. .
Milliy tilning ishlov berilgan, boy leksik zaxirasi va grammatik tuzilishi me’yorlashtirilgan hamda uslublar tizimi rivojlangan oliy shakli adabiy til hisoblanadi.Adabiy til (nutq) so‘z san’atkorlari - yozuvchilar, shoirlar, olimlar tomonidan ishlangan, qat’iy me’yorlarga ega bo‘lgan nutq ko‘rinishidir. Adabiy tilda (nutqda) har bir so‘z va qo‘shimchaning talaffuzi, imlosi, qo‘llanishi, ma’nolari aniq me’yorlar bilan chegaralangan.Bu me’yorlarni buzish qo‘pol xato sanaladi. Odatda, barcha rasmiy yozishmalar, hujjatlar, o‘qitish ishlari, matbuot xabarlari adabiy tilda amalga oshiriladi. Adabiy nutq me’yorlarini buzish nafaqat savodsizlik va madaniyatsizlik, balki o‘z ona tiliga nisbatan hurmatsizlik belgisidir. Adabiy til har qanday tilning oliy shakli sanaladi va lug‘at tarkibining boyligi, grammatik qurilishining tartibga solinganligi, qat’iy me’yorlarga amal qilishi, uslubning rivojlanganligi bilan xarakterlanadi
Tilni toʻkis tadqiq etish uchun tilshunoslik doirasidagina ish koʻrishning kamligi bugun shu fan mutaxassislarining hech biriga sir emas. Shu bois, zamonaviy lingvistik tadqiqotlarda boshqa fanlar yutuqlaridan ham keng foydalanilmoqda.Ana shunday urinishlarning samarasi oʻlaroq, lingvomadaniyatshunoslik, kognitiv tilshunoslik, etnolingvistika, psixolingvistika, etnopsixolingvistika, pragmalingvistika kabi sohalar rivoj topmoqda va bu sohalar tilga, anʼanaviy strukturalizmdan farqli ravishda doimiy harakatdagi, oʻsish-oʻzgarishdagi hodisa sifatida yondashayotgani bilan muhim ahamiyat kasb etmoqda. Sotsiolingvistika ham jamiyatshunoslik va tilshunoslik kesishgan nuqtada paydo boʻlgan soha sifatida tilning asoslarini jamiyatdan, jamiyatning asoslarini tildan qidiradi, ijtimoiy-siyosiy omillarning tilga taʼsiri va yana boshqa masalalarni tekshiradi.Tadqiqotlarda sotsiolingvistikaning rasman AQSHda shakllangani koʻp aytilsa ham uning markaziy masalasi boʻlgan til va jamiyatning oʻzaro taʼsiri, tilning jamiyatda tutgan oʻrni, milliy tillar va davlat tili, til siyosatiga doir qarashlar hind, yapon, ingliz, nemis va chex tilshunosliklarida sotsiolingvistika nomi ostida boʻlmasada, oʻrganilgan edi.
Dostları ilə paylaş: |
