. Tarixiy rivojlanish davrida yuqori o’simliklar quruqlikka moslashgan guruh o’simliklar hisoblanadi. Ularda jinsiy va jinsiz ko’payishlar gallanib turadi. Moxsimonlarda bu xil ko’payishda jinsiy (gametofit) jinsiz (sporofitdan) nasldan ustun tursa, qolgan barcha yuqori o’simliklarda esa sporofit nasl gametofit nasldan ustun turadi. Yuqori o’simliklar sporalilar va urug’lilarga ham bo’linadi, birinchi guruhlarga bir hujayrali sporalar bilan ko’payadigan o’simliklar (moxsimonlardan tortib to paporotniklargacha) kirsa, ikkinchi guruh urug’lilarga urug’ hosil qiladigan (ochiq urug’lilar va yopiq urug’lilar) o’simliklar kiradi. Yuqori o’simliklar quyidagi bo’limlarga bo’linadi,
1 bo’lim. Riniofitlar – Rhyniofyta - vakillari riniye asteroksimon va shu kabilar bo’lib, ular hozir faqat qazilma holida mavjud.
2 bo’lim. Psilofitlar – Psylofyta - bu bo’limning ko’pchilik vakillari bizgacha yetib kelmagan.
3 bo’lim. Moxsimonlar – Briofyta.
4 bo’lim. Plaunsimonlar – Licofyta.
5 bo’lim. Qirqbo’g’imlilar – Equisetofyta.
6 bo’lim. Paporotniksimonlar – Pterophyta.
7 bo’lim. Ochiq urug’lilar yoki qarag’aylar - Gumneospermaye.
8 bo’lim. Yopiqurug’lilar yoki magnoliyalilar – Angiospermae yoki Magnoliofyta.
Shulardan bazi bir vakillarini ko’rib o’taylik.
Moxsimonlar bo’limi - Bryophyta. Bularga pakana ko’p hujayrali o’simliklar kiradi. Ba’zi bir vakillarda (marshansiyada) tanasi tallomli tuzilgan. Biroq ko’pchiligida tanasi barg ildiz va poyaga ajralgan. Bu bo’limning 25000 ga yaqin turi mavjud, ular hammasi namgarchilik joylarda o’sadi. Tuproqqa rizoidlari bilan birikkan bo’ladi va rizoidlari orqali tuproqdan suv va meneral moddalarni qabul qiladi. Bu bo’limning ko’p uchraydigan vakillariga Marshansiya, Kakku zig’iri, torf moxlari (300 turi mavjud)ni misol qilib keltirish mumkin. Moxsimonlarda sporofit va gametofit nasllar gallanib turadi va bunda gametofit ustunlik qiladi. Moxlarning amaliy ahamiyati deyarlik yo’q. Biroq ekosistema tarkibida boshqa xil o’simliklarning o’sishiga ta’sir ko’rsatishi mumkin. Moxlarning intensiv rivojlanishi tuproq holatini yomonlashtirishi mumkin. Biroq torf moxlari torf boyliklarini hosil qiladi. Ba’zi bir turlari tibbiyotda dorivor o’simlik sifatida qo’llaniladi.
Moxsimonlar quruqlikda yashashga moslashgan dastlabki o’simliklar bo’lib, ular taxminan 459-500 mln yil ilgari paydo bo’lganlar.

Yüklə 162,04 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   37




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin