3-seminar mashg’uloti. Yer qobig’I: litosfera, gidrosfera (2 soat) Umumiy ma’lumot. Litosfera

Su`niy suv omborlari. Yozgi “chilla” davrida ekinzor va bog`lar tez-tez sug`orishni talab qiladi. O`simliklarni namga eng chanqoq davrlarida suv bilan muntazam ta`minlash maqsadida O`rta Osiyoning katta va kichik daryolarida sun`iy ko`llar - suv omborlari bunyod etilgan.
O`rta Osiyoning tabiiy geografik xaritasida suv omborlari aniq ko`rsatilgan. Masalan, Ili daryosida Qopchig`ay, Irtish daryosida Buxtarma, Norin daryosida To`xtag`ul, Chirchiq daryosida Chorvoq, Ohangaronda-Toshkent, Qoradaryoda- Andijon, Sirdaryoda - Qayroqqum, Chordara va Zarafshonda - Kattaqo`rg`on, Amudaryoda - Quyimozor, Qashqadaryoda - Chimqo`rg`on, Qarshi kanalida- Tallimarjon, Surxondaryoda- Janubiy Surxon, Amudaryoda - Tuyamo`yin, Vaxshda - Norak, Qoraqum kanalida - Hovuzxon suv omborlari qurilgan.
O`rta Osiyo suv omborlari ichida Buxtarma, Qopchig`ay, To`xtag`ul, Tuyamo`yin, Chordara va Qayroqqum suv omborlari eng kattalari hisoblanib, ulardan keng miqyosda foydalaniladi. Chorvoq suv omborining maydoni nisbatan kichik, lekin suv hajmi ancha katta. Bu suv omborlari faqatgina yerlarni sug`orish uchungina ishlatilmasdan, GES lar qurish, daryo suv oqimini tartibga solish, rekreatsiya maqsadlarida ham foydalaniladi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Nuriddinova M.I. Tabiatshunoslikni o’qitish metodikasi. O’quv qo’llanma.T., 2005.
2. D.Sharipova, D.P.Xodiyeva, M.K.Sharipov. Tabiatshunoslikni va uni o’qitish metodikasi. darslik.T.. “ Barkamol fayz media” nashiriyoti. 2018.
3. D.Yormatova. Tabiiy fanlarning zamonaviy konsepsiyasi. T.:”Aloqachi” nashriyoti, 2008.
4. M.N.Valixonov., J.M.Nabixonov Tabiatshunoslikning zamonaviy konsepsiyasi. T.:”TDU” nashriyoti, 2007.
5. A.Hamidov A.To‘xtayev va boshqalar. Botanikadan o‘qituvchilar uchun qo‘llanma. Toshkent “O‘qituvchi” 1999 yil.