3- mavzu: pedagogik tizim texnologiyaning asoslari

Umumpedagogik texnologiya 
turli darajadagi gizimlarni ifodalaydi. U 
ayrim xududdagi, tumandagi, ta’lim muassasasidagi yoki ta’limning ayrim 
pogonasidagi barcha ta’lim-tarbiya jarayoniga tegishli buladi. Umumpedagogik 
texnologiya uz xududi yoki ta’lim muassasasidagi ta’lim-tarbiyaniy maksadlar, 
mazmun, vositalar, boshkaruv shakli va usullari, ukuv-tarbiya jarayoni 
ishtirokchilari faoliyatining algoritmlarini belgilaydi. 
Xususiy texnologiya 
ta’lim-tarbiya mazmuniniig ayrim yunalishlarini 
amalga oshirish usullari na vositalari majmuini uz ichiga oluvchi pedagogik 
tizimlarni kamrab oladi. Bunga ayrim fanlarni ukitish texnologiyalari, raxbarning, 
ukituvchining, tarbiyachining va ukuvchining ishlash texnologiyalari kiradi. 
Kichik texnologiyalar 
ukuv-tarbiya jarayonining aloxida kismlarini uz 
ichiga oladi. U ayrim didaktik na tarbiyaviy masalalarni xal kilish bilan 
shugullanadi. Bularga darslar texnologiyasi, tushunchalarni shakllantirish, yaigi 
bilimlarni uzlashtirish va mustakil ishlash texpologiyalari, ayrim faoliyat turlari va 
aloxida shaxsiy sifatlarni tarbiyalash texnologiyalari, ukuv materiallarini takrorlash, 
uzlashtirishni va tarbiyalanganlikni nazorat kilish texnologiyalari xamda ayrim 
tadbirlarni tashkil kilish va amalga oshirish texnologiyalari kiradi. 
Ilmiy-texnik taraqqiyot jadallashuvi sharoitida, «Pedagogika» va «Texnologiya» 
fanlar ulashuvida paydo bo’lgan, pedagogik texnologiya mustaqil fanga aylandi. Har bir 
mustaqil fan o’z mohiyatiga ko’ra uning nazariy asoslarini tashkil etuvchi o’zining 
tamoyillariga ega bo’ladi, pedagogik texnologiya tamoyillari, «Pedagogika» va 
«Texnologiya» fanlarining negizini tashkil etuvchi qoidalar yig’indisiga tayanadi. 
Pedagogik texnologiya maqsadlari, vazifalari, tarkibi, mazmunining tahliliga ko’ra uning 
quyidagi asosli tamoyillari shakllantirilgan: ilmiylik, loyihalanish, tizimlilik, 
yo’naltirilganlik, faoliyatli yondashuvlik, boshqariluvchanlik, tuzatuvchanlik, natijaviylik, 

---

qayta takrorlanuvchanlik, tejamlilik. Ushbu barcha tamoyillar o’zaro bog’liq bo’lib, biri 
birini talab etadi va to’ldiradi. Bu tamoyillar asosida O’quv jarayoni tashkil etiladi, ya’ni 
uning tayyorgarligi va o’qitish jarayoni amalga oshiriladi. 
Pedagogik texnologiyaning tamoyillarida pedagogik va texnologik fanlarning 
yutuqlari qamrab olingan. «Pedagogik texnologiya» fani ko’rinishidagi mazkur tamoyillar 
majmuasi aniqligi, isbot talab etmasligi, amaliyligi tufayli, yuqori malakali kadrlar 
tayyorlashda ajoyib natijalarni beradi. 
1. Ilmiylik tamoyili. 
Bu tamoyil har qanday O’quv predmeti, O’quv materiali fanining zamonaviy 
yutuqlariga tayanishi lozimligini ko’rsatadi. Ushbu tamoyil, eng avvalo O’quv dasturlar, 
O’quv qo’llanmalar va dasturlarni yaratish jarayonida amalga oshiriladi. Ilmiylik 
tamoyiliga muvofiq har yili fanlarning ishchi O’quv rejalari va O’quv materiallarini 
takomillashtirish, muammoli mashg’ulot o’tkazish talab etiladi. Ilmiylik shakli va fanning 
tili o’rganiladigan predmetlar xarakterining asosiy ko’rsatkichlari hisoblanadilar. Ilmiy 
axborotni ifoda etilish aniqligi va qat’iyligi, uni ifoda etish tizimi va aloqalariga, juda katta 
e’tibor qaratishni talab etadi.