3-Ma`ruza Ma’ruzaning rejasi



Yüklə 361,54 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə7/10
tarix20.11.2023
ölçüsü361,54 Kb.
#163233
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
nKEpe0pv6PNqOPeJs3CIZk2XKDeff4h7qAQdInWI

U = U
k
 + U
n
 + U
t
 
 
U – ichki energiya. Ichki energiya sistema xolatining 
funksiyasidir . Ichki energiya asosan turlicha bo`lgan ikki 
psotsess xisobiga ,ya`ni jismustida A` ish bajarish va jismga Q 
issiqlik miqdori berish xisobiga o`zgarishi mumkin. Shunday 
qilib, sistema ichki energiyasining orttirmasi sistemaustida 
bajarilgan A ish bilan sistemaga berilgan Q issiqlik miqdori 
yig`indisiga teng bo`lishi kerak: 

U
2
 – U
1
 = Q + A` 
 
Bu yerda U
1
 va U
2
 – sistema ichki energiyasining oldingi va 
keyingi qiymatlari. Odatda tashqi jismlarning sistemaustida 
bajaradigan A` ishi o`rniga sistemaning tashqi jismlarning 
sistema ustida bajaradigan A` ishi (bu ish – A`ga teng ) 
tekshiriladi . (1) tenglamadagi A` o`rniga – A qo`yib va uni Q 
ga nisbatan yechib, bu tenglamani quyidagi ko`rinishga 
keltirish mumkin: 



Q = U
2
 – U
1
 + A (2) 
(2) tenglama energiyaning saqlanish qonunini ifodalaydi 
va termodinamikaning birinchi asosi deyiladi: sistemaga 
berilgan issiqlik miqdori sistemaning ichki energiyasini 
oshirishga va sistemaning tashqi jismlar ustida ish bajarishiga 
sarflanadi. 
 
Jismning xajmi o`zgarganda bajaradigan ishi. 
Jips qilib ishlangan va oson sirpanadigan porshen bilan 
bekitilgan tsilindrik idish ichiga gaz qamalgan bo`lsin .
(1-
 
rasm). Agar gaz kengaysa, porshen. Ustida ish bajaradi. 
∆ A=F ∆ h 
bu yerda F – gazning porshenga ko`rsatadigan ta`sir 
kuchi. Bu kuchni gazni bosimi bilan almashtiramiz. 
F= p ∆ S 
 
∆ A = pS ∆h 
 
S= ∆ = ∆ V ga teng 
 
Shunday qilib elementlar ish: 

∆A= p ∆ V 
qilomollar sonining ko`paytmasiga teng: 

m mi 
U = -----------U
KM
 = ----------- RT 
M 2M 
Biror jismning issiqlik sigimi deb, shu jismning 
temperaturasini bir gradusga ko`tarish uchun shu jismga 
berilishi zarur bo`lgan issiqlik miqdoriga teng kattalikka 
aytiladi: 

dQ 
C = --------- J/K da o`lchandi. 
dt 


 
Modda massasi birligining issiqlik sig`imi solishtirma issiqlik 
sig`imi deb ataladi. C bilan belgilaymiz . j/k* kg larda 
o`lchanadi. 
Agar jism xajmi o`zgarmaydigan sharoitda isitilsa, , bu jism 
tashqi jismlar ustida ih bajarmaydi, ya`ni : 

dQ
1
 = dU + PdV 
dan 
dV = 0

V = const 
 
dQ
v
 = dU 
(1) 
 
C
p
 = C
v
+ P(dV
KM
/Dt)
P
(2) ni 
yozamiz
 
(dV
KM
/dT)
p
kattalik p bosim o`zgarmaganda. kilomolning 
temperaturasi bir gradusga ortganda uning xajmi olgan. 

Yüklə 361,54 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin