3-Ma`ruza Ma’ruzaning rejasi

Bu esa molekulalarni eng ko`p qismi eng katta extimolli 
tezlikka yaqin tezlik (V = V) bilan xarakatlanayotganligini 
ko`rsatadi . Bu yuqorida ko`rib o`tgan gaz molekulalarining 



(v) = ∆N/N∆U 
 
 
 
1) Eng katta ehtimoli tezlik
 
2)
 
O`rtacha arifmetik tezlik
 
 
3) O`rtacha kvadratik tezlik
 
Tezliklarni taqqoslaganimizda son

(v) 
qiymati jixatidan eng kattasi kvadratik
o`rtachi tezlik, eng kichigi esa eng katta
extimolli tezlik ekanligini ko`ramiz. 
Uni grafikda ifodalasak 1-rasmdagi
grafik xosil bo`ladi. Ammo bu tezliklar
bilan bir xil intervalga xarakatlanuvchi
v 
molekulalar sonini qaraganimizda eng
ko`p molekulalar extimoli tezlikka yaqin tezlik bilan 
xarakatlanadi. 
Gaz molekulalarning xamma tezliklari (nisbiy tezlikdan 
boshqa) 
UT ga proporsional xolda ortadi. Shuning uchun xarorat ortishi 
bilan taqsimot egriligining maksymumi o`ng tomonga siljiydi 

---


N T
1
(M
1
) M
1
>M
2

------- T
1
>T
2
 
N

U T
2
(M
2
) 
 
 
 
(2-rasm)

Barometrik formula 
Biror h balandlikdagi atmosfera bosimi gazning sh 
balandlikdan yuqorida yotuvchi qatlamlarning og`irligi 
ta`sirida yuzaga keladi.
H balandlikdagi bosimni P xarfi bilan belgilaylik. U xolda h 
+dh 
Balandlikda bosim P + dP bo`ladi. P va P +dP bosimlar 
orasidagi ayirma asosining yuzi birga teng va balandligi dh 
bo`lgan tslindir (1-rasm).. xajmi ichidagi gaz og`irligiga teng. 
P- (P +d P)=pgdh (1) 
Bu yerda . p-h balandlikdagi gazning zichligi
Bundan d P--pgdh normal sharoitda atmosfera tarkibidagi
Gazlarning xossalari ideal gaz xossasidan kam farq qiladi, 
Shuning uchun PV= m RT/M dan foydalanamiz. 


P + 

P P=m RT/VM 
 
P 
1-rasm 
 
Zichlikni bu ifodasini (1) ga qo`yib dP ni topamiz: 
pMg 
dP = - -------- dh
RT 
bundan dP/P= - Mgdh/RT (2) 
T = const deb (2) ni integrallaymiz: 

---

Mgh 
ln P - --------- + C 
RT 
Bunda h= 0 ni qo`ysak Po = C ekanini topamiz, bu yerda Po 
bosim h=O balandlikdagi bosimni bildiradi. 
Shunday qilib P = P
0e
-Mgh/RT 
 
Bu formula barometrik formula deb ataladi (1- rasm). 
(3) formuladan gaz qancha og`ir va temperatura qancha past 
bo`lsa, balandlik ortishi bilan bosim shunchalik tez kamayadi 
degan xulosa chiqadi,
 
 
 
 
 
 
 
 

2-rasm 
 
Boltsmon taqsimoti. 
 
P = P
0
e
-mgh/RT