4. Aniqlashtirsh. O‘quvchilarning narsa va hodisalar haqidagi o‘zlashtirilgan
tushunchalari haqiqatan tarqalib ketuvchi bodmasdan , balki aniq, muayyan bodishi
uchun ularni aniqlashtirish kerak va solishtirish (qiyoslash, taqqoslash) yordamida tur
yoki o‘xshash tushunchalarni bir biridan farqlash, masalan, “kesim” va “qirqim”
tushunchalarining
mazmuni.
Bunday
qiyosiy
solishtirsh
o‘quvchilarning
o‘rganilayotgan hodisa haqidagi bilimlarini yanada aniqroq, bundan kelib chiqib esa,
ular haqidagi tushunchalar ham aniq, ravshan, boshqa barcha tushunchalardan
differensiallashib boradi.
5. Tushunchalarni ta’riflash. Tushunchani shakllantirish bo‘yicha bajarilgan
ishdash so‘ng uning ta’rifini berish tavsiya etiladi. Ta’rif tushunchaning barcha umumiy
muhim belgilarini qamrab olishi lozim. Shu bilan birga bu ta’rif xususiy va ikkinchi
darajalilarini aks ettirishi shart emas. Ta’rifda shular ko‘rsatilishi lozim: a) hodisa, narsa
yoki kattalik qaysi guruhga, turga tegishligi; b) uning farqli belgilari qandayligi.
6. Tushunchalarning amaliy tadbig‘iga oid mashqlar va ularning o‘zlashtirilganligini tekshirish. O‘quvchilar tushunchalarninig umumiy muhim belgilari bilan tanishib
chiqishgach, ular bu tushunchalarni qanchalik ongli ravishda o‘zlashtirishganligini
tekshirish shart va tushunchalar bilan amallar bajarishni o‘rgatish kerak. Bularga turli
xil mashqlar yordamida erishiladi. Mashqlarning xarakteri tushunchaning mazmunidan
kelib chiqadi. Birinchi xolatda bu sxema, chizma chizish bodsa, ikkinchisida esa grafik
tuzish, boshqasida tushuntirish bodsa yana bir xolatda masala yechish bodishi mumkin
va shu kabilar.
